دلیل ریزش شدید شاخص بورس در اردیبهشت

ریزش‌های سنگین و ادامه‌دار شاخص بورس از یکشنبه هفته گذشته- هفدهم اردیبهشت ماه- با افت بیش از ۹۵ هزار واحدی شاخص آغاز شد. روند نزولی و سقوط بازار در شرایطی ادامه پیدا کرد که شاخص با عبور از دو میلیون و ۵۰۰ هزار واحد توانسته بود، پس از گذشت ۳ سال از تجربه زیان‌های مرداد سال ۹۹  دوباره اعتماد سهامداران به ویژه‌ سهامداران حقیقی و خرد را به خود جلب کند و اما با این ریزش‌های سنگین دوباره اعتماد سرمایه‌گذاران و سهامدار از بازار ریخت.

کارشناسان بازار سرمایه بر این باور هستند که متهم ردیف اول سقوط بازار همان متولی بازار یعنی سازمان بورس است که از اهرم عرضه سنگین به عنوان سرعت‌گیر شاخص استفاده کرده تا جلوی رشد را بگیرد. کارشناسان می‌گویند از مصاحبه‌های سه ماه گذشته رییس سازمان بورس مشخص بود که از این رشد سریع بازار ناراضی هستند و بارها به‌طور مشخص اعلام می‌شد که شاخص نباید رشد شارپی داشته باشد و در هفته‌های اخیر هم همین اظهارات به طور مداوم تکرار شد. به دنبال آن تحرکاتی هم که در بازار انجام شد در تایید این اظهارات بود.

به طوریکه یکی از اقدامات انجام شده این بود که ارزش تضمین صندوق‌ها را پایین آوردند و تصمیمات دستوری در این چند هفته اخیر باعث شد که صندوق‌هایی که سهام مختلط دارند کمتر بتوانند خریداری کنند و آن مقدار سهامی هم که داشتند را در بازار بفروش رساندند. همچنین دومین مورد اقدامات دستوری این بود که ارزش تضمین سهامداران نزد کارگزار به ۵٠ درصد رساندند و همین اقدام نشان می‌داد که سازمان نگران این رشد است. البته رشد به شدت و شارپی سال ٩٩ نبود اما همین میزان رشد هم باعث ترس سازمان شده بود.

هفته گذشته هم اظهاراتی شنیده شد مبنی بر اینکه به هلدینگ‌ها، صندوق‌ها و شرکت‌ها اعلام شده که عرضه را افزایش دهند که این اقدام دستوری در بازار مشهود بود. به طوریکه سهام فولاد مبارکه با ٣ درصد مثبت به یکباره به ٢ درصد منفی کاهش پیدا کرد و این شکل از معاملات تنها از یک حقوقی بر می‌آمد و اقدامات در سایر سهام به وضوح مشهود بود.

نتیجه اینگونه اقدامات و تصمیمات این بود که عرضه‌های شدید منجر به ایجاد ترس در بازار و در نهایت  سقوط شود. اما رکورد‌های منفی هم زده شد و در یک روز به ١٢۵ هزار واحد منفی هم رسیدی. باید توجه داشت که با ۵ درصد منفی طبق ماده ٣٢ قانون، بازار سرمایه باید بسته می‌شد اما رییس سازمان بورس اعلام کرد که بازار را تعطیل نمی‌کنیم.

این اقدامات در حالی انجام شد که راهکارهای بهتری برای عرضه وجود داشت.  به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه بهترین اقدام عرضه‌های اولیه با حجم سنگین بود که به طور قطع بازار را تحت تاثیر قرار می‌داد اما این تصمیمات اتخاذ نشد و کار به جایی رسید که ریزش‌های سنگین ادامه‌دار شد و با تدوام معاملات منفی بازار حالت پنیک و ترس پیدا کرده‌ است.  

در حالی که از سال ٩٩ تا هفته گذشته زمان طولانی برای کاهش ترس صرف شده بود، با این اقدامات که منجر به ریزش‌های سنگین شد دوباره این ترس به بازار برگشت و می‌دانیم که جلب اعتماد و بهبود شرایط بسیار زمان‌بر است. در شرایطی که بازارهای موازی تا به این حد حباب دارند اما بازار سرمایه که می‌توانست در این دوران تورمی سرمایه جذب کند، در سراشیبی قرار گرفت و رییس سازمان سرمایه هم عذر بدتر از گناه آورد و مدعی است که فعالان بازار عامل این شرایط هستند و چون در سود بودند نسبت به فروش اقدام کردند. اما رییس سازمان بورس باید به این نکته توجه داشته باشد فعالان بازار نمی‌توانند ١۵ هزار میلیارد تومان صف فروش ایجاد کنند.

در واقع تدبیرهای غلط سازمان بورس در ایجاد این شرایط بسیار تاثیر گذار بود و این روشی که حقوقی‌ها عرضه کننده باشند، صف فروش بسازند و رفتار گله‌ای ایجاد شود باعث شد که به بازار حالت ترس القا شود و مقصر این شرایط سازمان بورس است.