کاهش صادرات گاز ایران به ترکیه / تجارت جهانی دشوار شد؟

ایران و ترکیه، همواره مبادلات بسیار خوبی را با یکدیگر داشتند و این تجارت جهانی بیشتر در زمینه صادرات انرژی به ویژه گاز بوده است.

مرکز آمار کمیسیون اروپا (یورو استات) کل صادرات گاز طبیعی ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۳ را ۵ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب اعلام کرد.

صادرات گاز ایران به ترکیه در این سال نسبت به سال قبل از آن ۴۲ درصد کاهش داشته است. ایران در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر کرده بود.

صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۳ با وقفه ای چند ماهه مواجه شده و طی ماه های ژوئیه تا سپتامبر تقریبا به صفر رسیده بود. اما از ماه اکتبر جریان گاز ایران به ترکیه از سر گرفته شد و طی ماه های نوامبر و دسامبر به سطح قبل رسید. ایران به طور معمول ماهانه ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر کرده است. در ماه های نوامبر و دسامبر ۲۰۲۳ به ترتیب ۶۸۲ میلیون مترمکعب و ۷۸۱ میلیون مترمکعب گاز ایران به ترکیه صادر شده است.

سرپرست دیسپچینگ شرکت ملی گاز در توضیح علت توقف چند ماهه صادرات گاز ایران به ترکیه گفته بود در برهه‌ای از زمان به‌درخواست ترکیه برای انجام تعمیرات، صادرات گاز به‌صورت مقطعی قطع و پس از اتمام تعمیرات مجدداً از سر گرفته شد.

ترکیه یکی از همسایگان مهم ایران در منطقه بوده و از نظر موقعیت جغرافیایی و بازارهای توسعه‌یافته که در اختیار دارد، ارتباطات تجاری با آن بسیار ارزشمند است. این ۲ کشور همواره از شرکای تجاری مهم هم تلقی شده‌اند. ترکیه برای ایران هم در صادرات و هم در واردات شریک مهمی محسوب شده و سهم قابل توجهی از تجارت ایران را به خود اختصاص داده است.

در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ صادرات ایران به ترکیه از نظر ارزش روند صعودی داشته، به‌گونه‌ای که از ۲.۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ به ۷.۶ میلیارد دلار در پایان سال ۱۴۰۱ رسیده است. همزمان با افزایش ارزش صادرات ایران به ترکیه، سهم این کشور از صادرات کالای ایرانی در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ روند صعودی داشته است. بیشترین سهم با ۱۴ درصد برای سال ۱۴۰۱ و کمترین سهم با ۵.۳ درصد برای سال ۱۳۹۷ بوده است. با توجه به عملکرد ۹ ماهه ابتدایی امسال، انتظار می‌رود در پایان سال ۱۴۰۲ میزان صادرات به ترکیه به ۴.۴ میلیارد دلار برسد که سهمی نزدیک به ۹ درصدی از کل صادرات ایران را در اختیار خواهد داشت

روابط ایران با ترکیه همواره بر اساس حسن همجواری و در جهت تأمین منافع ملی و منطقه‌ای بوده است. دو دولت ایران و ترکیه می‌توانند از فرصتی که افزایش حجم تجارت دو کشور برایشان به ارمغان آورده، در جهت خنثی‌سازی تحریم‌ها بهره گیرند. تقویت اتاق‌های مشترک بازرگانی بین دو کشور، ایجاد بازارچه‌های مرزی، استفاده از ارزهای ملی برای مبادلات تجاری، بهره‌گیری از ظرفیت تجارت ترجیحی و ... از مهمترین اقدامات در راستای خنثی‌سازی تحریم‌ها می‌تواند محسوب شود.