رابطه تجاری براساس روبل روسیه، به ضرر ایران است/ دولت به افراد صفر کیلومتر مسئولیت اجرایی می‌دهد

خرداد ماه سال جاری بود که محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور با دستاویز قرار دادن مواردی نظیر کاهش نقش دلار در اقتصاد جهانی، سیاسی شدن نقش این ارز بین‌المللی، افزایش نرخ تورم جهانی و در نهایت خواندن دلار به عنوان سلاح جدید آمریکا، دستاوردهای نشست برتن وودز مبنی بر جذب مازاد تجاری کشورها توسط کشورهایی که با کسری تجاری مواجه هستند، را زیرسوال برد و با این مقدمه از حذف دلار در روابط تجاری ایران با سایر کشورها خبر داد.

بعد از این خبر مخبر بود که اقدامات عملی برای حذف دلار در روابط تجاری ایران با سایر کشورها آغاز شد کما اینکه وزارت امور خارجه در تهران با نشستی با کشورهای عضو گروه بریکس که با هدف حذف سلطه دلار گرد هم آمدند، برگزار کرد و به این ترتیب دولت سیزدهم درخواست خود برای پیوستن به گروه مذکور را اعلام کرد.

تلاش دولت برای حذف دلار در روابط تجاری با سایر کشورها منجر به شکل‌گیری این پرسش می‌شود که با توجه به هژمونی چندین ساله دلار بر اقتصاد جهانی حذف این ارز از روابط اقتصادی تا چه اندازه امکان‌پذیر است؟ و از طرفی در صورت وقوع چنین اتفاقی در روابط تجاری تهران با سایر کشورها چه عواقبی را به دنبال خواهد داشت؟

حذف دلار یعنی برگشت به مبادله کالا به کالا

در پاسخ به این پرسش‌ها مهدی پازوکی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار گسترش‌نیوز ضمن واکنش به حذف دلار از مبادلات اقتصادی ایران با سایر کشورها گفت: هر اقدامی شدنی است اما بنده به عنوان کارشناس مسائل اقتصادی کاملا مخالف حذف دلار از مبادلات تجاری با سایر کشورها هستم. در هر صورت حذف دلار از مبادلات تجاری یعنی برگشت به مبادله کالا به کالا به این ترتیب که در آن فساد وجود دارد و به عبارتی قلقلک میرزا محسوب می‌شود. واقعیت امر این است که باید با ارزهای معتبر بین‌المللی روند قیمت‌گذاری صورت بگیرد، برای نمونه اگر بخواهیم به روسیه کالا صادر کنیم، ارزش پول ملی این کشور روز به روز کاهش پیدا می‌کند. لذا حذف دلار از مبادلات تجاری با سایر کشورها به نفع ایران نیست. نکته دیگر این است که اگر کشوری می‌خواهد در سمت توسعه‌یافتگی حرکت کند، نباید به سمت حذف دلار برود.

حذف دلار به هیچ وجه اقتصاد کشور را تقویت نمی‌کند

او با تاکید بر اینکه حذف دلار به رشد اقتصاد کشور کمک نمی‌کند، افزود: حذف دلار به هیچ وجه اقتصاد کشور را تقویت نمی‌کند، برای نمونه ارزش پول روسیه در یک سال گذشته به دلیل جنگ با اوکراین نصف شده است. اگر کشور می‌خواهد به سمت مبادله کالا به کالا برود، باید این نکته را در نظر بگیرد که این روش مبادله مربوط به قبل از اختراع پول است.

پازوکی در واکنش به اینکه بسیاری بر این باور هستند که برای نمونه ایران در روابط تجاری خود با روسیه دلار را حذف کند اما وقتی بخواهد با کشور دیگری که دلار را به رسمیت می‌شناسد رابطه تجاری داشته باشد، در این شرایط مبادلات تجاری به نفع کشور خواهد بود یا خیر، تصریح کرد: واقعیت امر این است که وقتی ایران یا هر کشور دیگری که دلار را در روابط تجاری خود دلار را حذف کرده، بخواهد با کشوری که دلار را به رسمیت می‌شناسد، مبادله کند در موضع ضرر قرار می‌گیرد به این دلیل که پول مبادله شده و مورد توافق بین دو یا چند کشور، مورد قبول کشوری که خارج از این توافق است و دلار را به رسمیت می‌شناسد، نیست. چنانچه اگر ایران و روسیه بر پایه روبل با یکدیگر تبادل تجاری کنند، تهران ضرر می‌کند چراکه سایر کشورها این روبل را نمی‌پذیرند و درخواستی برای روبل در بازار جهانی وجود ندارد.

این کارشناس مسائل اقتصادی با تأکید بر اینکه برقراری روابط تجاری بر پایه پولی کشور مقابل به نفع آن کشور خواهد بود، اظهار کرد: در حقیقت حذف دلار از تبادلات تجاری به نفع کشورهایی نظیر روسیه، بلاروس، کره شمالی و کشورهایی از این قبیل خواهد بود چرا که پول این کشورها در عرصه جهانی تقاضا ندارد، به همین دلیل دو سال پیش رئیس بانک مرکزی روسیه با هدف ارتقای ارزش پول ملی روسیه اعلام کرد که این کشور نفت و گاز خود را به روبل می‎فروشد که از این طریق جلوی سقوط روبل را بگیرد. بر همین اساس کشورهای خریدار نفت و گاز روسیه مجبور بودند دلار بدهند و پول روسیه را بخرند و به این ترتیب ارز را به بازار خود تزریق کنند. البته این ابتکار برای مدت کوتاهی راهگشا بود.

پازوکی با اشاره به راه‌های توسعه اقتصادی ادامه داد: یکی از راه‌های تقویت اقتصاد افزایش بهای ریال است کما اینکه در سال ۱۳۵۲ پول ایران در رده ارزهای معتبر جهانی در صندوق بین‌‎المللی پول، قرار داشت اما الان در آخرین ردیف ارزهای معتبر جهانی قرار دارد. ارزش پول ملی هم به تولید ملی آن کشور بستگی دارد. یکی از دلایل برتری دلار آمریکا این است که این کشور GNP به تنهایی ۲۵ درصد تولید ناخالص جهان را آمریکا تولید می‌کند که بعد از ژاپن، کره جنوبی، آلمان و هند در رده‌های بعدی قرار دارند.

او همچنین اظهار کرد: تولید ملی با شعار و حرف افزایش پیدا نمی‌کند باید نظام تدبیر بر اقتصاد حاکم شود. در شرایط فعلی اقتصاد کشور در گرو سیاست قرار دارد مخصوصاً سیاست خارجی. در حال حاضر رابطه با آمریکا را تبدیل به تابو کردیم در حالی که این رابطه به نفع ما و به ضرر اسرائیل و دشمنان مردم است. به بیان دیگر تشدید مخالفت ایران و آمریکا به نفع رقبای ما است.

دولت استراتژی اقتصادی ندارد

پازوکی با اشاره به سیاست‌های ارزی دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: رئیسی زمان انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد که ۷ هزار صفحه برنامه دارد حداقل ۷ صفحه از آن ۷ هزار صفحه را منتشر کند، که ببینیم چه برنامه‌ای دارد. در حقیقت یکی از معایب دولت فعلی این است که هنوز استراتژی  اقتصادی ندارد، اگر استراتژی دولت مشخص بود که نرخ تورم دو سال پیاپی فزاینده نبود، بودجه سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ را همین دولت نوشته اما همین بودجه منجر به رشد فزاینده نقدینگی، افزایش تورم و کاهش پول ملی شده است. این در حالی است که وقتی روحانی سرکار آمد قیمت کالاهای اساسی مانند برنج اعلا ۳۵ هزار بود اما در شرایط فعلی قیمت برنج ۱۲۰هزار تومان شده، قیمت روغن نباتی ۹۰ هزار تومان بود الان ۳۲۰ هزار تومان شده، حتی آب معدنی ۵۰۰ تومان اما الان ۴۵۰۰ شده، سایر اقلام هم به همین وضعیت دچار شدند.

در نظام اقتصادی دولت تدبیر وجود ندارد

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به تیم اقتصادی دولت یادآور شد: دولت سیزدهم به تخصص اعتقاد ندارد. در حال حاضر یکی از مشکلات اقتصاد ایران نبودن نظام تدبیر امور است یعنی در نظام اقتصادی دولت تدبیر وجود ندارد، به این ترتیب که به افراد کوچک، ضعیف،  دانشجویانی که به تازگی از دانشگاه امام صادق (ع) فارغ‌التحصیل شده و یا در آن دانشگاه تدریس می‌کرده اما حتی یک روز هم کارشناس اقتصادی نبوده و صفر کیلومتر بوده، مسئولیت اجرایی می‌دهند که در نتیجه همین اتفاقات می‌افتد که بازخورد آن را در جامعه ایران مشاهده می‌کنیم.