توقف عرضه خودرو در بورس کالا / دلیل شورای رقابت چه بود؟

امروز شورای رقابت دستورالعمل جدیدی را منتشر کرد که براساس آن عرضه خودرو در بورس کالا حذف شد. در این دستورالعمل هیچ نامی از بورس نیست و تنها نام قرعه‌کشی به چشم می‌خورد.

در این دستور العمل آمده است بازار تمامی خودروهای سواری، خودروهای تولیدی، مونتاژ و وارداتی، انحصاری تشخیص داده شده است و از این پس مشمول این دستورالعمل هستند. این در حالی که ماهیت شورای رقابت حذف انحصار است و اکنون با ایجاد دستور العمل انحصار را تحکیم می‌کند.

در بند ۵ ماده ۵ این دستور العمل نوشته شده است که خودروسازان موظفند محصولات خود را از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو به فروش برسانند. بنابراین می‌توان گفت که عرضه خودرو در بورس کالا متوقف شده است.

سپهر دادجوی توکلی، مدیر روابط عمومی مرکز ملی رقابت گفت: بورس یکی از ابزارهاست که از نظر شورای رقابت این ابزار در حال حاضر کارایی خاصی ندارد زیرا مزایده ظلم مضاعف به مصرف کننده است؛ ما باید طوری عمل کنیم که مصرف کننده کالا را با قیمت منصفانه درب کارخانه بخرد.

وی در مورد اینکه این موضوع به معنای افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو است، گفت: با توجه به اینکه دستورالعمل‌های فعلی قیمت خودرو مربوط به گذشته است طبیعتاً خودروساز یک زیان انباشته‌ای دارد و به روز نشده و این زیان انباشته باعث شده که خودروساز تمایل چندانی به عرضه خودرو در بازار نداشته باشد؛ وقتی این دستورالعمل اصلاح و سود خودروساز تضمین شود قاعدتاً عرضه بیشتری در بازار خواهد داشت و قیمت واقعی و متعادل خواهد شد.

مدیر روابط عمومی مرکز ملی رقابت تصریح کرد: در دستورالعمل شورای رقابت آمده که مبنای تنظیم قیمت خودرو ضوابط قیمت گذاری هیأت تثبیت و تنظیم قیمت‌های سازمان حمایت مصرف کننده و تولیدکننده است.‌

توکلی افزود: نمی‌توانیم بگوییم قیمت خودرو در کارخانه مثلاً ۱۰۰ میلیون تومان، در بازار آزاد ۶۰۰ میلیون تومان و در بورس ۵۰۰ میلیون تومان است پس قیمت خودرو کاهش یافته است؛ خیر اینگونه نیست. در حقیقت شما قیمت یک کالایی که از نظر ارزش و استاندارد ۵۰۰ میلیون تومان نیست را به مصرف کننده ۵۰۰ میلیون تومان می‌فروشید و مصرف کننده هم خوشحال است که ارزان خریده است.

توکلی تصریح کرد: همچنین باید اشاره شود که قرار نیست زیان انباشته‌ای که خودروساز از قبل داشته را از مصرف کننده گرفت؛ در حالی که هم اکنون در بورس عملاً این اتفاق می‌افتد و مشخص است که مابه التفاوت قیمت کارخانه به جیب چه کسی می‌رود.

توکلی اظهار کرد: خودروهای وارداتی، مونتاژی و تولید داخل انحصاری تشخیص داده شده و بنابراین هیچ یک از خودروها دیگر در بورس عرضه نمی‌شوند تا زمانی که وضعیت متعادل شود.

عدم واکنش سازمان بورس

این اظهارات درحالی است که سازمان بورس هنوز واکنشی به این موضوع نشان نداده است و به نظر می‌رسد که وزارت صمت به هیچ عنوان اجازه عرضه خودرو در بورس کالا ندهد

سازمان بورس به عنوان متولی بازار سرمایه باید نسبت به عدم عرضه خودرو در بورس کالا و دستورالعمل شورای رقابت واکنش نشان دهد و این عدم واکنش سازمان بورس دور از انتظار کرد.

محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس و اوراق بهادار از تهیه طرح استفساریه ای ‌در واکنش به تصمیم شورای رقابت برای جلوگیری از عرضه خودرو در بورس خبر ‌داد و گفت که احتمال طرح شکایت از شورای رقابت به دیوان عالی کشور وجود دارد.

عرضه خودرو در بورس کالا باعث می‌شود که بازار خودرو به تعادل برسد و خودروها با قیمت درب کارخانه معامله شوند؛ اما ساز وکار بازار آزاد بدین شکل نیست و هر خودرو می‌تواند افزایش قیمت چند صد میلیونی داشته باشد.

مشکل اساسی همینجاست که بورس کالا با شفافیت به تعادل بازار خودرو کمک می‌کند و از سوی دیگر زیان کارخانجات نیز در بلندمدت کاهش می‌یابد. در مقابل بازار آزاد قیمت‌گذاری دستوری را در پی دارد و باعث افزایش قیمت خودرو در بازار و زیان بیشتر کارخانجات می‌شود.

به هر ترتیب عرضه خودرو در بورس کالا باعث می‌شود که زیان کارخانجات کاهش و سود مردم افزایش یابد و در این بین تنها سود دلالان کاهش یافت و احتمالا علت دخالت شورای رقابت همین سود بوده است.