خطر ورشکسته شدن برای تولیدکنندگان شوینده / افزایش قیمت در راه است؟

صنایع شوینده، بهداشتی و آرایش مدت‌ها است با چالش قیمت‌گذاری در خصوص محصولات شوینده دست به گریبان هستند. طوری‌ که در هر مرحله اعمال افزایش قیمت، مصرف‌کنندگان محصولات شوینده به این تصمیم انتقاد داشتند. مصرف کنندگان معتقد بودند هرگونه افزایش قیمت در محصولات در جهت منفعت طلبی تولیدکنندگان است و در سمت مخالف اما تولیدکنندگان درصدی که افزایش قیمت اعمال شده بود را کمتر از حد مورد نیاز می‌دانستند و این اتفاق را مسبب ضرر و زیان تولیدکنندگان قلمداد می‌کردند.

البته این جریان، اتفاق تازه‌ای نیست و در اکثر دوره‌ها شاهد آن بوده‌ایم. دلیل اهمیت ویژه این موضوع در سال‌های اخیر این است که قدرت خرید مصرف کنندگان با توجه به تورم افسار گسیخته و کاهش پیوسته ارزش پول ملی به دیگر مشکلات اقتصادی اضافه شده و این چالش را بزرگ‌تر کرده است. قیمت محصولات شوینده در هفته‌های اخیر با رشد ۱۵ درصدی همراه بود اما این اعمال افزایش قیمت خوشایند تولیدکنندگان نبود و این میزان افزایش قیمت نسبت به افزایش هزینه‌های تولید و بهای تمام شده هم پوشانی نداشت. بنابراین با ادامه این روند شرکت‌های تولیدکننده محصولات شوینده قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود.

در رابطه با وضعیت فعلی شرکت‌های تولیدکننده محصولات شوینده، مشکلات حوزه قیمت‌گذاری و آینده این صنعت با عبدالرضا مظفری، دبیر پیشین انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.

سال گذشته شاهد افزایش قیمت ۱۵ درصدی محصولات شوینده بودیم. با توجه به وضعیت معیشتی و کاهش توان خرید مصرف‌کنندگان ارزیابی شما در این خصوص چیست؟

به‌طورکلی و با استناد به سوابق فعالیت‌های صنایع شوینده در کشور همواره شاهد بوده‌ایم که فعالان این عرصه همواره در تلاش برای پایین نگاه داشتن قیمت محصولات خود بوده‌اند و در همه موارد شرایط، وضعیت اقتصادی مصرف‌کنندگان را در موضوع قیمت‌گذاری درک کرده‌اند اما در هر حال شرکت‌های تولیدکننده محصولات شوینده نیز جزو بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی هستند و برای تداوم تولید نیازمند حداقل سود هستند. به همین دلیل نیز تولیدکنندگان این حوزه پیگیر افزایش و منطقی شدن قیمت محصولات خود هستند. افزایش قیمتی که در این مدت، اغلب در فواصل زمانی طولانی و کمتر از میزان واقعی افزایش هزینه‌ها و تورم در نظر گرفته شده است. متاسفانه افزایش ۱۵ درصدی اخیر قیمت محصولات شوینده نیز از این قاعده مستثنی نبوده است.

افزایش قیمت محصولات شوینده قبل از این در چه دوره‌هایی اعمال شده بود؟

محصولات شوینده در کشور از خرداد ماه تا اواخر سال ۱۴۰۱ افزایش قیمت نداشتند و این موضوع تولیدکنندگان این فرآورده‌ها را با مشکلات فراوانی روبرو کرد. واحدهای تولیدی در ابتدای سال گذشته و بر اساس محاسبات انجام شده آن زمان و متناسب با نرخ تورم، درخواست افزایش ۴۰ درصدی قیمت محصولات شوینده را داشتند اما بر اساس قیمت‌گذاری دستوری در مورد این کالاها در خردادماه تنها با ۲۵ درصد آن موافقت شد. در واقع آنچه به عنوان افزایش قیمت کالاهای شوینده در انتهای سال ۱۴۰۱ به این محصولات اختصاص یافت، باقیمانده همان ۴۰ درصد بر اساس کارشناسی‌های انجام شده در ابتدای سال گذشته بوده است.

یعنی این ۱۵ درصد نمی‌تواند پاسخگوی انتظارات تولیدکنندگان فعال در این حوزه باشد؟

خیر؛ همان‌طور که عنوان شد افزایش ۱۵ درصد به علاوه افزایش ۲۵ درصدی قیمت شوینده‌ها در خردادماه گذشته، بر اساس نرخ ارز، تورم، قیمت نهاده‌ها و کارشناسی‌های اقتصادی آن بازه زمانی و در همان مقطع می‌توانست برای صنایع تولیدی شوینده کمک‌کننده باشد و طبیعتا پس از این مدت طولانی و با تغییرات اقتصادی و نوسانات ارزی فعلی جوابگوی نیازهای تولیدکنندگان نیست. در واقع با توجه به افزایش شدید نرخ ارز در ماه‌های اخیر، دیگر با ۱۵ درصد افزایش قیمت مشکلات تولیدکنندگان برطرف نمی‌شود و تنها مانند یک مسکن به صورت مقطعی و محدود عمل می‌کند.

آیا با این افزایش قیمت ۱۵ درصدی، همچنان تولیدکنندگان مواد شوینده در زیان هستند؟

بله؛ با این افزایش قیمت همچنان تولید پودرهای شوینده زیان‌ده است. در مورد مایع ظرفشویی نیز وضعیت به همین شکل است و تولیدکنندگان این محصولات را همچنان با مشکلات اقتصادی مواجه می‌کند. زیرا این افزایش ۱۵ درصدی قیمت عینا بر مواد اولیه‌ای مانند سولفات سدیم نیز که حدود ۴۰ درصد فرمولاسیون پودرهای شوینده را تشکیل می‌دهد، اعمال شده است. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم تغییرات مبنای ارزی خوراک پالایشگاه‌ها و L. A. B (آلکیل بنزن خطی) نیز در این زیان‌دهی مزید بر علت بوده است.

به چه شکل؟

یکی از تصمیمات عجیب دولت در سال جدید که شعار آن نیز در راستای حمایت از تولید انتخاب شده، همین موضوع بود. در تاریخ ششم فروردین امسال مبنای ارزی خوراک پالایشگاه‌ها از ارز ۲۸۳۰۰ تومانی به ۳۶ هزار تومانی تغییر کرد و در دنبال این تغییر، قیمت L. A. B نیز از ۴۱ هزار تومان به ۵۲ هزار تومان رسید. اگرچه این تغییر مبنای ارزی پس از یک هفته با دستور مجدد دولت به حالت قبل برگشت اما در این مدت L. A. B با قیمت جدید عرضه شد. با توجه به این تجربه افزایش قیمت L. A. B آتی نیز چندان دور از ذهن نیست و با این حساب وضعیت زیان‌دهی اقتصادی شوینده‌ها باز هم بدتر خواهد شد.

آیا به غیر از افزایش قیمت متناسب محصولات شوینده نمی‌توان راهکاری برای جلوگیری از زیان‌دهی تولید شوینده‌ها یافت؟

در گذشته تلاش‌هایی برای تحقق این موضوع انجام شده که ثابت نگه داشتن قیمت مواد اولیه و نهاده‌های تولید از آن جمله بوده است اما تجربه‌های به‌دست آمده از این روش‌ها نشان می‌دهد که چنین امکانی وجود ندارد. قیمت نهاده‌های تولید از قوانین پتروشیمی‌ها پیروی می‌کند و اگرچه ممکن است عرضه‌کنندگان این مواد اولیه برای مقاطع زمانی کوتاهی بتوانند این کار را انجام دهند اما به دلیل اتصال این مجموعه‌ها به بازارهای جهانی و تبعیت آن‌ها از قیمت‌های جهانی، تداوم این راهکار غیرعملی است.

آیا این امکان وجود دارد که زیان ایجاد شده در اقلام زیان‌ده شوینده، از طریق سود سایر محصولات جبران شود؟

در این زمینه باید به دو موضوع توجه داشت؛ اول اینکه همه شرکت‌های تولیدکننده سبد کاملی از محصولات ندارند که بتوانند زیان برخی محصولات را با سود دیگر تولیدات خود جبران کنند. بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه در کشور تک‌محصولی هستند و یا عمده تولید آن‌ها شامل پودر و مایع ظرفشویی است که هر دو نیز زیان‌ده هستند. نکته دوم در این زمینه اینکه حتی همان شرکت‌هایی که سبد کاملی از محصولات را ارائه می‌کنند، با توجه به حجم تولید و حاشیه سود ناچیز، در محصولات سودده خود دارای سودآوری چندان قابل‌ملاحظه‌ای نیستند که بتوانند زیان دورقمی محصولی مثل پودر دستی را جبران کنند. بنابراین چنین روشی نیز نمی‌توانند چالش‌های موجود در موضوع قیمت تمام شده محصولات شوینده را برطرف کند.

با این شرایط، وضعیت فعالیت صنایع شوینده کشور در آینده چطور خواهد بود؟

تولیدکنندگان پودر زیان بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند و امکان تداوم تولید برای برخی از واحدهای تولید پودر وجود ندارد و در صورت ادامه این وضعیت این شرکت‌ها مجبور به توقف خطوط تولید خود خواهند بود. در حال حاضر صنایع تولیدکننده این محصولات در حال از دست دادن توان خود به شکل فرسایشی هستند. به نظر من با توجه به شرایط اقتصادی موجود در کشور، اگر این رویه در مورد صنایع شوینده ادامه پیدا کند، شرکت‌های تولیدکننده توان تولید خود را از دست خواهند داد و متاسفانه شاهد ورشکستگی و سقوط آن‌ها خواهیم بود. همین الان هم در بسیاری موارد پودر شوینده در فهرست کسری و کمبودها است.

آیا از سوی نهادهای بالادست وعده خاصی برای بهبود این وضعیت داده شده است؟

باید محاسبات جدید کارشناسی در خصوص بهای تمام‌شده در مقطع زمانی فعلی تهیه و به نهادهای سیاست‌گذار در این بخش ارائه شود. زیرا با ورود به سال جدید هزینه‌های سربارها، حقوق و دستمزد، حامل‌های انرژی، مواد اولیه و… و عواملی مانند تورم و نرخ ارز دچار تغییراتی شده‌اند که باید در محاسبات در نظر گرفته شود.

در حال حاضر درخواست افزایش قیمت از سوی انجمن در حال پیگیری است که میزان آن برای محصولات مختلف متفاوت است. این درخواست‌ها به سازمان حمایت ارائه شده و باید به جمع‌بندی برسند و درخواست افزایش قیمت باید در ستاد تنظیم بازار مصوب شود.