گره کور صندوق های پالایشی یکم و دارا یکم باز می شود؟

۲۱ اسفندماه سال گذشته بود که مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به اینکه دو صندوق دارا یکم و پالایش یکم به معضلی در بازار سرمایه تبدیل شده‌اند، از اصلاح ساختار اساسنامه این دو صندوق خبر داد.

به گفته عشقی، اگر این ساختار اصلاح شود، قیمت این دو صندوق می‌تواند به ارزش خالص دارایی‌های آن‌ها نزدیک شود. اصلاحات در اساسنامه صندوق باید انجام شود که موافقت کلی آن اخذ شده و باید برای تصویب به هیات دولت برود.

از سوی دیگر این بازدهی غیرقابل قبول صندوق پالایشی یکم و دارا یکم، سازمان بورس و اوراق بهادار را وادار کرد تا به دنبال راهکاری برای تغییر وضعیت صندوق‌های ETF دولتی باشد. در نتیجه این موضوع، ۳۱ فروردین ماه بود که رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، سه راهکار را برای بهبود شرایط این صندوق‌ها ارائه کرد تا با اجرای آنها، قیمت این صندوق‌ها به ارزش ذاتی خود نزدیک شوند.

بر اساس این پیشنهادات سه‌گانه، اشخاص غیردولتی سهامدار این صندوق‌ها باید بتوانند در صندوق‌ها اعمال رأی کنند. پیش از این، تنها دولت امکان تاثیرگذاری مستقیم در مجمع صندوق‌ها را داشت و سایر سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی امکان مشارکت در تصمیم‌گیری این صندوق‌ها را نداشتند.

بنابر پیشنهاد دوم، این ETFها به صندوق‌های فعال و بخشی تبدیل شوند؛ به این معنی که صندوق‌ها می‌توانند ترکیب سبد سهام را تغییر داده و بازارگردان نیز داشته باشند. این در حالی است که پیش از این در سبد سهام صندوق پالایش یکم تنها چهار نماد «شتران»، «شپنا»، «شبندر» و «شبریز» و در سبد سهام صندوق دارا یکم، نمادهای «وبملت»، «وبصادر»، «وتجارت»، «اتکام» و «البرز» وجود داشت و با مدیریت غیرفعال (عدم امکان تغییر در تعداد سهام موجود و خرید و فروش نماد جدید) اداره می‌شد.

سومین پیشنهاد، امکان فروش واحدهای ممتاز این صندوق‌ها در یک مزایده و واگذاری آن به بخش خصوصی برای جذب نقدینگی بیشتر است. این پیشنهاد نیز، در راستای پیشنهاد اول بوده و امکان فروش واحدهای ممتاز را به منظور جذب منابع جدید و به کارگیری در اداره صندوق به منظور افزایش قدرت مانور سرمایه‌گذاری مطرح کرده است.

روز گذشته نیز، علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، اعلام کرد که بازگرداندن ارزش ذاتی صندوق‌های پالایش یکم و دارا یکم، در دستور سازمان بورس و اوراق بهادار است و اساسنامه این دو صندوق در راستای جبران ضرر سهامداران، به زودی اصلاح خواهد شد.

صندوق پالایش یکم که از باقیمانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس تشکیل شده است، در شرایطی عرضه شد که بازار سهام در حال اصلاح بود و اختلاف دو وزارتخانه نفت و اقتصاد بر سر مدیریت این صندوق، بهانه‌ای برای ریزش شدید بورس شد.

به دنبال عرضه پالایش یکم همزمان با ریزش بازار، هر واحد این صندوق که در روز عرضه ۱۰هزار تومان قیمت داشت، به ۵هزار تومان رسید و ارزش این صندوق به نصف رسید. از سوی دیگر، این نماد از زمان پذیره‌نویسی در تابستان ۱۳۹۹ تا ۱۱ آذرماه همان سال متوقف شد و سرمایه سهامداران در این صندوق حدود سه ماه بلوکه شده بود و پس از بازگشایی نیز، بازدهی مناسبی به همراه نداشت. به نحوی که در روزهای ابتدایی معاملات خود در دومین هفته آذرماه سال ۱۳۹۹، به قیمت پذیره‌نویسی رسید. این موضوع که موجب اعتراض بسیاری از سهامداران شد، آنها را وادار به فروش پالایش یکم، آن هم بدون کسب سود کرد.

از سوی دیگر، نزدیک به دو سال است که دو صندوق دارا یکم و پالایش یکم در ضرر به سر می‌برند و حتی برخی از روزهای صعودی در بازار سرمایه و سبزپوشی شاخص نیز نتوانست این دو صندوق را به NAV (ارزش ذاتی) خود برساند. این در حالی است که عملکرد این صندوق‌ها، ارتباطی مستقیم با عملکرد دارایی و نحوه مدیریت آنها دارد و ارزش هر صندوق از واحدهای سرمایه‌گذاری تشکیل شده، با NAV یا خالص ارزش دارایی‌های صندوق مشخص می‌شود.

با این وجود، سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار آماری در اردیبهشت ماه امسال، در حالی از قرار گرفتن صندوق پالایش یکم در رتبه نخست بازدهی بین تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام خبر داده است که در ۶ ماه گذشته، قیمت هر واحد پالایشی یکم نسبت به ارزش دارایی‌ها ۱۰درصد افت داشته است.

در سه ماهه ابتدایی سال جاری نیز، دو صندوق صندوق دارا یکم و پالایش یکم نسبت به رشد شاخص کل بورس، رشد کمتری را ثبت کردند که متاثر از رشد ضعیف سهام‌های گروه بانکی و بیمه و پالایشی‌ها در مدت زمان مذکور بود.

در نمودارهای زیر، روند تغییرات قیمت صندوق دارا یکم (۷ تیرماه ۱۳۹۹ تا ۱۵ تیرماه ۱۴۰۱) و پالایش یکم (۱۱ آذرماه ۱۳۰۰ تا ۲۰ تیرماه ۱۴۰۱) را مشاهده می‌کنید. دارا یکم و پالایش یکم از ابتدای شروع معاملات خود تاکنون، به ترتیب ۵۸درصد و ۳۳درصد افت داشته‌اند.