مالیات طلا به کجا رسید؟ / آخرین جزئیات درباره پولدارترین صنف بازار

طلافروشان و جواهرفروشان که اخیراً نسبت به افزایش شفافیت در فروش‌های خود ابراز نگرانی کرده‌اند، طی سه سال گذشته به طور متوسط سالیانه ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. این در حالی است که گزارش‌ها حاکی از آن است که یک کارگر یا کارمند معمولی در این مدت دو برابر این مقدار مالیات داده است.

صنف طلافروشان از دیرباز در اقتصاد ایران به عنوان پولدارترین صنف بازار شناخته می‌شوند و این نتیجه سرمایه هنگفتی است که راه‌اندازی طلافروشی نیاز دارد.

با افزایش چند ۱۰ برابری قیمت طلا در دو دهه اخیر، ثروت طلافروشان هم چند برابر شده است. با این حال تازمانی که اخذ مالیات از طلافروشان به صورت سنتی و کاغذی و با مراجعه مامور مالیاتی انجام می‌گرفت، این صنف به راحتی از پرداخت مالیات فرار می‌کرد. مردم عادی هم همیشه نسبت به این موضوع اعتراض داشتند اما به علت نبود ابزاری که بتوان فرار مالیاتی را اثبات کرد، این روند ادامه داشت.

اما در سال‌های اخیر با گسترش سامانه‌های دیجیتالی، امکان رصد تراکنش‌های بانکی و میزان واقعی فروش طلافروشان به دست آمده و برای سازمان مالیاتی مشخص شده که این صنف، رقم بسیار ناچیزی نسبت به سود شغل خود را مالیات می‌دهند؛ رقمی که حتی از مالیات پرداختی قشر کارگر و کارمند هم کمتر است.

طلافروشان در سال ۱۳۹۹ به طور متوسط ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، در سال ۱۴۰۰ به طور متوسط ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و در سال گذشته ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. یعنی مالیات پرداختی صنف طلافروشان و جواهرفروشان در سه سال اخیر به طور متوسط در هر سال ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و در هر ماه ۵۵۸ هزار تومان بوده است.

رقم نیم میلیون تومان در ماه مالیاتی که طلافروشان پرداخت می‌کنند یک‌دهم سودی است که این صنف از فروش یک سرویس طلا به دست می‌آورند.

شایعه‌سازی برای فرار از مالیات

در هفته گذشته شایعه‌ای در خصوص دریافت مالیات ۲۵ درصدی از فروش طلا در شبکه‌های اجتماعی در میان مردم دست به دست شد در حالی که این موضوع صرفاً یک شایعه بود. در واقع این شایعه‌سازی در فضای مجازی هم‌زمان شد با الزام اتصال مشاغل مختلف به سامانه مؤدیان که به نظر می‌رسد، این عملیات روانی برخی فراریان مالیاتی در راستای اجتناب از ثبت معاملات و شفافیت درآمدهای خود بوده است.

سازمان امور مالیاتی از اول دی ماه ۱۴۰۲ همه مشاغل را موظف به اتصال به سامانه مؤدیان کرده است تا بر اساس این سامانه هرگونه خرید و فروش ثبت و با ایجاد شفافیت، مالیات‌ستانی عادلانه انجام شود. هم‌زمان با این گام تحولی در راستای افزایش عدالت در نظام مالیاتی، عده‌ای با شایعه‌سازی موضوع تعیین ۲۵ درصدی نرخ مالیات طلا را عنوان کرده‌اند و در این زمینه عملیات روانی گسترده‌ای را در فضای مجازی و فضای خبری کشور اجرا کردند.

پمپاژ این شایعه توسط فراریان مالیاتی، بیش از پیش نشان داد که مسیر حرکت دولت سیزدهم در تحول نظام مالیاتی فراریان مالیاتی را نقره‌داغ می‌کند. با توجه به پیوست عدالت در حوزه مالیاتی، افرادی که دارای مشاغل خاص با درآمدهای هنگفت هستند امکان اجتناب از پرداخت مالیات نخواهند داشت و به عبارت دیگر مانند سال‌های گذشته بار مالیاتی روی دوش مشاغل عادی و کارمندان نخواهد بود بلکه با اخذ مالیات از فراریان مالیاتی و مشاغل خاص به سمت نظام مالیاتی عادلانه حرکت خواهیم کرد.

همین امر صدای برخی مشاغل خاص و فراریان مالیاتی را بلند کرده است و به دلیل اینکه نمی‌توانند به صورت علنی اظهارنظر کنند که قصد اجتناب از پرداخت مالیات را ندارند، سعی می‌کنند با عملیات روانی و شایعه‌سازی‌های گسترده در موضوعات مرتبط با نظام مالیاتی، مانع ادامه پیشروی حرکت دولت سیزدهم به سمت مالیات‌ستانی عادلانه شوند.

مالیات طلا و جواهر تغییر نکرده است

سخنگوی سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه هیچ‌گونه نرخ جدید یا پایه جدید مالیاتی برای طلافروشان وجود ندارد، گفت: طلافروشان مصنوعات طلا و پلاتین مکلفند از اول دی ۱۴۰۲ به سامانه مؤدیان مالیاتی متصل شوند و صورتحساب‌های خرید و فروش طلا و جواهر را در این سامانه بارگذاری کنند.

مهدی موحدی‌بک‌نظر اظهار داشت: هیچ نرخ جدید یا پایه جدید مالیاتی برای طلافروشان وجود ندارد و فقط تکلیفی که از قبل برای آنها در نظر گرفته شده بود، این است که طلافروشان مصنوعات طلا و پلاتین بر اساس جزء ۴ بند «ب» ماده ۲۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰ مکلف هستند از اول دی ۱۴۰۲ به سامانه مؤدیان مالیاتی متصل شوند و صورتحساب‌های خرید و فروش طلا و جواهر را در این سامانه بارگذاری کنند و این در راستای الزام قانون تسهیل کسب و کارهاست.

وی گفت: سایر مؤدیان در قالب حکم خاص مانند طلافروشان یا پزشکان در قالب جز ۲ بند «ط» تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۲ نیز ملزم به استفاده از صورتحساب‌های الکترونیکی هستند، اما غیر از این موارد خاص همه کسانی که تا پایان شهریور درآمد بالای ۱۸ میلیارد تومان داشته باشند، از اول دی ماه ملزم هستند که برای عملکرد فصل پاییز خود به ارائه صورتحساب‌های مالیاتی در سامانه مؤدیان اقدام کنند و کسانی که درآمدشان بعد از آن از ۱۸ میلیارد تومان تجاوز کند بعد از پایان زمستان امسال از اول تیرماه ۱۴۰۳ مکلف خواهند شد صورتحساب‌های خود را در سامانه مؤدیان ثبت کنند.

موحدی ‌بک‌نظر تأکید کرد: طلافروشان مانند سابق ملزم هستند ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده از اجرت و کارمزد طلا بپردازند و هیچ حکم جدیدی برای طلافروشان وجود ندارد. وی خاطرنشان‌کرد: طلافروشان بر اساس قانون از ابتدای دی‌ماه مکلفند صورتحساب‌های خود را در سامانه مؤدیان بارگذاری کنند. یعنی فقط اتصال آنها به سامانه مؤدیان و ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی مدنظر است و نرخ جدیدی از مالیات طلافروشان مطرح نیست.

پیوست عدالت با تمرکز نظام مالیات‌ستانی بر مشاغل خاص

در راستای تحقق مالیات‌ستانی عادلانه برخورد سازمان امور مالیاتی با مشاغل خاص و دانه‌درشت‌ها در دولت سیزدهم به‌طور قابل ملاحظه‌ای جدی‌تر شده است. با این وجود فقدان اطلاعات و نبود سامانه‌های مبتنی بر اتصال حساب افراد به سازمان امور مالیاتی برای شناسایی دقیق درآمدزایی هر فرد و همچنین اعطای معافیت‌های گوناگون و بدون هدف در نظام مالیاتی فعلی، سبب شده نظام مالیاتی کشور با مشکلات زیادی روبه‌رو شود؛ (مالیات به میزان پایینی در اقتصاد ایران اخذ می‌شود) و شاهد فرار مالیاتی بالا در اقتصاد ایران در دهه ۹۰ باشیم.

برای حل این نارسایی سازمان امور مالیاتی اقدام به تکمیل اجرای سامانه مؤدیان کرد تا فرار مالیاتی مشاغل خاص را پایان دهد.

صاحبان مشاغل از اول دی ماه سال ۱۴۰۲ ملزم به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع ۱ یا ۲ از طریق سامانه مؤدیان برای فروش کالا و خدمات مطابق دستورالعمل صدور صورتحساب الکترونیکی، حسب مورد هستند.

عدم تمکین به پرداخت مالیات‌های مستقیم در بخش مشاغل خاص با درآمدهای بسیار بالاست و شفاف شدن درآمدها و اتصال مشاغل به سامانه مؤدیان اجازه فرار مالیاتی مشاغل خاص را نخواهد داد.