مقصر اصلی تورم از نگاه اقتصاد / بریکس حلال مشکلات نیست

عضویت ایران در بریکس به مهم‌ترین خبر سیاسی و اقتصادی کشور تبدیل شده است. ابهاماتی درباره چگونگی و چرایی آن وجود دارد و اخیرا بانک بریکس و تاثیر آن بر اقتصاد کشور به این موضوعات اضافه شده است.

در نشست سران بریکس در آفریقای جنوبی، دیاز کانل بیان کرد که بانک جدید توسعه توسط بریکس تأسیس شده می‌تواند و باید نقش نهادهای مالی مدرن را در مصرف منابع کشورهای جنوبی جایگزین کند. او با اشاره به نسخه‌های قدیمی و سوءاستفاده از منابع کشورهای جنوبی در طول قرن گذشته، بیان کرد که بانک جدید توسعه بریکس باید این الگو را تغییر دهد.

بر همین اساس خبرنگار گسترش نیوز در گفتگو سایروس معصوم‌پور امیرآبادی، اقتصاددان و معامله‌گر بازارهای بین المللی در مورد بانک بریکس و تاثیر بر آن بر اقتصاد گفتگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.

مزایای تاسیس بانک بریکس

سایروس معصوم‌پور امیرآبادی، اقتصاددان به خبرنگار گسترش نیوز گفت: اگر بخواهیم در مورد تاریخچه بریکس صحبت کنیم به مدت‌ها قبل باز می‌گردد. هنگامی که امریکا (دلار) به رهبری جورج بوش به دنبال حمله به افغانستان و عراق با بهانه دموکراسی و جنگ علیه تروریسم بود که در واقع به دنبال حفظ انرژی و منابع منطقه بود همانطور که حالا چین و روسیه هستند، موضوع بریکس مطرح شد.

وی افزود: اعضای بریکس پنج کشوری هستند که داری رشد اقتصادهای چشم گیری بودند و اکنون دست کم یکی از آن‌ها، چین، را باید قدرت اقتصادی تثبیت شده دانست، هرچند در حال حاضر اقتصاد چین هم با چالش جدی روبرو شده است. بریکس از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده است. واضح‌تر می‌توان گفت که گروه بریکس یک گروه بین‌المللی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهوری است. هرچند چین یک قدرت شناخته شده و نوظهور نیست.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: مزایای پیوستن به بانک کشورهای بریکس برای کشورهای مشمول تحریم، یک گزینه عالی است. این بانک سامانه اعلام پرداختی برای کشورهای عضو که در واقع همان سوئیفت است را دارد. همچنین بانک بریکس سامانه مالی ارتباطات بین بانکی جهانی محسوب می‌شود. بنابراین برای کشورهایی که حقوق بشر و… رعایت نکرده باشند و ازمبادلات سوئیفت محروم شده باشند، بانک متشکل از بریکس یک گزینه عالی خواهد بود.

ارز بریکس قابلیت مبادلات بین المللی را دارد؟

معصوم‌پور امیرآبادی در پاسخ گفت: مسیر موفقی که یورو در مقابل usd طی کرده را نباید برای ارز بریکس هم در نظر بگیریم. کشورهای عضو یورو بسیار قوی، هماهنگ و دارای gdp (تولید ناخالص داخلی)، تراز تجاری، cpi و شاخص بهای تولیدکننده مثبت بوده و هستند. پیش‌بینی می‌شود که همین منوال خواهد ماند. در حالیکه کشورهای عضو بریکس از قاره‌های جدا دارای phi بد، gdp بد و ppi بد دارای خواسته‌های استراتژیک خاص خود هستند. برای مثال چین با تفکرات خودخواهانه خود سرآمد همه اعضا است. همان طور که شاهد بودید شاخص قیمت مسکن بد بوده است و این شاخص روند کلی اقتصاد را تعیین می‌کند.

وی افزود: شاخص قیمت مسکن بد بوده که این شاخص روند کلی اقتصاد را تعیین می‌کند. روسیه در حال حاضر در باتلاق جنگی گیر کرده است. درست شبیه به صدام دنبال گرفتن ایران در چند روز بود پوتین هم به فکر گرفتن اکراین در چند روز بود. چرا جای دوری برویم، کشور خودمان نیز وضع اقتصادی خوبی ندارد. کشوری با بانک‌های ورشکسته و اقتصادی ونزوئلایی با بررسی شاخص‌های اقتصادی مثل gdp، cpi و hpi آینده خوب و روشنی برای این گروه پیر نمی‌توان دید مگر در آینده اتفاق خاصی بیفتد.

تاثیرات اقتصادی عضویت در بریکس

این اقتصاددان تاکید کرد: اگر همه تحریم‌ها برداشته شود، ایران با سیستم سوئیفت مراودات مالی انجام دهد، برجام حل شود و ایران جزء اعضای بریکس قرار بگیرد، باز هم مشکلات اقتصادی کشور حل نخواهد شد. یکی از مشکلات اساسی کشور ما تورم بالا است و ریشه تورم هم در ترازنامه بانک مرکزی است. دولت و بانک‌ها ۲ مشتری اصلی بانک مرکزی هستند.

معصوم‌پور امیرآبادی ادامه داد: تورم، کاهش ارزش پول ملی است که اغلب با گران شدن همه چیز نسبت به ریال آن را تجربه کردیم. بهتر است بگوییم این کالاها نیستند که گران می‌شوند بلکه این ارزش پول ملی است که در حال کاهش یافتن است. تورم، ناشی از افزایش هزینه تولید نیست بلکه به خاطر چاپ پول و خلق نقدینگی مازاد بر رشد واقعی اقتصاد است. تورم ریشه در دلالی، گران فروشی و احتکار هم ندارد اما سیاست‌مداران برای فرار از مسئولیت و در پی افزایش گرانی به سراغ تنبیه تولید کننده و انبارها می‌روند. به انبارهای یورش می‌برند و جلوی دوربین دلال دستگیر می‌کنند و برای محصولات بنگاه‌ها هم قیمت تعیین می‌کنند. با این فرض که افراد مخل اقتصاد را تعزیر می‌کنند.

ستاد تعزیرات یعنی ستاد از بین بردن تولیدات

وی افزود: دولت اخلال کنندگان اصلی اقتصاد را خودش در بانک مرکزی منصوب کرده است. این نمایش‌ها همیشه بوده چه در قبل از انقلاب و چه بعد آن همین منوال بوده است. برای عموم مردم در دنیا جا افتاده است که ریشه تورم در بانک مرکزی است و نه در بازار ولی هنوز در کشورمان جا نیفتاده است. نشانه این اتفاق هم این است که وقتی ریشه تورم در جامعه‌ای شناسایی شود، نیاز به اصلاح ساختاری در بانک مرکزی در عالی‌ترین سطوح سیاسی درک می‌شود. وقتی چنین نیازی شناخته شود به دنبال رئیس کلی برای بانک مرکزی می‌روند که بتواند اصلاحات ساختاری را معماری کنند و بانک مرکزی را به نحوی بازسازی کند که بالاخره قادر باشد تورم ۲ درصدی را در کشور محقق کند.

بانک مرکزی باید چه ساز و کاری داشته باشد؟

معصوم‌پور امیرآبادی ادامه داد: بانک مرکزی ساز و کاری را دارد که می‌تواند اطمینان حاصل کند تا سرعت اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها بین بهره وری حداکثری از منابع اقتصادی کشور و ثبات اقتصادی از سوی دیگر تعادل برقرار می‌کند. اعطای تسهیلات نه چنان انقباضی است که سرعت تولید را کاهش دهد و نه چنان انبساطی است که قیمت‌ها با سرعت بسیار افزایش پیدا کند. وقتی بانک مرکزی قادر نیست این تعادل را برقرار کند، سرعت خلق نقدینگی بی‌تناسب با سرعت رشد اقتصادی بالا می‌رود و سرعت خلق نقدینگی با چنین سرعتی در بلند مدت تبدیل به تورم می‌شود. این بانک مرکزی می‌تواند نظام بانکی را سالم نگه دارد تا بانک‌ها خود عامل نوسان در بازار نباشند. نمونه‌ای از این بانک‌ها را می‌توان به بانک آینده اشاره کرد.

وی تاکید کرد: فساد مالی نباید در بدنه بانک‌ها رخ دهد تا اقتصاد مجبور نباشد بار بانک‌های ورشکسته را به دوش بکشد. وقتی بانک مرکزی نمی‌تواند نظام بانکی را سالم کند و سالم نگه دارد بین ارزش دارایی‌های بانک‌ها و ارزش تعهدات مالی شکاف ایجاد می‌کند. این شکاف پیوسته بزرگ می‌شود و اصطلاحا به این اتفاق پانزی شدن بانک گفته می‌شود. وقتی نظام بانکی پانزی می‌شود، اهرم‌های سیاست گذار برای اعمال کنترل بر سرعت اعطای تسهیلات بانکی کارایی خود را از دست می‌دهند و بانک مرکزی دیگر کنترلی بر تورم ندارد. در این حالت، سرعت بالای رشد نقدینگی مزمن می‌شود و تورم بالا هم ایجاد می‌شود.

بانک مرکزی نباید اصلاح کننده بدهی دولت باشد

این اقتصاددان در ادامه گفت: سطوح عالی تصمیم‌گیری کشور ما هنوز به این نتیجه‌گیری نرسیده‌اند که نیازمند رئیس کلی هستند که توان معماری چنین اصلاحات ساختاری را در بانک مرکزی داشته باشند. برعکس سیاست مدارها از رئیس کل بانک مرکزی انتظار پاس کردن چک‌های سازمان برنامه و دوم پاس کردن نظام بانکی که البته این انتظارها به صورت علنی بیان نمی‌شود اما از نحوه تعامل‌شان با بانک مرکزی کاملا مشخص است که همین ۲ انتظار را دارند. بنابراین اگر کل تحریم‌ها برداشته شود و ایران از نظر مراودات مالی با همه دنیا در ارتباط باشد یا بتواند عضو بریکس شود و از این قبیل گشایش‌ها اتفاق بی‌افتد باز هم مشکل اصلی اقتصاد کشور حل نخواهد شد.

معصوم‌پور امیرآبادی افزود: بهترین راهکار عوض کردن سیستم بانکی کشور است. همچنین دوری کردن از مداخله قیمتی توسط دولت است به این معنی که دولت باید نقش داور را داشته باشد و نه اینکه هم نقش بازیکن و هم نقش دارو را داشته باشد. من معتقدم زمانیکه سیستم بانکی کشورعوض شود، باید رئیس کل بانک مرکزی را دولت انتخاب نکند به این دلیل که همواره فشار روی این فرد خواهد بود. چون در این صورت دولت از این مقام مسئول انتظار دارد که چک‌های خودش را همواره پاس کند و این انتظار هم بدون پشتوانه نقدینگی شکل می‌گیرد. بنابراین باید رئیس کل بانک مرکزی را یک مجموعه‌ای مثل سنا که در آمریکا قراردارد باید انتخاب کند و در ایران هم چنین نهادی که غیر دولتی است وجود داشته باشد و رئیس کل بانک مرکزی را انتخاب کند.

این اقتصاددان در پایان به گسترش نیوز گفت: در مورد سابقه بانک‌هایی نظیر بریکس یورو و ارز اتحادیه اروپا سابقه درخشانی داشته است. در واقع یکی دیگر از اهداف بریکس انفصال از دلار به عنوان ارز معیار تجارت بین‌المللی است. به گفته روسیه تشکیل صندوق «ذخیره ارزی بین‌المللی» براساس ارز کشورهای عضو در جریان است. ولی به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت با این گروه و جهت گیری‌ها، موفق باشند.