واگذاری ارزیابی دانش‌بنیان‌ها به نهادهای استانی

به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، شرکت‌های دانش‌بنیان با تحول در عرصه علم و دانش و کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه استان‌ها تاثیر زیادی دارند به‌طوری که رهبر معظم انقلاب اسلامی چندی قبل در دیدار با نخبگان و فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان بر اهمیت نقش این شرکت‌ها در رونق اقتصادی و اقتصاد مقاومتی تاکید و آنها را موثرترین مولفه‌های تحقق پایدار اقتصاد توصیف کردند. گفتنی است، پایین بودن خلاقیت، نوآوری و ضعف فناوری در بنگاه‌های اقتصادی در استان‌های مختلف موجب افزایش وابستگی صنعت و اقتصاد کشور به فناوری‌های خارجی شده و این برای کشور ما که از منابع سرشار اقتصادی برخوردار است یک ضعف مهم به شمار می‌رود. همچنین با توجه به اینکه بیکاری به‌ویژه در قشر تحصیلکرده به یک دغدغه مهم تبدیل شده است، شرکت‌های دانش‌بنیان از ظرفیت غنی توسعه و اشتغالزایی برخوردارند. در واقع با توجه به شرایط و زیرساخت‌های مناسب استان‌های کشور مانند نیروی کار تحصیلکرده و وجود دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بستر خوبی برای فعالیت این شرکت‌ها فراهم شده است.

ارزیابی‌ها صلاحیت محور می‌شود

رضا اسدی‌فرد، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، چندی پیش در نشستی با اشاره به اینکه در شاخص‌های جدید ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، محدودیت‌های ملی نیز لحاظ شده است، گفت: امروز زمان ریل‌گذاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری است که ظرفیت اتصال به بدنه اقتصادی کشور را دارند و می‌توانند در توسعه علمی و فناورانه کشور نقش‌آفرینی بزرگ‌تر و جدی‌تری داشته باشند. در ارزیابی‌های جدید برای شرکت‌های دانش‌بنیان، شاخص‌ها و محدودیت‌های ملی نیز در نظر گرفته‌ایم تا توان این مجموعه‌ها به حل مسائل کلان کشور کمک بیشتری کند.معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی ادامه داد: تلاش می‌کنیم ارزیابی‌های استانی را به نهادهای اثرگذار و ذی‌ربط استانی واگذار کنیم و در این کار مزیت‌ها و محدودیت‌های مناطق مختلف را نیز در نظر بگیریم. در دور جدید ارزیابی‌ها صلاحیت‌محور خواهد بود نه برند‌محور. وی افزود: در ارزیابی‌های جدید، شاخص‌هایی چون اشتغال‌زایی، امکان صادرات محصولات و خدمات، افزایش بهره‌وری، کاهش تقاضا و... مدنظر است و شرکت‌های دانش‌بنیان برای بقا در زیست‌بوم فناوری و نوآوری باید این شاخص‌ها را داشته باشند.

اسدی‌فر گفت: در رویکردها و ماموریت‌های معاونت علمی تغییراتی ایجاد شده که همه این تغییرات از منظر توسعه زیست‌بوم فناوری و نوآوری و افزایش کارآیی و کارآمدی اقدامات در حوزه حمایت از بازیگران این زیست‌بوم اعمال شده است. در واقع حدود ۱۰ سال معاونت علمی در زمینه گفتمان‌سازی برای این عرصه تازه‌نفس فعالیت کرده و زمان آن رسیده بود که تغییراتی در رویکردها و سیاست‌ها ایجاد شود.

توسعه اردبیل با توان دانش‌بنیان‌ها

به گفته رئیس پارک علم و فناوری استان اردبیل، به نظر می‌رسد در استان اردبیل به دلیل عدم تکمیل زنجیره ارزش در درون استان بخش بزرگی از فرصت‌های اقتصادی آن، که می‌تواند به افزایش GDP آن منجر شود از طریق سایر استان‌ها تصاحب می‌شود. قسمت اعظمی از محصولات کشاورزی استان که منابع اولیه ایجاد صنایع بزرگ و کوچک کشاورزی هستند به‌صورت خام و بدون فرآوری از استان خارج شده و در نتیجه‌بخش مولد ثروت زنجیره ارزش حوزه‌های اقتصادی استان در سایر نواحی کشور اتفاق می‌افتد. براین‌اساس درونی‌سازی زنجیره ارزش بخش‌های اقتصادی استان که از مزیت نسبی و رقابتی ملی و بین‌المللی برخوردار است از طریق تقویت و جهت‌دهی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند به افزایش سهم GDP آن منجر شود.

یوسف عباسپور، درباره وضعیت شرکت‌های دانش‌بنیان این استان گفت: هم اکنون در استان اردبیل ۴۲ شرکت دانش‌بنیان در حال فعالیت هستند که ۳ شرکت نوپا نوع یک، ۲۳ شرکت نوپا نوع دو، یک شرکت تولیدی نوع یک، ۹ شرکت تولیدی نوع ۲، یک شرکت تولیدی مستعد دانش‌بنیان و ۵ شرکت نوپا مستعد دانش‌بنیان هستند. اگر معیار مجوز دانش‌بنیان نوع تولیدی (یک و ۲) و تولیدی مستعد دانش‌بنیان مدنظر قرار گیرد ۱۱ شرکت در مرحله تولیدی دانش بینان قرار دارند.

وی افزود: ۷ شرکت در حوزه کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی، ۴ شرکت در حوزه دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، ۳ شرکت در حوزه مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی، ۸ شرکت در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، ۳ شرکت در حوزه وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی، ۱۲ شرکت در حوزه سخت‌افزارهای برق و الکترونیک، لیزر و فوتونیک، ۳ شرکت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای و ۲ شرکت در حوزه خدمات تجاری‌سازی فعالیت می‌کنند؛ بنابراین حوزه برق الکترونیک با تعداد ۱۲ شرکت و سهم بیش از ۲۸ درصدی بالاترین میزان شرکت‌های دانش‌بنیان را به خود اختصاص داده‌اند و حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته با تعداد ۸ شرکت و سهم ۱۹ درصدی در جایگاه دوم قرار دارد.

عباسپور گفت: از جمله نقاط قوت این شرکت‌ها می‌توان به مواردی همچون برخورداری از منابع انسانی ماهر و دانشی، پیچیدگی فنی بالای محصولات، ارائه محصولات متناسب با نیازهای فناورانه کشور، مسئولیت اجتماعی و کسب دانش توسط نیروی انسانی شرکت‌ها و حتی در صورت کپی‌سازی، با درصد بالایی بومی‌سازی شده است، اشاره کرد.

به گفته وی، ضعف در حوزه تجاری‌سازی، ضعف در حوزه تبلیغات و بازاریابی، عدم آشنایی و احاطه بر قوانین حمایتی در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان، نداشتن برنامه استراتژیک و بلندمدت برای توسعه آتی شرکت، ضعف در شبکه‌سازی و ایجاد ارتباط و همکاری با شرکت‌ها و کسب‌وکارهای دیگر از جمله ضعف‌های این شرکت‌ها هستند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا این شرکت‌ها در افزایش کیفیت محصولات تولیدی استان نقشی ندارند، گفت: یکی از دلایل این موضوع سهم اندک این شرکت‌ها در تولید کل استان بوده و بنابراین تاثیرات آنها کمتر ملموس است. همچنین حوزه فعالیت این شرکت‌ها ملی بوده و براین‌اساس ممکن است در زمینه حل مشکلات ملی عمل کنند. از طرف دیگر در بسیاری از موارد خروجی فعالیت آنها در راستای حل مشکلات و مسائل فناورانه تخصصی و موردی بوده و ماهیت تولید انبوه ندارد.

بهره از هوش مصنوعی برای نوآوری در صنعت

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان گیلان گفت: سرمایه‌گذاری و بکارگیری هوش مصنوعی راهکاری برای نوآوری در صنعت است. به گزارش ایلنا، فرحمند پورعلی در نخستین مراسم تجلیل از واحدهای صنعتی رشت با رویکرد فناورانه گفت: این مجموعه عظیم صنعتی یکی از ۵ شهر صنعتی بزرگ کشور است که تماما توسط بخش خصوصی مدیریت و راهبری می‌شود.

پورعلی در ادامه تصریح کرد: در بدو تاسیس و راه‌اندازی این شهر صنعتی شاهد سرمایه گذاری‌های ارزشمندی با فناوری‌های نوین بودیم ولی به دلایلی همچون نوسانات و افزایش شدید نرخ ارز و تحریم‌های ظالمانه علیه ایران تکنولوژی در بسیاری از شرکت‌ها بروزرسانی نشده و برخی از شرکت‌های بزرگ تولیدی همچنان با تکنولوژی و خطوط تولید قدیمی در تلاش هستند تا بازار مصرف و اشتغال آفرینی خود را حفظ کنند.

وی چرخه تولید را اکوسیستمی بزرگ با اجزایی متصل و به‌هم پیوسته عنوان کرد و افزود: از مرحله تولید و تامین مواد اولیه و قطعات تا مرحله تولید محصول نهایی و تحویل به موقع به بازار عرضه و مصرف همانند حلقه‌های بهم پیوسته یک زنجیره است که هرگونه تصمیم شتابزده، متغیرهای تامین انرژی پایدار و مواد اولیه، نوسانات نرخ ارز و تلاطم بازار مصرف و کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده، هر کدام به تنهایی می‌تواند باعث اخلال در عملکرد این اکوسیستم شده و اثرات مخربی بر اشتغال، اقتصاد و صنعت ایجاد کند. رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت گیلان در ادامه با بیان اینکه درددل‌های یک صنعتگر؛ شکایت و گله‌مندی نیست، ادامه داد: بیان معضلاتی که هم اکنون با آنها مواجهیم در واقع حکایت صنعت است و همچنان برای حل آنها امیدواریم.

پورعلی با انتقاد از برنامه‌های قطعی برق صنایع گفت: همانطور که گفته شد تولید یک اکوسیستم است و با قطعی برق ضرر و زیان‌های جبران ناپذیری بر صنعت وارد می‌شود و این در حالی است که هیچ سازمان و نهادی جوابگوی تامین و جبران این ضررها نیست.رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت گیلان کاهش قدرت خرید مصرف کننده، کاهش تامین مالی از طریق بانک‌ها، بالا بودن نرخ سود تسهیلات و در نتیجه افزایش نرخ هزینه‌های تولید، کاهش روند بروزرسانی خطوط تولید در صنایع را از دیگر مشکلات صنعت عنوان کرد.

وی در ادامه افزود: علاوه بر تمامی موارد مطرح شده کمبود نیروی انسانی کارگر ساده، نیمه ماهر و ماهر معضلی است که زنگ خطری برای ادامه حیات اشتغال و صنعت به شمار می‌آید.

پورعلی تغییر رویکرد جهانی به سمت هوش مصنوعی را مقوله‌ای غیرقابل انکار قلمداد کرد و افزود: سرمایه‌گذاری، نوآوری و بکارگیری هوش مصنوعی راهکاری برای نوآوری در صنعت است و بخش تولید استان و کشور باید بتواند از ظرفیت‌های آن به طرز بهینه استفاده و ماندگاری خود را قطعی و مطمئن کند.

دانش‌بنیان‌ها، اولویت اصلی در توسعه استانی

استاندار کرمانشاه اعلام کرد: یکی از اولویت‌های کاری استان توجه ویژه به توسعه و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان است اما قبل از هر نوع برنامه‌ریزی باید به تصویر روشن از آمایش، توان و تخصص آنها برسیم.

محمدطیب صحرایی چندی پیش در دیدار با تعدادی از کارآفرینان و صنعتگران جوانان استان، با بیان اینکه یکی از دغدغه‌ها و پیگیری‌های جدی مدیریت ارشد استان کمک به توسعه فضای کسب و کار و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور افزایش اشتغالزایی و غلبه بر مشکل بیکاری است، افزود: باید طی فرآیندی مشخص و دقیق، اطلاعات کاملی از جامعه آماری شرکت‌های دانش‌بنیان و نوع دسته‌بندی و خوشه‌بندی آنها ایجاد شود.

وی با اشاره به ضرورت تهیه و دسته‌بندی مشخصات فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای استفاده از توانمندی و کمک به رشد این مجموعه‌ها تصریح کرد: این اطلاعات باید شامل نوع عملکرد این شرکت‌ها اعم از فعال و نیمه فعال بودن و همچنین راکد بودن باشد تا براساس آن بتوان برنامه‌ریزی مناسبی برای رشد و توسعه آنها انجام داد. استاندار کرمانشاه تاکید کرد: بعد از مشخص شدن تعداد و خوشه‌بندی این مجموعه‌ها می‌توان اولویت‌ها را برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان برای کمک به توسعه فضای کارآفرینی در استان تعیین کرد. وی ادامه داد: بعد از تعیین اولویت‌ها ضرورت دارد که تسهیلات و امکانات لازم را برای توسعه این مجموعه‌ها به‌کار گیریم. بنابراین باید هرچه سریع‌تر این نقشه راه با محوریت نوع فعالیت و مهارت شرکت‌های دانش‌بنیان تهیه شود.

گفتنی است، هم اکنون ۷۷ شرکت دانش‌بنیان در استان کرمانشاه فعالیت می‌کنند و پرونده و مدارک ۴۰ شرکت دیگر برای اخذ رتبه دانش‌بنیان به معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری ارسال شده است. استان کرمانشاه با ۲ میلیون نفر جمعیت دارای بیش از ۳۵۰ هزار دانش آموز و بیش از ۱۰۰ هزار دانشجو است.

سخن پایانی

اقتصاد دانش‌بنیان موضوعی است که از دیرباز به عنوان شاهراه اساسی تولید در کنار اشتغال پایدار و توسعه اقتصادی کشور مطرح شده است تا بتوانیم به جای وابستگی به سایر کشورها، فناوری خود را تولید و یک مدل اقتصادی پایدارتر در بلند مدت ایجاد کنیم. به گفته کارشناسان ضروری است تا کشورها به ویژه ایران که اقتصاد وابسته به نفت دارد، به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کنند؛ چراکه در این صورت یک مدل اقتصادی پایدار در بلند مدت ایجاد می‌شود، مشکل نابرابری در کشور کاهش می‌یابد و همچنین کارگران محدود نمی‌شوند و می‌توانند با افزایش مهارت‌های‌شان دستمزد بالاتری دریافت کنند./ روزنامه صمت