در گفتگوی صمت با سه تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شد:
چشم‌اندازی برای صادرات
یکی از متغیرهای مهم اقتصادی در هر جامعه، میزان تولید و روند صادرات است. این امر در ایران یکی از اهداف مهم برنامه‌های عمرانی و توسعه کشور هم بوده و هست.
معمولاً جوامعی که از سطح تولید بالا و رشد اقتصادی سریع و مستمر بهره‌مندند، به‌شرط توزیع متناسب درآمد، از سطح زندگی بالاتری نسبت به سایر کشورها برخوردار هستند. سؤال این است که چه عواملی سبب رشد اقتصادی یا رشد تولید و صادرات یک کشور می‌شوند؟ در کتب اقتصادی دلیل نخست تغییر تولید ناخالص داخلی یا ملی این است که مقدار منابع موجود در اقتصاد تغییر کند. منابع اقتصادی به سرمایه و نیروی کار تقسیم می‌شود. نیروی کار شامل افرادی است که یا شاغلند یا در جست‌وجوی شغل هستند، طی زمان رشد میکنند و بنابراین یک منبع افزایش تولید به شمار می‌آیند. از طرف دیگر، ذخیره سرمایه مانند ساختمان‌ها، ماشین‌آلات اگر طی زمان رشد یافتند، افزایش تولید و سپس صادرات را امکان‌پذیر میکنند. بنابراین افزایش در میزان موجودی عوامل تولید یعنی نیروی کار و سرمایه که در تولید کالا و خدمات مورداستفاده قرار می‌گیرند، دلیل بخشی از افزایش تولید ناخالص داخلی واقعی است. دلیل دوم برای تغییر محصول ناخالص داخلی واقعی این است که کارایی عوامل تولید می‌تواند تغییر کند. طی زمان همین عوامل تولید می‌توانند محصول بیشتری را تولید کنند. این افزایش در کارایی تولید یا بهره‌وری، درنتیجه تغییرات در دانش، ازجمله فراگیری در ضمن کار و ... حاصل می‌شود. به عبارتی مردم از طریق تجربه یاد می‌گیرند وظایف مشابه را بهتر انجام دهند.
از منظر کاربردی عوامل مؤثر بر سطح تولید و رشد صادرات همواره موردتوجه محققان و تصمیم گیران بوده و هست. برخی از این عوامل اقتصادی و برخی دیگر غیر‌اقتصادی هستند. پیرامون تأثیر عوامل اقتصادی نظیر سرمایه، نیروی کار و عوامل دیگری چون واردات، نقدینگی، مخارج دولت و ... بر رشد اقتصادی در ایران، مطالعات تجربی متعددی انجام شده است. مهم‌ترین مزیت این عوامل در مقایسه با عوامل کیفی و بعضاً غیر‌اقتصادی، قابلیت اندازه‌گیری و در دسترس بودن مقادیر سری زمانی آن‌ها طی سال‌های مختلف است. اما شاید به‌جرئت بتوان گفت عوامل کیفی نقش تعیین‌کننده‌تری تا عوامل مرسوم اقتصادی همچون نیروی کار و سرمایه در رشد اقتصادی دارند. حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که چه عوامل مهمی دخیل در رشد صادرات و سپس رشد اقتصاد وابسته به آن است. در همین راستا ما در صمت با سه نماینده مجلس یازدهم به گفتگو نشستم:
تهدید را به فرصت تبدیل کنیم
جعفر قادری نماینده مردم شیراز در مجلس در مورد موضوع یاد شده اظهار کرد: تلاش‌ها و زحماتی که مجموعه دولتی و بخش خصوصی داشته‌اند، قابل‌تحسین است. اما از تمام ظرفیت‌ها به‌درستی استفاده نشده است. ما ظرفیت‌های بسیار بالایی داریم، اکنون در شرایط تحریم هستیم و برای رسیدن به فناوری‌های روز دنیا و همچنین واردات و صادرات محدود هستیم. اما مزیت تحریم‌ها آن است که شرایط رقابتی را به نفع تولیدکنندگان داخلی تغییر می‌دهد.
وی ادامه داد: بنابراین باید تولیدکنندگان از این شرایط به‌درستی استفاده کنند و در حوزه‌هایی که ظرفیت داریم و اجازه واردات نداریم، به‌طورجدی وارد شوند تا مسئله حل شود. البته تلاش‌هایی که در این مدت صورت گرفته قابل تقدیر و تشکر است ولی توقعات بیش از این است. باید در کشور بتوانیم هر تهدید را به فرصت تبدیل بکنیم و از فرصت‌ها به‌درستی استفاده کنیم.
عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه بیان کرد: در این مدت تعامل با کشورهای دیگر تحریم شده ازجمله کارهایی بود که به‌درستی انجام شد. اگر همین تعاملاتی که با روسیه، چین و.. شکل گرفته، با کشورهای دیگر رخ می‌داد. می‌توانست کمک بیشتری به تولید و صادرات کشور کند.
قادری ادامه داد: تا زمانی که مسئله خود تحریمی در کشور حل نشود، قطعاً تحریم‌های خارجی، اثرگذاری بیشتری خواهند داشت. اینکه عده‌ای تصور میکنند که باید اول تحریم را حل کنیم تا مشکلات صنعت و تولید در داخل کشور حل شود، یک تصور اشتباه است. زیرا امریکایی‌ها هرکجا تصور میکنند ما مشکل داریم، فشارها را بیشتر میکنند و هرکجا پی می‌برند که در حال دور زدن تحریم‌ها و رسیدن به خودکفایی هستیم، از مواضع خود کوتاه می‌آیند.
نماینده مجلس یازدهم در پاسخ به این سؤال که معضل مهاجرت کارگران و صنعتگران چه تأثیری بر روی بخش تولید گذاشته است، اظهار کرد: بخش خصوصی نیروی کار خود را با دستمزد بالاتر تامین می‌کند. لذا اگر خصوصی‌سازی را به‌طورجدی دنبال کنیم، می‌توانیم نیروی کار را با دستمزد بالاتر در داخل کشور نگه داریم. بخش دولتی همواره در پرداخت دستمزد محدودیت‌هایی دارد. زیرا دولت نمی‌تواند نسبت به بقیه بخش‌ها پرداختی‌های بیشتری داشته باشد و باید توازن و تعادل در همه بخش‌ها برقرار کند.
وی افزود: در بخش صنعت که اکثر آن زیر نظر بخش خصوصی است، محدودیت‌هایی وجود ندارد. بنابراین باید خصوصی‌سازی به‌طورجدی در نظر گرفته شود. همچنین باید آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را به‌طورجدی در دستور کار قرار دهیم و عملاً شرایطی را به وجود بیاوریم که بخش‌های صنعتی بتوانند نیروی کار موردنیاز خود را بعد از آموزش، وارد کار کنند.
قادری در پایان در پاسخ به این سؤال که آیا حمایت از بخش خصوصی رضایت‌بخش است یا خیر، اظهار کرد: به نظر بنده ساختارهای در حمایت از بخش خصوصی وجود دارد، ما در اتاق بازرگانی و تشکل‌های مختلف قدرت مانور داریم و باید از امکانات و فرصت‌ها نهایت استفاده را برد.
راه نجات تولید و صادرات
حسین‌علی حاجی دلیگانی نماینده شاهین‌شهر در مجلس در مورد موضوع یادشده به صمت گفت: درمجموع توجهات به تولید خوب بوده است. در سیاست‌های کلان نظام، قانون‌گذاری، مباحث نظارتی، در سطح عالی ستادی اجرا، همگی به سمت دفاع از تولید رفته‌اند و تا حدی هم موفق بوده‌اند. اما برخی کارخانه‌ها و ارگان‌ها در امر تولید با انگیزه و دلسوز نیستند و یک پاسخ سلبی از مسئولیت خود ارائه می‌دهند.
عضو هیئت‌رئیسه مجلس ادامه داد: برخی از ارگان‌ها همچون محیط‌زیست، امور آب، امور مالیاتی، آن انگیزه لازم را برای تقویت تولید در کشور ندارند. برخی از بانک‌ها هم با اینکه می‌توانستند کمک حال تولید باشند، اما آن‌چنان‌که باید درست عمل نکردند و در امر مقدس تولید، مشکلاتی ایجاد کردند.
وی بیان کرد: این یک واقعیت است که اگر همگی دست‌به‌دست هم دهیم و ایمان پیدا کنیم و بر اساس آن ایمانی پیش رویم؛ تولید و صادرات نجات پیدا می‌کند. در غیر این صورت با برخوردهای صوری برخی از دستگاه‌ها، طبیعتاً تولیدکننده هم به سمت تجارت گرایش پیدا می‌کند. یعنی به سمت کارهایی که نمی‌شود اسم آن را تولید گذاشت.
حاجی دلیگانی در پاسخ به این سؤال که اکنون بخش تولید و صنعت کشور با یک چالش اساسی به نام مهاجرت صنعتگر خبره روبرو شده است، لذا راهکار برون رفت از این چالش چیست، اظهار کرد: ایران مانند تمام کشورهای دیگر که در امر تولید موفق هستند، باید جایگاه کارگر و صنعتگری که با تمام توان زحمت می‌کشند را بالا نگه دارد، یعنی دستمزدی که به آن‌ها پرداخت میکنند را افزایش دهد. با این کار هم از تولید حمایت و هم از مهاجرت بی‌رویه جلوگیری می‌شود.
موانع بی‌شمار در تولید کشور
در ادامه حسن لطفی نماینده مردم رزن در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: ما موانعی زیادی در تولید کشور داریم. همین عوامل باعث شده که کشور رشد مطلوبی در حوزه تولید و صادرات نداشته باشد. اولین مشکل پیش رو، بروکراسی پیچیده اداری است، این امر باعث شده که تولیدکننده از مرحله اخذ مجوز تا تولید، آن‌قدر در پیچ‌وخم ادارات گرفتار شود که از تولید و ایجاد اشتغال صرف نظر کند. مشکل بعدی، امور پیچیده مالیاتی است، یعنی تولیدکننده تا می‌خواهد نفسی بکشد و استقلال مالی کسب کند، سازمان امور مالیاتی کیسه‌اش را باز می‌کند.
لطفی ادامه داد: در کنار مسائل یادشده، قاچاق کالا، واردات و صادرات بی‌رویه و غیر کارشناسی از عوامل تأثیرگذار بر تولید هستند. همچنین هزینه تمام‌شده محصول، مشخص نیست و کار کارگران هیچ‌گاه دیده نمی‌شود. در این هنگام است که اگر کار کارگر دیده نشود و دستمزد خوبی دریافت نکند، ترک کار می‌کند و باعث ایجاد خلل در روند کار می‌شود. این‌ها از عواملی است که سر راه همه تولیدکنندگان وجود دارد و تا زمانی که قوانین مربوطه اصلاح نشود و بوروکراسی اداری را سامان‌‌دهی نکنیم. به‌طورقطع در تولید و سپس در صادرات پیشرفتی نخواهیم کرد.
وی در مورد تأثیر تحریم‌ها بر بخش تولید اظهار کرد: تحریم‌ها هم تأثیرگذار هستند،اما بوروکراسی پیچیده اداری ما ارتباطی با تحریم‌ها ندارد. می‌توان گفت که در حدود ۲۰ درصد، تحریم‌ها بر بخش تولید اثرگذار بوده است اما ۸۰ درصد عوامل داخلی است که باید آن‌ها را حل کرد.
ارسال نظر