ماجرای کسر ۴ میلیونی حقوق کارگران معدن

تخریب محیط زیست و نپرداختن کامل حقوق کارگران، از جمله چالش‌هایی محسوب می‌شوند که درباره فعالیت معادن و به خصوص پیمانکاران آنها، مطرح می‌شود. به عبارت دیگر یکی از چالش‌های فعالیت معادن، تخریب زیست محیطی اطراف است. معادن در کنار سودآوری و نقش مفیدی که در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند، از منظر طرفداران محیط زیست مورد انتقاد قرار می‌گیرند؛ به این دلیل که ضمن تلاش برای استخراج مواد معدنی، محیط زیست اطراف آن در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌گیرد.

رابطه باور نکردنی معدن و محیط زیست

اخیراً مسئولین و فعالان محیط زیست استان‌های دارای معدن در مورد خطرات زیست محیطی فعالیت معادن و حتی آسیبی که به آثار باستانی وارد می‌کنند، اخطار دادند. کما اینکه جواد عادل، سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان ابرکوه طی هشداری درباره حیات منطقه طبیعی و توریستی مجموعه علا گفت: «متأسفانه به دلیل اعطای بی‌رویه مجوز کشف و استخراج معدن و عدم نظارت بر آن، منطقه اعلا آسیب بسیار دیده به‌ طوری‌ که یکی از جاذبه‌های این منطقه به نام شتروک اعلا به‌ کلی از بین رفته و اگر وضع به همین منوال پیش برود شاهد نابودی بقیه منطقه خواهیم بود.»

علاوه بر این هانی رستگاران پژوهشگر میراث‌فرهنگی و ثبت میراث نیز درباره نابودی قله شاهوار به دلیل فعالیت‌های معدنی در شاهرود خبر داد و گفت «استخراج سنگ «بوکسیت» در ارتفاعات بالای کوه شاهوار، موجب شده در چند سال اخیر انفجارهای متعددی رخ دهد و معدن‌کاران در منطقه پیشروی کنند که با تخریب‌هایی همراه بوده است. جاده‌کشی‌های متعدد، علاوه‌بر تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک و افزایش ریزگرد، احتمال سیل و آلودگی آب را هم در بخش شاهوار بالا برده است.» هانی رستگاران همچنین به این نکته نیز اشاره می‌کند که فعالیت معادن نه زیست گیاهی بلکه موجب تخریب زیستگاه جانورانی همچون خرس، قوچ، میش، کل و بز وحشی شده و موجب فرار و افزایش تصادفات جاده‌ای آن‌ها شده است.

حقوق باور نکردنی صاحبان سخت‌ترین شغل دنیا

در کنار چالش‌های زیست محیطی، حقوق کارگرها به عنوان نیروهای اصلی معادن، همواره به یکی از چالش‌هایی اصلی تبدیل شده تا جایی که «دستمزد با کار مناسب نیست» محور اصلی اعتراضات کارگرانی است که شک و شبهه‌ای در مورد سختی کار آنها وجود ندارد و تایید این ادعا را حتی می‌توان در ادبیات عامیانه پیدا کرد چنانچه در کنایه‌ها بعد از کار در معدن...، نام سخت‌ترین مشاغل ردیف می‌شوند.

اعتراضات کارگران معادن نسبت به وضعیت رسیدگی به آنها و پایین بودن دستمزدها که همواره نقل اخبار مربوط به معادن بوده و هست، در شرایطی صورت می‌گیرد که رهبر انقلاب از این قشر به عنوان نیروهایی که با کار و تلاش خود بستر پیشرفت و رفاه ملت را فراهم می‌کنند، یاد کرده‌اند اما با وجود توجه ایشان به کارگرهای معادن نارضایتی‌ها نسبت به نپرداختن حقوق کامل این قشر توسط کارفرمایان پابرجاست تا جایی که شهریورماه سال ۱۴۰۰ کارگران معدن زغال‌سنگ گلتوت ۳ روز به دلیل برخی از مسائل و مشکلات در پرداخت و همسان سازی حقوق، مزایا و همچنین واریز نشدن حق بیمه واقعی و یکجا تامین اجتماعی در زرند اعتراض کردند و در واکنش به آن جلسه فوق‌العاده ستاد مدیریت بحران و کمیسیون گارگری شهرستان زرند به ریاست صادق‌زاده فرماندار و با حضور روسای ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی، صنعت، معدن و تجارت، مدیر تامین اجتماعی، نماینده دادستان عمومی و انقلاب شهرستان و همچنین هیئت مدیره و جمعی از نمایندگان کارگری معدن زغال‌سنگ گلتوت برگزار شد.

پیمانکاران هم رئیسی را جدی نگرفتند

اما واکنش‌ها نسبت به کارگرهای معادن در غرب کشور به همینجا ختم نشد، به این ترتیب که هنمزمان با اعتراضات کارگران در کرمان سید ابراهیم رییسی با حضور در جمع کارگران معدن زغال سنگ طبس با اعلام ضرب‌الاجل، خواستار رفع مسائل موجود در حوزه پیمانکاری و کارگران معدن شد و گفت: «من از همین الان به مدت ۲۰روز به پیمانکاران وقت می‌دهم تا وضعیت کارگران را متحول کنند؛ اگر تا ۲۰ روز دیگر این کار را انجام ندهند، من می‌دانم چه اقدامی انجام دهم…»

اعتراض کارگرهای معدن طزره ادامه دارد

تاکید رهبر انقلاب بر جایگاه کارگرهای معادن و گذشت بیش از ۲ سال از ضرب‌الاجل رئیسی به پیمانکاران، براساس شنیده‌های خبرنگار گسترش‌نیوز اعتراضات کارگرهای معدن طزره تا روز سه‌شنبه ادامه داشته است.

واقعیت امر درباره اعتراضات از آنجا نشأت می‌گیرد که طبق قانون کار یک کارگر باید روزانه ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه مشغول به کار باشد لذا ۸ ساعت کار در روز و به ازای پرداخت حقوق ۶ میلیونی از جمله موارد مورد اعتراض کارگران در سال ۱۴۰۲ بود اما نکته مهم مربوط به ماده ۵۲  قانون کار است، به این ترتیب که ساعت کاری مشاغل سخت نباید بیشتر از ۶ ساعت در طول روز و بیشتر از ۳۶ ساعت در طول هفته باشد که این میزان ساعت با توجه به اهمیت سلامت کارگران در نظر گرفته شده است.

هر چند در قانون کار سلامت و سختی کار کارگران در نظر گرفته شده و زبان سرخ اعتراض آنها مبنی بر نپرداختن کامل حقوق باز است اما نکته دیگر که اخیراً در مورد سلامت کارگران و حیات آنها مطرح شده، مربوط به پنهان ماندن آمار مرگ‌ومیر کارگران معادن است، نکته‌ای که کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار مطرح کرد و خصوصی بودن معادن را علت اصلی این پنهان‌کاری دانست. در حقیقت غلامحسین عشقی بر این باور است که با خصوصی‌شدن معادن افراد صاحب نفوذ ترجیح به پنهانکاری در آمار و اخبار مربوط به حوادث کار دارند.

معدن سالانه جان چند نفر را می‌گیرد؟

ادعای عشقی در مورد آمار مرگ و میر کارگران در حالی مطرح می‌شود که سال ۹۸ مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده بر اساس مطالعات میدانی انجام تنها در معادن زغال سنگ ایران در اثر حوادث ناشی از معدنکاری مانند سقوط، گاز گرفتگی، انفجار، ریزش آوار، برق گرفتگی و ضربه، ۲۰ نفر جان خود را از دست داده و ۱۰ نفر مصدوم شده اند. این در حالی است که آمار دقیقی از حوادث رخ داده در سایر معادن منتشر نشده است.

همچنین براساس این گزارش در پنج‌ماه نخست سال ۱۳۹۹ نیز ۲۰ معدنچی در ۱۳ معدن جان خود را از دست دادند. در دهه ۹۰ بیش از سه هزار حادثه در معادن کشور رخ داده است که موجب آسیب‌دیدگی حدود ۱۳هزار کارگر و کشته شدن بیش از ۴۳۰ معدنچی شده است.

اما در سال ۱۴۰۰ آمار فوتی کارگران معدن به صورت متفاوتی منتشر شد. به بیان دیگر معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور آمار تلفات ناشی از حوادث کار در سال ۱۴۰۱ بدون تفکیک اعلام کرد. مسعود قادی پاشا درباره آمار متوفیان ناشی از حوادث کار در سال ۱۴۰۱ گفت: در مجموع ۱۹۰۰ نفر در سال ۱۴۰۱ در حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست دادند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات یک هزار و ۹۲۶ نفر بود، ۱.۳ درصد کاهش داشته است.

آخرین آمار از وضعیت دلخراش کارگرهای معادن

در رابطه با آمار مرگ و میر کارگرهای معادن در سال ۱۴۰۲ تا این لحظه خبر و یا آماری منتشر شده اما اولین خبر ناگوار از وضعیت قشر مذکور مربوط به واژگونی یک دستگاه مینی‌بوس کارگران در شهرستان بافق در ۲۱ اردیبهشت ماه بود که در نهایت منجر به مصدومیت ۱۵ نفر شد. علاوه بر این محبوس شدن کارگر جوان در یکی از معادن کرمان نیز از جمله حوادث ناگواری بود که سال جاری و تا این لحظه برای کارگرهای معادن اتفاق افتاده است.

حوادث مذکور در شرایطی اتفاق افتاد که پیش از این رئیس انجمن متخصصین بهداشت حرفه‌ای ایران با اشاره به حوادث فاجعه‌باری همچون حوادث معدن زغال سنگ یورت آزادشهر، کارگاه ساختمانی متروپل آبادان، کلینیک سینا مهر تهران، ساختمان پلاسکو، جان باختن کارگران در اثر غرق شدگی در مخازن مواد شیمیایی در استان البرز، انفجار گاز شرکت بوتان اهواز، انفجار سیلندر اکسیژن بیمارستان یاسوج و غیره، گفت که این موارد ناایمن باید توسط متخصصین و بازرسان شناسایی و اعلام شود، مسئولین هم این هشدارها را جدی بگیرند و کم کاری و بی‌توجهی نکنند.

کپسول‌های آتش‌نشانی داخل معدن طزره خالی است

حسن اصیلیان مهابادی در حالی درباره ایمنی معادن هشدار می‌دهد که یکی از کارگران معدن طزره که نخواست نامش فاش شود، در گفتگو با خبرنگار گسترش‌نیوز از خالی بودن کپسول‌های آتش‌نشانی به کار برده شده، در این معدن خبر داد.

کارمندان اداری معدن ۲۰ میلیون حقوق دریافت می‌کنند

این کارگر معدن طزره در گفتگو با خبرنگار گسترش‌نیوز ضمن ارزیابی میزان امنیت معدن گفت: کپسول‌های آتش‌نشانی داخل معدن طزره خالی است و ۵ کارگری که چند سال پیش در این معدن جان باختند، به دلیل خالی بودن کپسول‌ها جان خود را از دست دادند. علاوه بر این کیفیت غذاها بسیار پایین است و پیمانکار بسیار اذیت می‌کند.

او افزود: در مورد بیمه نیز مشکلات فراوانی داریم، به این ترتیب که حق بیمه در نظر گرفته شده در قرارداد رعایت نمی‌شود و وقتی به پزشک مراجعه می‌کنیم، حق بیمه کمتر از آنچه که در قرارداد نوشته شده، پرداخت می‌شود.

این فعال معدن با اشاره به حقوق کارگرهای معادن تصریح کرد: حقوق‌ها کمتر از آنچه که در قرارداد نوشته شده، پرداخت می‌شود. در حقیقت در قرارداد حقوق ۱۲ میلیون در نظر گرفته شده اما میزان پرداختی حدود ۸ میلیون تومان است، در حالی که نیروی اداری نیروی اداری معادن ماهانه بین ۱۶ الی ۲۰ میلیون تومان دریافت می‌کند اما حقوق کارگری که زیر کوه ۲ هزار متری می‌رود بین ۸ تا ۹ میلیون تومان است. زمان قراردادها هم ۳ و یا ۶ ماه است. نکته مهم این است با وجود اینکه کارگران حق مرخصی دارند اما پیمانکار، آنها را از این حق محروم کرده و اضافه کاری بی‌فایده است و حق آن پرداخت نمی‌شود.

اعتراضات کارگران بی‌فایده است

او درباره نتیجه اعتراضات کارگران به اقدامات پیمانکار خاطرنشان کرد: اگر کارگران اعتراض کنند آنها را اخراج می‌کنند و یا در صورت تجمع وعده می‌دهند که به عنوان مثال استاندار به این قضیه ورود پیدا می‌کند اما باز هم هیچ خبری نیست و اعتراضات بی‌فایده است.

این کارگر معدن در واکنش به اینکه شنیده شده تعدادی از رانندگان اتوبوس‌های استیجاری واحد حمل و نقل معدن زغال سنگ طزره که مسئولیت جابه‌جایی کارگران را برعهده دارند، اول خرداد ماه در اعتراض به پایین بودن دستمزد و مزایای دریافتی خود از جابجایی کارگران خود داری کردند، یادآور شد: در واکنش به این اعتراض رانندگان معدن طزره، اتوبوس‌های شاهرود را جمع کردند و ۸ عدد اتوبوس از اصفهان آوردند که آنها کارگران را جا‌به‌جا می‌کنند.