ترس بورس بازان از انتشار این اوراق

در روزهای اخیر نام اوراق گام به گوش شما هم خورده باشد. اوراقی که به تولیدکننده‌ها برای تامین مالی خدمات ارائه می‌دهد. اوراق گام بهترین ابزاری است که می‌تواند به خرید مواد اولیه تولیدکننده در زمانی که با کمبود نقدینگی روبرو هستند، کمک کند. خبرنگار گسترش نیوز در گفتگوی  با احمد اشتیاقی کارشناس بازار سرمایه به نحوه عملکرد اوراق گام و استانداردهای مورد نیاز آن پرداخته‌ است که در ادامه می‌خوانیم.

انتشار اوراق گام به جای ارائه تسهیلات بانکی

احمد اشتیاقی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با گسترش نیوز گفت: بانک مرکزی در زمانی که سیاست‌های انقباضی را در پیش گرفت و حجم نقدینگی را کنترل کرد، قصد داشت که تولید را تسهیل نماید و دست به انتشار اوراق زد. شرکت‌های تولید کننده که متقاضی تسهیلات هستند، برای خرید مواد اولیه به جای اینکه به این شرکت‌ها تسهیلات ارائه شود، با توجه به اینکه کمبود نقدینگی وجود دارد، پرداخت تسهیلات اضافی موجب اضافه برداشت از بانک مرکزی می‌شود و این خود حجم نقدینگی را بالا برده و منجر به تورم می‌شود.

وی افزود: برای جلوگیری از این اتفاق از اوراق گام استفاده می‌شود. شرکت تولیدکننده به جای اینکه از فروشنده مواد اولیه را نقدی خرید کنند، به وسیله اوراق گام مواد اولیه مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند. با این اتفاق بانک مرکزی می‌تواند نقدینگی را کنترل کند. از طرفی باعث رکورد هم نشده و رونق تولید را در پیش خواهد شد. همچنین تولید کننده می‌تواند، به تسهیلات مد نظر خود برسد و مواد اولیه مورد نیاز خود را بخرد.

ایجاد رونق تولید و کاهش تورم به وسیله اوراق گام

کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: نکته قابل توجه در مورد اوراق گام این است که فروشنده‌ای که اوراق گام را می‌گیرد باید صبر کند تا سر رسید اوراق گام، تا بتواند پول خود را از بانک بگیرد. تا زمان رسیدن به سررسید، فردی که از طریق اوراق گام مواد اولیه را خریده است، محصول خود را تولید کرده، می‌فروشد و پول بدست آمده از این اتفاق به بانک برمی گردد و در ادامه بانک پول را به دارنده اوراق گام پرداخت می‌کند. اگر این اتفاق بی‌افتد، یعنی آن فروشنده‌ای که مواد اولیه می‌فروشد، این اوراق را تا زمان سررسید نزد خود نگه دارد، می توان گفت به وسیله اوراق گام، بدون اینکه حجم نقدینگی افزایش پیدا کند، رونق تولید ایجاد شده و نیاز تسهیلاتی خریدار مواد اولیه تامین شده است.

وی در ادامه توضیح داد: حال این سوال مطرح می‌شود که اگر فروشنده مواد اولیه به پول نیاز داشت، چه تصمیمی باید بگیرد؟ آن فروشنده‌ای که اوراق گام را در دست دارد و به پول نیاز دارد، می‌تواند این اوراق را در بازار سرمایه تنزیل کند. یعنی در مرحله اول در بورس کالا خریدار مواد اولیه، به جای اینکه وجه نقد بپردازد، اوراق گام می‌دهد، این اوراق گام به فروشنده مواد اولیه می‌رسد، در این قسمت اگر فروشنده نیاز فوری به پول خود داشت می‌تواند در یک بازار ثانویه یعنی بازار سرمایه که این اوراق پذیرش شده است و دارای نماد است، به سرمایه گذاران بفروشد.

کمبود خریدار اوراق گام در بازار سرمایه

اشتیاقی خاطرنشان کرد: نکته قابل توجه این است که آیا خریدار به اندازه کافی برای این اوراق در بازارسرمایه وجود دارد؟ اتفاقی که افتاده این بوده است که خریدار به اندازه کافی در بازار نبوده است، یعنی با نرخ متعارفی که مثلا گفته می‌شود اوراق گام با نرخ ۲۲ درصد خرید و فروش می‌شود، اما این اوراق خریدار نداشته است. در پی این اتفاق فروشنده نرخ خود را مثلا به ۲۴ رسانده اما باز مشتری نداشته است، نرخ اوراق گام طوری افزایش پیدا کرد که در یک مرحله ۳۰ درصد تنزیل شد. زمانی که نرخ اوراق گام با ۳۰ درصد تنزیل دارد، به بازار سهام فشار وارد می‌شود.

وی اظهار داشت: دارنده اوراق گام، در سررسید متعهد پرداخت آن بانک است و با توجه به اینکه بانک منابع کافی را دارد، بنابراین هیچ وقت این اوراق دچار نکول نمی‌شود. با این حساب یک نرخ بازدهی بدون ریسک ۳۰ درصدی موجود است و p بر e آن تقریبا ۲.۵ تا ۳ می‌شود، p بر e بازارسرمایه که در حالت عادی ۵ است کاهش پیدا می‌کند. با توجه به این تغییرات، بین بازار سرمایه با ریسک بالاتر و p بر e ۵ و اوراق گام بدون ریسک با p بر e ۲.۵ تا ۳، طبیعی است که اوراق گام برای خرید انتخاب می‌شود. با این اتفاق بازارسرمایه که قبل از این هم با مشکل نقدینگی مواجه است باز هم با خروج نقدینگی روبرو می‌شود و این نبود نقدینگی و بازدهی بالای اوراق گام باعث می‌شود که بازار سرمایه باز با کاهش قیمت مواجه شود و به نوعی p به e بازار کاهش پیدا می‌کند.

کنترل نرخ تنزیل اوراق گام

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: انتظار اهالی بازار سرمایه این است که اگر اوراق گامی منتشر می‌شود، نباید بعد از ورود به بازار با این نرخ‌ها تنزیل شود. اولین حالت برای جلوگیری از این اتفاق این است که فروشنده این اوراق را نزد خود نگه دارد، اگر تصمیم به فروش داشت از قبل منابعی بابت آن تدارک دیده شده باشد که نرخ آن به بالای ۲۵ درصد نرسد. زمانی نرخ ۳۰ خورده است که کلا ۳۰ هزار میلیارد تومان اوراق گام توسط بانک‌ها منتشر شده بود. در حالی که بانک مرکزی اعلام کرده است قصد انتشار ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی اوراق گام را در پیش دارد. با این حساب در نظر بگیرید که با انتشار ۳۰ هزار میلیارد تومان اوراق نرخ به ۳۰ درصد رسید، حال با انتشار ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی اوراق نرخ آن قطعا از ۳۰ درصد عبور می‌کند. با این شرایط، نقدینگی کاملا از بورس خارج خواهد شد و سهام پتانسیل رشد خود را از دست خواهد داد و در ادامه تعادل بازار از بین می‌رود.

انتظار بازار سرمایه از بانک مرکزی

وی در ادامه تاکید کرد: درخواست اهالی بازار سرمایه از بانک مرکزی این است که انتشار اوراق موجب نرخ بالای ۲۵ درصد نشود. اگر بانک مرکزی از قبل منابعی را برای بازار ثانویه پیش‌بینی کرده باشد، فروشنده اوراق گام با نرخ ۲۵ درصد قادر به فروش خواهد بود. بانک‌ها منابع را می‌توانند از طریق راه اندازی صندوق با درآمد ثابت قبل از انتشار اوراق، آماده داشته باشند. این صندوق‌ها زمانی که اوراق منتشر شد، در نقش خریدار این اورق را بخرند و اجازه ندهند نرخ اوراق با نرخ سپرده بانکی تفاوت معناداری داشته باشد. اگر این تفاوت ایجاد شود، ساز و کار نرخ سود نیز به هم خواهد خورد. در مجموع انتظار فعالان اقتصادی این است که تا زمانی که صندوق‌های با درآمد ثابت شکل نگرفته است، از انتشار اوراق گام جلوگیری شود.

اشتیاقی در پایان به خبرنگار گسترش نیوز گفت: بانک مرکزی متولی نرخ سود است، با مدیریت نرخ سود، متغیرهای کلان اقتصادی به تناسب خواهند رسید. با این راهکار همزمان تورم کنترل و از ایجاد رکود جلوگیری خواهد شد. با فضای موجود باید در یک دالانی سود از طریق بانک مرکزی مدیریت شود. سیاستی که بانک مرکزی درباره نرخ سود در پیش می‌گیرد، سیاست مدیریت نرخ سود محسوب می‌شود. بنابراین با یک سیاست بهینه اوراق گامی که از نظر کارکردی مثبت خواهد بود، موجب تضعیف بازار سرمایه نخواهد شد. همچنین با این کار بی‌دلیل نرخ سرخ سود سپرده بانکی با افزایش بی‌رویه مواجه نخواهد شد. در مجموع عرضه اوراق گام مشروط به اینکه در بازار ثانویه نرخی که تنزیل می‌شود، مدیریت شود. در نتیجه حرکت مثبتی برای اقتصاد ایران خواهد بود.