وضعیت بازنشستگان وخیم شد؟

براساس نظرسنجی‌ که با روش مصاحبه‌ای و به صورت پرسش‌نامه تلفنی از میان ۲۵۰ بازنشسته انجام شده، بیشتر بازنشستگان از مبلغ پایین مستمری خود اظهار نگرانی کرده‌اند.

طی یک نظرسنجی به‌عمل آمده از بازنشستگان عضو یا مرتبط با کانون بازنشستگان تامین اجتماعی، مطالبات و اولویت‌های این گروه از جامعه مورد سنجش قرار گرفت.

این نظرسنجی با روش مصاحبه‌ای و از طریق تماس تلفنی و از میان ۲۵۰ بازنشسته عضو کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهیه شده است. این نمونه آماری از میان حدود سی هزار نفر از اعضا و یا افراد مرتبط با کانون بازنشستگان تامین اجتماعی کل کشور انتخاب شده است.

براساس این نظرسنجی، اولویت‌های بازنشستگان تامین اجتماعی، مسائلی چون افزایش حقوق بازنشستگان و اندک بودن مستمری دریافتی به نسبت هزینه‌ها و چالش مسکن بازنشستگان تامین اجتماعی بوده است.

در این نظرسنجی حدود ۴۸ درصد بازنشستگان عدم تمایل خود را به شرکت در انتخابات کانون بازنشستگان مطرح کردند. همچنین تنها دو درصد از بازنشستگان اظهار کردند که در زمینه دریافت مستمری و کفایت آن برای زندگی نگرانی ندارند.

اصلی‌ترین اعتراض این بازنشستگان به سازمان تامین اجتماعی برخورد نامناسب با آنان در هنگام مراجعه است. بیش از ۴۱ درصد نیز به بی‌توجهی بازنشستگان هنگام مراجعه به ادارات مربوط به عنوان نقد اصلی اشاره کرده‌اند.

گفتنی است شصت و سه درصد بازنشستگان در این نظرسنجی اعلام کردند که پس از سال ۱۳۹۰ بازنشست شده‌اند. نیمی از بازنشستگان نیز اعلام کردند که در سن بازنشستگی هنوز از داشتن منزل شخصی بی‌بهره هستند و مشکل مسکن از دغدغه‌های اصلی آنان است.

نگرانی‌های بازنشستگان

این گزارش در زمینه دغدغه‌های بازنشستگان و اولویت‌های آن‌ها به ترتیب میزان نگرانی بازنشستگان پاسخگو و عضو کانون بازنشستگی تأمین اجتماعی را با نظرسنجی لیست کرده است:

الف- ۹۸ درصد بازنشستگان به میزان زیاد از پایین بودن مبلغ دریافتی مستمری خود نگرانند.

ب- ۸۲ درصد به میزان زیاد از تأمین هزینه درمان و سقف اندک آن نگرانند.

ج- ۷۲ درصد به میزان زیاد از دسترسی به خدمات درمانی و کیفیت آن نگران هستند.

د- ۵۶ درصد به میزان زیاد از ناتوانی صندوق در پرداخت مستمری‌های موجود نیز نگران هستند.

ه- ۴۷ درصد به میزان زیاد نگران ورشکستگی صندوق تأمین اجتماعی هستند.

و- جالب‌تر از همه اینکه وضعیت شستا به عنوان منبع اصلی منابع مالی صندوق، اعضا را نگران نمی‌کند و فقط ۱۸ درصدشان به میزان زیاد نگران سرنوشت شرکت‌های شستا یا فروش آن‌ها به‌عنوان بازوی سرمایه‌گذاری ثروت‌های درون صندوق هستند.

ز- در مجموع ۹۷ درصد اعضا به میزان زیاد نگران آینده خود در سال‌های باقی مانده زندگی خویش هستند.

مهم‌ترین نقد به سازمان تأمین اجتماعی

در این نظرسنجی بیش از۳۰ درصد اعضا نداشتن سیاست روشن برای حل مشکلات مالی صندوق را مهم‌ترین نقد خود به سازمان تأمین اجتماعی دانسته‌اند. ۲۷ درصدشان نیز نداشتن برنامه روشن برای حل مشکلات رفاهی بازنشستگان را مهم‌ترین نقد دانسته‌اند.

در مقابل ۴۱ درصد نیز به بی‌توجهی بازنشستگان هنگام مراجعه به ادارات مربوط به عنوان نقد اصلی اشاره کرده‌اند.

در حقیقت نقد سوم که فقط نیازمند یک اصلاح رفتاری است، می‌تواند موجب رضایت‌مندی زیادی میان بازنشستگان شود. شاید یکی از علل بالا بودن میزان نگرانی‌های آنان همین نوع برخوردها و بی‌توجهی‌ها باشد.

آشنایی با کانون بازنشستگان و انتظارات از آن

براساس این گزارش پژوهشی، ۸۵ درصد پاسخگویان عضو کانون بازنشستگان منطقه خود بودند و ۸۱ درصد پاسخگویان با کانون آشنایی داشتند. در حالی که بیش از این تعداد عضو کانون هستند. این نشان می‌دهد که بخشی از این عضویت‌ها حالت اداری دارد و توجه چندانی به ماهیت عضویت خود در این کانون‌ها ندارند.

براساس این نظرسنجی، از میان کسانی که با کانون آشنایی دارند، درباره مأموریت‌های کانون تفاوت نظر نسبی وجود دارد. حدود ۵۰درصد از آنان مأموریت اصلی کانون را پیگیری مطالبات بازنشستگان از دولت و صندوق معرفی کردند، ۲۹ درصد نیز انجام مستقل برخی خدمات مثل وام، خرید کالا، و کمک در امور درمانی و… را مأموریت اولویت اول دانستند، و ۹ درصد نیز معتقدند که کانون کار چندانی نمی‌تواند انجام دهد.

شرکت در انتخابات کانون بازنشستگان

از میان این افراد فقط ۳۱ درصدشان تاکنون در انتخابات کانون شرکت کردند، و بیش از دو سوم آنان هیچگاه در انتخابات کانون شرکت نکرده‌اند، و این ظرفیت بالایی برای جذب افراد جهت شرکت در انتخابات پیش رو ایجاد کرده است.

نکته مهم‌تر ادامه این پرسش است که ۲۴درصد از پاسخگویان شرکت نکرده در انتخابات، گفته‌اند که با شرکت خود می‌توانند کانون قوی‌تری تشکیل دهند، البته تعداد افراد ناامید بیشتر هستند، و ۴۲ درصد بازنشستگان را تشکیل می‌دهند. در مجموع اگر افراد را به ۳ دسته مساوی تقسیم کنیم، یک دسته در انتخابات شرکت کردند، دسته دوم شرکت نکردند ولی به شرکت و قدرت بخشیدن به کانون اعتقاد دارند، و دسته سوم شرکت نکردند و چنین اعتقادی هم ندارند، پس در ادامه هم شرکت نخواهند کرد.

بنابراین تقریبا بیش از آن اندازه که گفته‌اند در انتخابات پیش رو شرکت خواهند کرد، ظرفیت این وجود دارد که افراد جدید را به شرکت در انتخابات جذب کرد.

از پاسخگویان پرسیده شد که آیا از فعالان کانون که بیش از همه برای بازنشستگان کار می‌کند، کسی را می‌شناسند، که فقط ۲۶ درصد پاسخ مثبت داده‌اند هنگامی که گفته شده است آنان را نام ببرید، کمتر از۲۰ درصد پاسخ دادند.

پاسخگویان در پاسخ به این پرسش که «آیا این بار در انتخابات کانون بازنشستگان شرکت خواهید کرد؟» که ۳۸درصد پاسخ مثبت داده و ۱۶درصد پاسخ منفی اعلام کردند. همچنین ۴۶درصد از بازنشستگان اعلام کردند که هنوز تصمیمی نگرفتند. در این میان ۳۷درصد اعلام کردند که کانون بازنشستگان تامین اجتماعی عملکرد خوب یا متوسط داشته است و مابقی (۴۸درصد ضعیف و ۱۴درصد اعلام بی‌اطلاعی از نوع مدیریت) را اظهار کردند.

متغیرهای فردی نظرسنجی

بازه‌های سنی و بازنشستگی و جنسیتی این نظرسنجی نیز به این شرح است:

۷۹ درصد پاسخگویان مرد و ۲۱ درصد زن هستند.

۱۲ درصد آنان پیش از سال ۱۳۸۵ بازنشسته شدند.

۱۵ درصد در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ بازنشسته شدند.

۳۱ درصد در فاصله سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ بازنشسته شدند.

۳۲ درصد در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ بازنشسته شدند.

این نشان دهنده افزایش تعداد بازنشستگان در سال‌های پیش رو است.

همچنین میانگین دریافتی مستمری آنان حدود ۶.۱میلیون تومان در ماه است. ۳۷ درصد، مبلغ ۴ میلیون تومان و کمتر مستمری دریافت می‌کنند و ۳۱ درصد، میان مبلغ ۴ تا ۶ میلیون تومان۲۰ درصد، میان مبلغ ۶ تا ۹ میلیون تومان دریافت می‌کنند. ۷.۵ درصد پرسش‌شوندگان نیز اعلام کردند که مستمری بالای ۹ میلیون تومان دریافت می‌کنند.

سطح تحصیلات بازنشستگان به این ترتیب است که: ۲۳ درصد زیر دیپلم، ۶۴ درصد دیپلم و فوق دیپلم، ۱۴ درصد نیز کارشناسی و بالاتر هستند. بیش‌ترین نسبت بازنشستگان در میان کسانی است که تعداد اعضای خانوار آنان ۳ نفر است، که ۳۹ درصد آنان را شامل می‌شود. میانگین اعضای خانوار اندکی بیش از ۳ نفر یعنی ۳٫۱ نفر است.

اکثر بازنشستگان اعلام کردند که وضعیت مسکن آنان اصلا مطلوب نیست و آمارگیری به‌عمل آمده نشان داد که در بحث مسکن بازنشستگان تامین اجتماعی به نسبت همسن‌های خود خارج از این صندوق، از میانگین کشور برخورداری پایین‌تری را دارند. در میان بازنشستگان فقط ۵۱ در صدشان دارای واحد مسکونی ملکی هستند و ۲ درصد نیز در خانه‌های سازمانی زندگی و ۴۷ درصد بقیه مستأجر هستند. به عبارت دیگر کوشش برای صاحب مسکن کردن آنان مهم‌تر از هر چیز دیگری است.

منطقه سکونت بازنشستگان عضو، بیش از هر جا در مناطق ۱۰.۱۱ و ۱۲ تهران است که نشان دهنده نفوذ کمتر کانون در مناطق کارگرنشین‌تر تهران مناطق مثل ۱۵.۱۶، ۱۷.۱۸ و ۱۹ است، و مناطق متوسط نیز تا حدی میان این دو قرار دارند، مثل مناطق ۴ تا ۸ این نتیجه نشان می‌دهد که باید اقداماتی برای جذب بازنشستگان کارگر مناطق پایین شهر نیز به عمل آید.

بیماری و بیمه تکمیلی

۱۷ درصد پاسخگویان خودشان یا یکی از اعضای خانواده‌شان دچار یک بیماری مزمن و خاص بودند، و این هزینه سنگینی را بر آنان بار می‌کند. حدود نیمی از این گروه دارای بیماری مزمن و خاص دچار سرطان بوده‌اند. (خود یا همسرشان خوشبختانه حدود ۹۹درصد کل پاسخگویان بیمه تکمیلی دارند، که بخش مهمی از این هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.)