بلایی که وزیر نیرو بر سر فولادی‌ها آورد

با اینکه ماجرای کمبود برق برای مسوولان عادی شده، اما برای تولید‌کننده‌ها همچنان چالش‌برانگیز است و نگرانی‌ها از کاهش تولید پابرجاست. با توجه به کمبود برق برای واحدهای فولادی پیش‌بینی شده که در کل تابستان این واحدها حدود ۵ هزار مگاوات کسری داشته باشند که باعث خواهد شد تولید ۳۳ میلیون تنی هدف‌گذاری‌شده در سال ۱۴۰۲ محقق نشود. مساله مهم در کمبود برق این است که اگر دولت به همین روند ادامه دهد به تدریج از تمام برنامه‌های پیش‌بینی‌شده جا می‌ماند و آنچه عایدش می‌شود آماری از کسری‌ها و کاهش تولید خواهد بود.

هر سال تابستان که می‌شود ماجرای قطعی برق صنایع هم شروع می‌شود. البته توانیر مطرح کرد که مشکلی در تامین برق صنایع وجود نداشته و تنها ساعت کار آنها جابه‌جا شده است. متولی تامین برق همچنین در گزارشی در پاسخ به انتقادهای مطرح‌شده گفته که تنها تامین برق صنایع کاهش نیافته بلکه مصرف برق صنایع در سال گذشته رشد ۱۰ درصدی را تجربه کرده است، اما فعالان صنعتی ادعای دیگری دارند. به طور مثال بخشی از تولید یک شرکت فولادی در پی محدودیت در برق‌رسانی به صنایع در تابستان تعطیل شده است. این شرکت در اطلاعیه خود که در سایت کدال منتشر کرد، نوشت که به دلیل این تعطیلی، تولید شمش این فولادساز تا ۴۰ درصد و تولید میلگرد آن تا ۱۰ درصد در سه ماهه دوم سال کاهش خواهد یافت. با اینکه امسال قرار بوده ۳۸ میلیون تن تولید داشته باشیم، اما با محدودیت‌های فعلی احتمالا بتوانیم بین ۳۲ تا ۳۳ میلیون تن تولید کنیم. یعنی حدود ۵ تا ۶ میلیون تن کسری خواهیم داشت که ۵/۲ میلیون تن آن به دلیل کمبود برق است. البته این مساله در شرایطی است که محدودیت‌های ناشی از عوارض صادراتی را در نظر نگیریم؛ به این معنی که اگر تولید‌کننده با افزایش عوارض ۲۰ درصدی مواجه شوند متوجه می‌شویم که تولید بیشتر هم ضربه خواهد خورد و کاهشی‌تر خواهد شد.

کاهش ۵ میلیون تنی تولید

عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد با اشاره به میزان مصرف برق در کل زنجیره فولاد به «جهان‌صنعت» گفت: مصرف برق در کل زنجیره از جمله گندله‌سازی، ذوب و احیا و… حدودا ۱۰ هزار مگاوات است ولی با توجه به محدودیت‌های انرژی به نظر می‌رسد در کل سه ماه تابستان حدود ۵ هزار مگاوات کسری خواهیم داشت.

رضا شهرستانی با توجه به اهداف مدنظر تولید گفت: بر اساس اهداف مشخص شده قرار بود امسال حدود ۳۸ میلیون تن تولید داشته باشیم، اما در واقعیت حدود ۵ میلیون تن کمتر تولید شد، همچنین بر اساس برنامه تولید ۵۵ میلیون تن ۱۴۰۴ باید حداقل بالای ۴۲ میلیون تن تولید داشته باشیم که مستلزم تامین برق بیشتر است.

او تصریح کرد: اگر بخواهیم از میزان ۳۲ میلیون تن سال قبل ۱۰ میلیون تن اضافه‌تر تولید کنیم نسبت به سال قبل حداقل به ۵ هزار مگاوات برق نیازمندیم؛ موضوعی که به علت مشکلات فعلی به احتمال زیاد عملی نخواهد بود. در واقع باید گفت اگر بتوانیم تولید ۳۲ میلیون تن سال قبل را ثابت نگه داریم، شاهکار کرده‌ایم.

عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد با مقایسه آمارها در سال‌های قبل و بررسی آنها گفت: در سال ۹۹ بیش از ۳۰ میلیون تن تولید داشتیم، اما در سال ۱۴۰۰ تولیدمان کاهش یافت و به ۲۷ میلیون تن رسید. با اینکه سال ۱۴۰۱ دوباره به ۳۰ میلیون تن برگشتیم، اما برنامه این بود که ۳۴ میلیون تن تولید داشته باشیم. به این ترتیب ۴ میلیون تن کسری داشتیم که حدودش ۲ میلیون تن به خاطر کمبود گاز و ۲ میلیون تن به دلیل کمبود برق بوده است. امسال در ۱۴۰۲ برنامه داریم ۳۸ میلیون تن تولید داشته باشیم، اما با این شرایط احتمالا بتوانیم به ۳۲ تا ۳۳ میلیون تن تولید برسیم، یعنی حدود ۵ تا ۶ میلیون تن کسری خواهیم داشت که ۵/۲ میلیون تن آن به خاطر کمبود برق است.

ضربه به صادرات

شهرستانی در پاسخ به این سوال که چنین روندی چه تاثیری بر صادرات خواهد گذاشت، گفت: مسلما این مساله تاثیرش را روی صادرات خواهد گذاشت. در واقع اولویت دولت این است که تقاضای داخل را تامین و سپس مازاد آن را صادر کند. لذا تولید ما مازاد داخلی است و هرچه اضافه‌تر تولید شود می‌تواند به صادرات کمک کند و ارزآوری بیشتری داشته باشد. با توجه به کسری ۵/۲ میلیون تنی حدود ۵/۱ میلیارد دلار صادرات‌مان کمتر از آنچه که می‌توانست باشد، خواهد بود. این مساله تنها درخصوص برق است. اگر گاز را هم لحاظ کنیم نزدیک به سه میلیارد دلار صادرات بیشتری داشته باشیم که رقم چشمگیری است که آن را از دست دادیم.

تهدید توسعه صنعت فولاد

در ادامه عضو هیات‌رییسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به بحران انرژی که فولادسازان کشور با آن دست به گریبان هستند، گفت: شرکت‌های فولادی در روزهای اوج مصرف در فصول گرم و سرد سال با بحران انرژی رو‌به‌رو هستند. متاسفانه زور دولت به صنایعی مثل خودروسازی نمی‌رسد و در فصولی که مصرف انرژی بالا می‌رود، تمام فشار برآمده از کمبود انرژی را بر سر صنعت فولاد تخلیه می‌کند و صنعت فولاد کشور نیز این فشار را مظلومانه تحمل می‌کند.

احمد دنیانور بیان کرد: این موضوع هرچه سریع‌تر باید حل و فصل شود. تداوم بحران انرژی به ورشکستگی واحدهای فولادی و از بین رفتن سرمایه‌هایی می‌انجامد که در این صنعت صرف شده است.

او ضمن تشریح رشد ظرفیت تولید فولاد خام کشور از ۳۸۰ هزار تن در ابتدای پیروزی انقلاب به ۴۰ میلیون تن در زمان حاضر، از لزوم انتخاب یک متولی واحد و تدوین برنامه‌ای کارشناسانه برای توسعه صنعت سخت گفت. این فعال فولادی همچنین به لزوم حل فوری بحران انرژی تاکید کرد.

دنیانور در تشریح وضعیت کنونی تولید شمش از طریق این فناوری گفت: ذوب القایی از بدو ورود به کمک صنعت فولاد آمد و انحصارها را شکست. امروز بیش از ۱۰۰ واحد فعال در این عرصه شرایطی را فراهم کردند که شمش به راحتی در اختیار واحدهای نوردی قرار بگیرد و سهمیه‌بندی و رانت‌های برآمده از آن از بین برود. وی افزود: اگر ذوب‌های القایی نبودند امروز قیمت میلگرد دو برابر قیمت کنونی آن بود.

او اضافه کرد: فولاد در ایران صنعتی جوان است و فناوری ذوب القایی هم پیشینه‌ای طولانی در کشور ندارد. امروز کیفیت شمش در فولادهای القایی با فولادهای فورج رقابت می‌کند. فناوری این روش تولید تا جایی در ایران رشد داشته که امروز کوره‌های القایی هم در کشور تولید می‌شود. وی افزود: علاوه بر این از ۱۱۰ واحد القایی ۶۵ واحد تک‌محصول هستند و تنها شمش تولید می‌کنند، اما باقی نورد هم دارند.

دولت از ایجاد زیرساخت‌ برای توسعه صنعت فولاد جا ماند

این عضو فعال انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، درباره نقش دولت در توسعه صنعت فولاد گفت: وقتی برنامه توسعه‌ای در کشور تدوین می‌شود، بخش‌های خصوصی و دولتی هر یک مسوولیتی را بر عهده می‌گیرند. دولت تامین زیرساخت‌ها را بر عهده دارد که شامل مواردی از قبیل انرژی، راه، ارتباطات، مقررات و از این قبیل می‌شود. سرمایه‌گذاری‌ها هم به ساخت تجهیزات و تولید محصول اختصاص پیدا می‌کند.

دنیانور در نقد عملکرد دولت در توسعه فولاد کشور تصریح کرد: در حال حاضر بزرگ‌ترین چالش موجود بر سر راه توسعه صنعت فولاد و رسیدن به چشم‌انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام در سال ۱۴۰۴، نبود زیرساخت‌هایی است که دولت موظف به تامین آنها بوده و همین موضوع رسیدن به چشم‌انداز یادشده را در ابهام فرو می‌برد.

او خاطرنشان کرد: صنعت فولاد ایران نیاز به یک متولی واحد و تدوین یک برنامه مدون دارد. این در حالی است که صداهای مختلفی در دولت درخصوص تنظیم‌گری بازار و راهبری صنعت فولاد به گوش می‌رسد.

پیامدهای دخالت حداکثری دولت

عضو فعال انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در ادامه از توفیقات صنعت فولاد کشور سخن گفت و اظهار کرد: فولاد ایران در ۴۰ سال گذشته صنعت موفقی بوده و ظرفیت تولید فولاد خام کشور از ۳۸۰ هزار تن فولاد در ابتدای پیروزی انقلاب به ۴۰ میلیون تن در حال حاضر رشد کرده آن هم در شرایطی که اقتصاد کشور فشار تحریم‌ها را تحمل می‌کرده است.

وی افزود: موفق به بومی‌سازی فناوری‌ها شدیم، در نتیجه به باور من صنعت موفق فولاد این حق را بر گردن دولت دارد که یک متولی مسوولیت‌پذیر واحد داشته باشد. این عضو هیات‌رییسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: دولت باید از دخالت بیش از اندازه در سیاستگذاری‌های شرکت‌های فولادی، بازارها و کنترل قیمت‌ها بکاهد، زیرا نتایج نامطلوب برآمده از دخالت دولت در این امور تاکنون نمایان شده است.