آمریکا امتیازی به ایران نمی دهد/ برجام خسارت محض بود/ توان هسته ای را نابود کردیم

«ایران دسترسی آژانس به دوربین های نظارتی را محدود کرد» شاید این عبارت در ظاهر در متن اخبار روزانه دیده شود اما متن آن خبر از ادامه مناقشات هسته ای و محدودیت های اقتصادی برای ایران است. با این حال نمی توان به طور دقیق گفت چه هزینه هایی برای کشورمان دارد، برجام یا همان توافق هسته ای از زمان احمدی نژاد و با نرمش اوباما جدی شد و دولت روحانی آن را کلید زد ، امروز هم آن طور که از شواهد و قرائن برمی آید دولت رئیسی همان مسیر دولت تدبیر و امید را درمورد احیای برجامی که ترامپ آن را پاره کرد ادامه می دهد ؛ البته با نتیجه ای متفاوت تر.

طرف ایرانی در مذاکرات می گوید: آمریکا حاضر به تضامن توافق نیست و طرف غربی معتقد است ایران بر سر موضوعات غیر برجامی چانه می زند با همه این اوصاف هنوز تکلیف این عهدنامه و احیای آن مشخص نشده و امروز و فردا می شود. برای بررسی بیشتر دلایل و ابعاد این موضوع گسترش نیوز با محمدصادق کوشکی به گفتگو پرداخته که در ادامه می خوانید.

آمریکا حاضر نیست هیچ امتیازی به ایران بدهد

محمدصادق کوشکی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و فعال سیاسی اصولگرا در رابطه با اینکه برجام درحال حاضر چقدر برای ایران منافع دارد و چه میزان تا احیای این توافق فاصله داریم اظهار کرد: منافع ایران در برجام اولیه سال ۱۳۹۵ لحاظ نشده بود به این صورت که تعهدات ایران الزامی بود و اگر تعهداتمان را اجرا نمی‌کردیم براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مکانیسم ماشه بر علیه ایران وارد عمل می‌شد. ولی براساس مقدمه برجام تعهدات پنج بعلاوه یک صرفا داوطلبانه بود. یعنی اگر دوست داشتند تعهدات را اجرا می‌کردند و در غیر این صورت هیچ ضمانت اجرایی وجود نداشت. هیچ کدام از طرف‌های پنج بعلاوه یک تعهدات خود را اجرا نکردند به‌خصوص امریکا و اروپا که با خروج امریکا از برجام تمام تعهدات غرب ملغی شد، پس می‌توان گفت برجام در شکل اولیه خود هیچ یک از منافع ایران را تامین نمی‌کرد. که آقای ظریف و آقای روحانی هم به نوعی به آن اشاره کردند.

 وی افزود: ایران در مذاکرات اخیر وین و مذاکرات دوحه بسیار کوتاه آمد و بارها از مواضع خود عقب نشست ولی طرف غربی حاضر به دادن هیچ امتیازی نیست امریکایی‌ها با اصرار می‌خواهند در مذاکرات احیای برجام به این نتیجه برسند که ایران باید از مواضع خود کوتاه بیاید و امریکا هیچ امتیازی نمی‌دهد و هیچ تضمینی برای لغو تحریم‌ها وجود ندارد و ایران صرفا باید به برجام برگردد و دستاورد‌های هسته‌ای خود را کنار بگذارد و دوربین‌های آژانس دوباره در قالب فراپادمانی فعال شوند و ایران هر چه غنی‌سازی داشته رقیق کند اما امریکا نباید هیچ تعهدی برای لغو تحریم‌ها بدهد. این وضعیتی است که تا امروز حاکم بوده و هیات ایرانی بارها کوتاه آمده است و از مواضع خود عقب نشینی مرحله‌ای داشته است اما امریکایی‌ها حاضر به دادن هیچ امتیازی نیستند.

برجام به مشکلات قبل کشور اضافه کرد

کوشکی تاکید کرد: مهمترین امتیازی که ایران در این سری از مذاکرات از امریکا خواسته لغو تحریم‌ها است البته نه همه تحریم‌ها بلکه بخشی از تحریم‌ها ولی باز هم آمریکایی‌ها حاضر نیستند در این رابطه هیچ تضمینی بدهند و در این فضا برجام در یک کلام خسارت محض است. چه در دوران سابق و چه امروز برجام هیچ امتیازی نصیب ما نکرد و هیچ یک از تعهدات برجامی عملیاتی نشد، به ویژه تعهداتی که در حوزه آزاد‌سازی مبادلات بانکی بود که هیچ کدام هیچ گاه عملیاتی نشد و نتیجه این است که پول‌های آن مقدار نفتی که به کره یا چند کشور اروپایی فروخته شد نیز بلوکه شده و به مشکلات قبلی ما اضافه شده است.

وی اضافه کرد: وقتی امریکایی‌ها حاضر نیستند در خصوص لغو تحریم‌ها هیچ تضمینی بدهند فایده این مذاکره چه چیزی می‌تواند باشد؟ به نظرم می‌آید که برجام به هیچ نتیجه خاصی نرسد.

رئیسی هم مسیر روحانی را ادامه داد

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه انتخابات آینده آمریکا هم در عملکرد بایدن در مورد برجام تاثیر گذارند، گفت: در یک سال آینده بحث انتخابات را داریم بایدن و تیم او اصرار زیادی دارند تا هیچ امتیازی به ایران ندهند چون دادن امتیاز حتی یک امتیاز کوچک به ایران در مذاکره، در جریان انتخابات کار بایدن را سخت می‌کند و او بیشتر زیر فشار قرار خواهد گرفت و از سوی رقیب خود مورد هجمه خواهد بود. حالا چه ترامپ و چه هر کس دیگر به همین خاطر تیم بایدن در حقیقت اصرار جدی دارد که هیچ امتیازی به طرف ایرانی نخواهد دارد.

وی افزود: تیم مذاکره‌کننده در ادامه مسیری که دولت روحانی فراهم کرده بود تا آخرین قدم هایی هم که امکان داشت پیش رفته است ولی مشکل از اصل برجام بوده که برای دادن امتیاز به دولت ایران طراحی نشده بود. برای این که ایران  سود ببرد طراحی نشده بود و تیم مذاکره‌کننده رئیسی هم دقیقا مسیری را طی کرد که تیم مذاکره‌کننده اقای روحانی طی کرده بود. یعنی تلاش برای چیدن میوه از درختی که اصلا بارور نیست درختی که میوه دار نیست وبه پایان خاصی هم ختم نشد و رفت و امد‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشت.

سیاست نگاه به شرق وجود ندارد

این چهره سیاسی اصولگرا خاطرنشان کرد: متاسفانه ما رویکرد نگاه به شرق را نداریم؛ واقعیت این است که جمهوری اسلامی سیاستش سیاست استقلال است و هر کشوری باید در مسیر استقلال برای خود کفایی و اقتصاد درون زا حاضر شود که احترام به سمت منافع ما  و حاضر به یک داد و ستد با منفعت دو جانبه باشد. ما با این نگاه کار می‌کنیم حالا اگر اروپایی‌ها حاضر بودند مثل روسیه و چین با ما کار کنند ما با آنها کار می‌کردیم اگر هر کشوری از کشور‌های جهان حاضر بشوند در چهار چوب منافع دو طرف کار کند ایران با او همکاری خواهد کرد. ما هیچ اصراری نداریم شرق باشد یا جای دیگری باشد. سیاست ما سیاست حرکت به سمت اقتصاد درون زا و اقتصاد خود بنیان است. آن چه که به آن خود کفایی می‌گوییم ولی سیاست نگاه به شرق وجود ندارد. فعلا منافع روسیه و چین در شرایط کنونی ایجاب می‌کند که با ما کار کنند و ما با آنها کار می‌کنیم تا زمانی که منافع ما آن را ایجاب کند.

وی تاکید کرد: برجام نفعی برای روسیه یا چین نداشته است البته که  روسیه و چین از ابتدا جز پنج بعلاوه یک بودند، اما آنها هم مثل اروپایی‌ها و امریکا دنبال این بودند که ایران به فناوری چرخه کامل هسته‌ای به شکل کامل دست پیدا نکند ؛ آنها هم کشوری هستند که منافعشان در انحصار این فناوری است و مایل نیستند سایر کشور‌ها بتوانند به آن کامل دست پیدا کنند. اوباما گفت ما با برجام موفق شدیم که توانمندی‌های هسته‌ای ایران را بدون شلیک حتی یک فشنگ نابود بکنیم به‌دست خود ایرانی‌ها.

 کوشکی ادامه داد: ما سال‌ها توانمندی هسته‌ای مان را به‌دست خودمان تخریب کردیم و خودمان را عقب نگه داشتیم هدف اصلی برجام همین بوده و اروپا و امریکا به هدفی که می‌خواستند رسیدند، از نظر چین و روسیه  فناوری کامل هسته‌ای  انحصاری بوده وکشور‌های کم تری باید این فناوری را داشته باشند برهمین اساس هم منافع ۵+۱تامین خواهد شد. اما اروپایی‌ها و امریکایی‌ها از برجام اهداف دیگری هم داشته‌اند و می خواستند ایران ارکان قدرت خودش را یکی پس از دیگری از دست بدهد یعنی توامندی هسته‌ای ، موشکی ، نفوذ منطقه‌ای کشورمان از دست بروند و ایران  تبدیل به کشوری بی خاصیت و بدون قدرت شود.

شرق جایگزین آمریکا و اروپا نمی شود

این چهره اصولگرا ادامه داد: سال‌ها است که اروپا و امریکا با ما کار نمی‌کنند پس  شرق جایگزین آنها نیست، اروپایی‌ها سال‌ها است که با ایران تجارت ندارد و ما در تمام این سال‌ها سعی کردیم که نیاز هایمان را خودمان تامین کنیم.  شرق قرار نیست جایگزین شود،  هر کشوری جایگاه خودش را دارد ما تصمیم می‌گیریم در چه مقطع‌ای با چه کشوری کار بکنیم تا منافع مان تامین بشود اگر اروپا یا امریکا هم مثل شرقی‌ها رفتار می‌کردند ما با آن هم میتوانستیم همکاری کنیم ، ما در غیاب همکاری اقتصادی با اروپا و امریکا موفق شدیم به خود کفایی برسیم مثل بحث واکسن یا مواردی از این دسته که به توان داخلی رسیدیم.

وی در پایان با بیان اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی هیچ گاه با ایران روابط دوستانه نداشته، گفت: آژانس زمانی هم که ما همکاری کامل می‌کردیم مواضع تند و تیزی نسبت به ایران داشت و مواضع دوستانه ای نداشتند، چه در دوره اقای روحانی چه در دوره فعلی زمانی که ما بیشینه همکاری و ماکسیمم همکاری هم با این سازمان  انجام می دادیم مواضع رادیکا آنها ادامه داشت به همین خاطر هیچ گاه نسبت به ما  منصفانه برخورد نشده است، وقتی قرار است که آژانس نسبت به حسن نیت ما واکنش مناسب نشان ندهد دلیلی هم برای حسن نیت و ادامه آن از سوی ایران وجود ندارد.