بازار ۲ میلیارد دلاری با چاشنی تقلب / افزایش قاچاق به ۲.۱ میلیارد دلار

همچنین، در مصرف لوازم آرایشی رنگی نیز، بر اساس همین آمار، رتبه اول جهان را داریم. این نشان می‌دهد که استفاده از محصولات آرایشی، بهداشتی و عطریات در بین زنان و مردان ایرانی بسیار رواج دارد و هر سال علاقه به خرید این محصولات در حال افزایش است. با این حال، بخش قابل توجهی از نیازهای کشور در این حوزه همچنان از طریق قاچاق یا تولید زیرزمینی و بدون رعایت استانداردهای لازم تأمین می‌شود، تا حدی که به مشکلاتی از سال‌های گذشته ادامه می‌دهد.

اما پرسش اینجاست، در حالی که امروز بیش از ۱۸۵۰ تولیدکننده اقلام بهداشتی و آرایشی در کشور وجود دارد و بازار رقابتی مناسبی نیز در سال‌‌‌های اخیر شکل گرفته است، چرا هنوز هم کالای قاچاق و تقلبی در این بازار وجود دارد و صنعت بهداشتی و آرایشی کشور را بیش از پیش آسیب‌‌‌پذیر کرده است؟ علت این موضوع شاید قیمت پایین‌‌‌تر این محصولات در بازارهای مصرف باشد که باعث شده محصولات تولید‌‌‌شده در واحدهای تولیدی داخل کشور شانس زیادی برای حضور در بازار رقابتی لوازم‌‌‌ آرایشی نداشته باشند.

فروش و عرضه این فرآورده‌‌‌ها به دلیل حاشیه سود بالا و قیمت پایین برای مشتریان، بسیاری از فروشندگان و مصرف‌کنندگان را به سوی این محصولات روانه کرده است. در گوشه و کنار شهر، در بساط دستفروشانی که همه نوع محصولی را به خریداران عرضه می‌‌‌کنند، می‌توان انواع لاک‌‌‌، کرم‌‌‌های پوستی، مدادها و ابزار آرایشی چشم و… را مشاهده کرد که به دلیل قیمت کمتر نسبت به کالاهای عرضه شده توسط فروشگاه‌‌‌های رسمی‌‌‌عرضه محصولات بهداشتی و آرایشی و داروخانه‌‌‌ها طرفداران خاص خود را در میان مصرف‌کنندگان به‌‌‌ویژه اقشار کمتر برخوردار جامعه دارند. قدرت پایین خرید مردم و ارزان‌قیمت‌‌‌ بودن لوازم آرایشی معمولا مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر رونق این کسب و کارها هستند. البته عرضه محصولات تقلبی و قاچاق تنها محدود به بساط دستفروشان نمی‌شود و می‌توان انواع مختلفی از این محصولات را در برخی فروشگاه‌‌‌های عرضه محصولات بهداشتی و آرایشی نیز دید.

در همین راستا رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌‌‌های بهداشتی، آرایشی و عطریات ایران در نشستی گفت: پیش از ممنوع شدن واردات، بیش از ۲۳۰ شرکت عضو انجمن واردکنندگان فرآورده‌‌‌های بهداشتی، آرایشی و عطریات ایران بودند، اما با ممنوع شدن واردات، شرکت‌ها عضویت خود را تمدید نکردند. موسی احمدزاده با بیان مطلب فوق افزود: در چنین شرایطی ما به سمت و سوی تولید حرکت کردیم، اما پس از اینکه وارد عرصه تولید شدیم، پی بردیم که تولید در ایران بوروکراسی‌‌‌های بسیار پیچیده ‌ای دارد و برای اخذ یک مجوز موانع زیادی وجود دارد. در حالی که درهای کشورهای همسایه ما به روی کشورهای دیگر بسته نشده و از سوی دیگر فعالان صنعت در این کشورها در فضای کاملا رقابتی فعالیت می‌‌‌کنند و بخش قابل‌توجهی از صادرات منطقه را پوشش داده‌اند.

افزایش قاچاق به ۲.۱ میلیارد دلار

وی با بیان اینکه در اقتصاد امروزی ما که ثبات وجود ندارد، شرکت‌ها باید از بهره‌‌‌وری در تولید برخوردار باشند و اگر این بهره‌‌‌وری نباشد، بقای شرکت‌ها تضمین شده نخواهد بود، بیان کرد: در رویداد کازموپرایوت (تولید بدون کارخانه) بیش از ۸۶۰ افراد شناسنامه‌دار حقیقی و حقوقی حضور پیدا کردند و تولید بدون کارخانه برای اولین بار در ایران با استقبال وسیع و گسترده در اتاق بازرگانی مواجه شد. البته طرح «خلق برند مشترک» قبلا در ذهن ما بوده و بعد از اینکه کازموپرایوت شکل گرفت، قاچاق از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار رسیده است.

این تولیدکننده محصولات آرایشی و بهداشتی درباره دلیل قاچاق در این صنعت بیان کرد: افزایش قاچاق و تولید کالاهای تقلبی زیرزمینی به این خاطر است که برخی موانع باعث می‌شود افراد نتوانند به صورت قانونی کار کنند و تشویق به فعالیت غیرقانونی می‌‌‌شوند. درنهایت این روند موجب می‌شود که سلامت جامعه به خطر بیفتد گاهی در زیرزمین‌‌‌ها و حتی در کارخانه‌‌‌ها شاهد تولید این نوع محصولات هستیم؛ چرا که کارخانه‌‌‌ها نمی‌توانند هزینه‌‌‌های خود را پوشش دهند.

حمایت از واحدهای زیرزمینی

احمدزاده ادامه داد: طی تحقیق و امکان‌سنجی که انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از شرکت‌ها به خاطر تورم و بوروکراسی‌‌‌های پیچیده موجود در سازمان‌های مختلف، نمی‌توانند به صورت قانونی کار کنند. بعد از همایش کازموپرایوت متوجه شدیم که این واحدها توان سرمایه‌گذاری کلان و استخدام نیروهای متخصص را برای تولید محصولات آرایشی و بهداشتی ندارند. از این رو به دنبال این هستیم که این ایده دانش‌‌‌بنیان و خلاقانه را فراگیر کنیم و از واحدهایی که به صورت زیرزمینی اقدام به تولید و عرضه محصول می‌‌‌کنند، حمایت کنیم تا پیشرفت کنند. وی افزود: در این بین شرکت‌هایی از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از این طرح بسیار استقبال کرده‌‌‌اند و در زمینه تولید، توزیع، صادرات با هدف خلق ارزش‌‌‌های نوین جهانی فعالیت می‌‌‌کنند که وارد بازارهای جهانی و منطقه شویم.

رشد سالانه ۳.۷۲ درصدی بازار کازمتیک

احمدزاده بیان کرد: بازار لوازم آرایشی ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی از ۷ میلیارد دلار عبور کرده و منابع بسیار موثقی در این حوزه وجود دارد که نشان می‌‌‌دهد این بازار سالانه ۳.۷۲ رشد دارد، اما متاسفانه سند استراتژیکی برای این صنعت هنوز منتشر نشده و تنها زمزمه آن وجود دارد. ما اعلام کردیم که حاضریم تجارب خود را در اختیار سیاستگذار بگذاریم و امیدواریم که گوش شنوایی برای این تجارب وجود داشته باشد. ما در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدیم که ایرانیان به طور متوسط ۵ برابر مردم کشورهای خاورمیانه محصولات آرایشی و بهداشتی خریداری می‌‌‌کنند که این آمار برای حرکت در مسیر توسعه یافتگی بسیار خوب است و باعث می‌شود که داروی کمتری استفاده کنیم و همین‌طور این بازار جذاب و جذاب‌‌‌تر خواهد شد. اما باید بتوانیم سهمی‌‌‌از بازارهای منطقه و جهانی بگیریم. البته شرکت‌هایی هستند که محصولات خود را صادر می‌‌‌کنند، اما این میزان قابل قبول نیست.

این فعال صنفی یادآور شد: با سازمان توسعه تجارت، اتاق بازرگانی و نهادهای مختلف مکاتبه کرده‌‌‌ایم که از ما حمایت کنند. همان‌طور که در کشورهای همسایه مثل ترکیه، نمایشگاه‌‌‌های داخلی و خارجی برگزار و دولت از تولیدکنندگان حمایت و برای آنها مشوق‌‌‌های صادراتی ارائه می‌‌‌کند. ضمن اینکه درهای کشور ترکیه به روی کشورهای دیگر باز است و صنعتگران این کشور در فضای رقابت پذیر، هر روز سهمی ‌‌‌از بازارهای جهانی را می‌‌‌گیرند. وی با انتقاد از اینکه نبود همبستگی و اتحاد استراتژیک در این صنعت باعث شده که ایرانیان نتوانند سهم خود را از بازار خاورمیانه و جهان بگیرند، تاکید کرد: امیدواریم که دولت و سازمان توسعه تجارت موانع صادراتی را از پیش روی ما بردارند و به حداقل برساند تا بتوانیم در رویدادهای دنیا حضور داشته باشیم و صادرات ما شکل بگیرد تا همان‌طور که از واردات به سمت تولید شیفت کردیم، به سمت صادرات برویم.

خلق برند مشترک، نیازمند حمایت سیاستگذار

موسی‌زاده تاکید کرد: با خلق برند مشترک، این بستر برای شرکت‌های کوچک و متوسط مهیا شده که می‌توانند با همبستگی و همگرایی در رویدادهای دنیا شرکت کنند. همان‌طور که می‌‌‌دانیم شرکت‌های بزرگ چندملیتی متعلق به یک نفر نیستند و در ابتدا موسسان آنها دو یا سه نفر بودند. بنابراین امیدواریم برای اولین بار در صنعت کازمتیک ایران، برند مشترک با حمایت سیاستگذار ایجاد شود و فعالان اقتصادی این صنعت بتوانند وارد بازارهای منطقه‌‌‌ای و جهانی شود.

وی با ابراز تاسف از اینکه ایران نسبت به بازارهای منطقه‌‌‌ای، سهم آنچنانی در بازارهای جهانی ندارد، تصریح کرد: امیدواریم ما اعضای انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان فرآورده‌‌‌های بهداشتی و آرایشی، تولیدکنندگان بدون کارخانه با حضور فعال در نمایشگاه‌‌‌های خارجی بتوانیم از این برند رونمایی کنیم که همه از منافع عمومی ‌‌‌آن بهره ببرند و شعار سال یعنی رشد تولید و مهار تورم محقق شود. ضمن اینکه از حمایت دولت برای حضور در بازارهای جهانی نیز برخوردار شویم.

چالش‌‌‌های صنعت آرایشی و بهداشتی

رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌‌‌های بهداشتی، آرایشی و عطریات ایران همچنین در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» مبنی بر اینکه دولت باید در این صنعت چه موانعی را برطرف کند، گفت: از جمله موانع اصلی صنعت این است که در وزارتخانه‌‌‌ها مدیران کل به سرعت عوض می‌‌‌شوند و با تغییر آنها برنامه‌‌‌ها و سیاست‌‌‌ها عوض می‌شود. سازمان غذا و دارو و وزارت صمت باید چشم‌انداز و سند استراتژیک این صنعت را ترسیم و تدوین و عنوان کند که ما در چه نقطه‌‌‌ای هستیم و به کجا می‌‌‌خواهیم برویم.

وی خاطرنشان کرد: دولت باید موانع این صنعت را به حداقل برساند. به این معنا که مواد اولیه زودتر ترخیص شود، اسناد و مجوزها از طرف سازمان غذا و دارو زودتر صادر شود، ثبت علائم تجاری برای امور حداقلی نباید در بوروکراسی‌‌‌ها گرفتار شود، چرا که از رقبای بین‌المللی عقب می‌‌‌مانیم. به طور کلی خواسته ما از دولت این است که این مشکلات را برطرف کند.

به لحاظ واردات مواد اولیه در تحریم نیستیم

همچنین مرتضی دانایی، عضو هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان آرایشی و بهداشتی و عطریات ایران در پاسخ به پرسش دیگر «دنیای اقتصاد» در خصوص تامین مواد اولیه برای تولید با توجه به شرایط سیاسی کشور و محدودیت واردات گفت: در حال حاضر ما می‌توانیم مواد اولیه مورد نیاز این صنعت را تامین کنیم، تمام کمپانی‌‌‌های خارج از کشور مواد اولیه را در اختیار ما قرار می‌‌‌دهند و مشکلی از این بابت وجود ندارد. بنابراین ما به لحاظ واردات مواد اولیه در تحریم نیستیم و عمدتا به لحاظ اینکه دولتمردان برای واردات مواد اولیه بالک تحریم ایجاد کرده‌‌‌اند، در این زمینه با محدودیت مواجهیم.

یعنی ما نمی‌توانیم یکسری از مواد اولیه تحت لیسانس برندهای خارجی را به شکل بالک در ایران وارد کنیم، مسیر آن بسته شده؛ البته مجوزهای آن گرفته شده و بیش از یک سال است که در شوراهای گفت‌‌‌وگو تایید شده، اما متاسفانه هنوز عملیاتی و اجرایی نشده است. وی با بیان اینکه ما اگر بخواهیم با کیفیت جهانی کالاهای خود را تولید کنیم، باید بیش از ۹۰‌درصد مواد اولیه موردنیاز این صنعت را وارد کنیم، تصریح کرد: در کشور به این مواد دسترسی نداریم و صنعت آن هنوز در ایران ایجاد نشده است.

دانایی بیان کرد: بر این اساس هرچند که شاید در بخش مواد اولیه موردنیاز دارو محدودیت واردات وجود داشته باشد اما در واردات مواد اولیه آرایشی و بهداشتی محدودیتی نداریم.به طور کلی موانعی برای ورود مواد اولیه در کشور نداریم. در کل کمپانی‌‌‌های دنیا تمایل به تجارت با ایران را دارند و بازار ایران برای آنها جذاب است و امیدواریم با رفع تحریم‌‌‌ها هیچ محدودیتی در این زمینه نداشته باشیم.