خسارت مالی آلودگی به تهرانی ها/ بودجه مقابله با این پدیده چقدر است؟

علاوه بر آنکه آلودگی هوا خسارت‌های جانی به همراه دارد، این پدیده سالانه میلیاردها تومان خسارت اقتصادی هم برای کشور به همراه دارد. با توجه به برآوردهای رسمی، به طور متوسط یک خانواده چهار نفره در شهر تهران حدود ۱۲۰۰ دلار معادل ۶۰ میلیون تومان به دلیل معضل آلودگی هوا خسارت پرداخت می‌کنند.

آلودگی هوا همچنان در کلانشهرهای صنعتی می‌تازد. پایتخت کشور با جمعیتی بیش از ۱۴ میلیون نفر نیز از جمله شهرهایی است که هوای آلوده ریه شهروندانش را پر کرده است. 

کیفیت پایین سوخت‌های فسیلی تولید داخل و خودروهای تولیدی داخلی، فرسودگی خودروها، مازوت‌سوزی و... از جمله عواملی است که در ایجاد و تداوم آلودگی هوای کشور نقش دارند. اما ضعیف بودن سیستم حمل‌ونقل عمومی هم از جمله عوامل مهم در تداوم روند فعلی است.

کمبود ۷ هزار اتوبوس در تهران

سال‌هاست که صحبت از خرید اتوبوس‌های جدید و اضافه شدن به سیستم‌ حمل‌ونقل عمومی است. وعده شهرداری تهران اما تاکنون محقق نشده است. برخی از مردم در ایستگاه‌ها در صف‌های طولانی برای اتوبوس می‌مانند. برخی دیگر هم ترجیح می‌دهند از خودروهای شخصی خود استفاده کنند. 

آنطور که پیش‌تر علیرضا زاکانی، شهردار تهران اعلام کرد، تهران حداقل به ۱۰ هزار اتوبوس نیاز دارد، در حالی‌که اکنون حدود ۳۰۰۰ اتوبوس فعال داریم. زاکانی مهرماه سال جاری گفته بود که برای واردات ۳۰۰۰ اتوبوس جدید قرارداد بسته‌اند. اما روز گذشته ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران گفت که سازندگان داخلی اتوبوس، توان تولید به مقدار لازم را ندارند و قراردادهای خارجی هم زمان‌بر است. 

بر این اساس باز هم مشخص نیست اتوبوس‌های جدید چه زمانی قرار است به سیستم حمل‌ونقل عمومی اضافه شود. آن هم درست زمانی که هوای آلوده شهر را در چنبره خود دارد. 

۳۰۰ دلار خسارت آلودگی هوا به هر شهروند تهرانی

مرکز پژوهش‌های مجلس پیش از این در گزارشی با بررسی سهم عوامل مختلف در آلودگی هوای کلانشهرها، به حجم خسارات مالی و جانی ناشی از آلودگی و بودجه مورد نیاز برای هوای پاک پرداخت.

در این گزارش با استناد به گزارش بانک جهانی، آلودگی هوا سالانه ۲/۶ میلیارد دلار به شهروندان تهران خسارت وارد می‌کند. بر این اساس، سرانه خسارت وارده ناشی از آلودگی هوا برای هر شهروند تهرانی حدود ۳۰۰ دلار در سال است. 

با توجه به قیمت دلار در حال حاضر، به طور متوسط یک خانواده چهار نفره در شهر تهران حدود ۱۲۰۰ دلار معادل ۶۰ میلیون تومان به دلیل معضل آلودگی هوا خسارت پرداخت می‌کنند. این خسارت ناشی از تاثیرات مختلف آلودگی هوا بر سلامتی و زندگی شهروندان تهرانی است. 

افزایش اضطراب تا پرخاشگری با هوای آلوده

بازوی پژوهشی مجلس در ادامه گزارش نوشت از سوی دیگر هوای آلوده تاثیرات مخرب بر سلامت روان شهروندان دارد. اضطراب، استرس، افسردگی و ناامیدی تنها مواردی از عوارض روحی و روانی ناشی از آلودگی هواست. 

بنا بر مطالعات مختلف صورت گرفته توسط مراکز معتبر بین‌المللی، آلودگی هوا موجب کاهش آستانه صبر و تحمل افراد می‌شود. بنابراین در روزها اوج آلودی هوا میزان پرخاشگری و خشونت در رفتار شهروندان نیز افزایش می‌یابد. 

بودجه مقابله با آلودگی هوا

در بخش دیگری از این گزارش آمده که بنابر بر برآوردها، هر روز که شهر تهران به دلیل آلودگی هوا تعطیل می‌شود، حدود ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت ایجاد می‌شود. ضمن آنکه سایر تاثیرات هوای آلوده در اکوسیستم شهری، ساختار شهرنشینی، کشاورزی، صنایع غذایی و... هم به نوبه خود دارای زیان اقتصادی هستند که باید در مطالعات جداگانه‌ای بررسی شود. 

در این گزارش آمده که برای حل مسئله آلودگی هوا در کل کشور به حداقل بودجه‌ای برابر ۲۰۶ هزار میلیارد تومان نیاز است. البته این رقم صرفا سهم دولت از کل بودجه مورد نیاز است. با فرض تأمین باقی بودجه از منابع مربوطه و عدم وجود هیچ اشکالی در فراهم بودن سایر ملزومات اجرای راهکارهای کاهش آلودگی، دولت سالانه باید ۴۱ هزار میلیارد تومان بودجه برای کاهش آلودگی هوا در نظر بگیرد. 

تمام استان‌ها درگیر آلودگی هوا هستند

بازوی پژوهشی مجلس نوشت، نکته مهم این است که بودجه برآوردی ۲۰۹ هزار میلیارد تومانی فقط برای ۹ کلانشهر محاسبه شده است. در حالی‌که تقریبا تمام استان‌های کشور درگیر مسئله آلودگی هوا هستند و وسعت این مسئله روزبه‌روز در حال گسترش است.

در ادامه این گزارش آمده که نیاز است تا بودجه محدودی که در این زمان در دسترس برای اجرای راهکارهایی صرف گردد که در عین کم هزینه بودن بیشترین تاثیر را در کاهش آلودگی هوا داشته باشند. در هر صورت وخامت کیفیت هوای شهرهای ایران و خسارات جانی و مالی منتسب به این مسئله به قدری شدید است که هیچ جای درنگی برای اجرای هر گونه اقدامات در راستای کاهش آلودگی هوا باقی نگذاشته است.