شوک عیدانه دولت به مردم / بازار این افراد از سکه افتاد؟

پس از ناآرامی های سال گذشته، دو پلتفرم پرطرفدار اینستاگرام و واتس اپ به طور رسمی فیلتر شدند تا شبکه های اجتماعی محبوب نیز به سرنوشت فیسبوک، توییتر و سایر پلتفرم ها دچار شوند.

در ادامه و به دنبال نارضایتی های گسترده کاربران، مسئولان مربوطه تصمیمات جدیدی را برای مدیریت فضای مجازی اتخاذ کردند؛ قرار بر این شد که قانون گذاری های جدیدی پیرامون فضای مجازی و سهولت بیشتر برخی از کاربران صورت بگیرد. یکی از مهم ترین طرح های دولت در این مسیر، اینترنت طبقاتی و بهره مندی ویژه برخی اقشار جامعه از اینترنت بدون فیلتر محسوب می شود. این تصمیم با واکنش های موافق و مخالف متعددی مواجه شد و بازخوردهای جالبی را در این زمینه شاهد بودیم.

لازم به ذکر است که اینترنت طبقاتی با وجود مخالفت های فراوان فعالان، کاربران و کارشناسان فضای مجازی برای برخی از اشخاص در کشور اجرایی شد.

سیگنال تازه شورای عالی فضای مجازی به کاربران

روز گذشته شورای عالی فضای مجازی خبر تازه ای منتشر کرد که با واکنش سایت ها و کاربران فضای مجازی روبه رو شد. این خبر از آن حکایت داشت که مطابق قانون جدید پلتفرم های خارجی رفع فیلتر خواهند شد. در ادامه نگاهی به جزییات خبر مذکور خواهیم داشت.

با تصمیم شورای عالی فضای مجازی به تنظیم‌گران این مسئولیت محول شد تا با هدف ایجاد تنوع در سبد مصرف کاربران و رفع نیازهای مردم، سازوکارهای حکمرانی‌پذیر را برای شناسایی و شرایط فعالیت سکوها و خدمات پرکاربرد خارجی که قابلیت ارائه خدمات در قالب پوسته برای آنها وجود دارد، در کشور فراهم کنند.

سیدمحمد امین آقامیری، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی روز گذشته مصوبات جلسه نود و ششم شورای عالی فضای مجازی را ابلاغ کرد. این مصوبات درباره امکان دسترسی به سکوهای خارجی با سازوکارهای حکمرانی‌پذیر، ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی و ایجاد سامانه ملی و جامع داده است.

در مصوبه اول، شورای عالی فضای مجازی تصمیم گرفت به بخش تنظیم‌گران وظیفه دهد تا با هدف ایجاد تنوع در سبد مصرف کاربران و رفع نیازهای مردم، سازوکارهای حکمرانی‌پذیر را برای شناسایی و شرایط فعالیت سکوها و خدمات پرکاربرد خارجی که قابلیت ارائه خدمات در قالب پوسته برای آنها وجود دارد، در داخل کشور فراهم کنند.

این مصوبه ذکر کرده است که بخش تنظیم‌گران موظف است ظرف یک ماه، خدمات و سکوهای پرکاربرد خارجی را شناسایی کنند و امکان فنی برای دسترسی کاربران به خدمات مفید خارجی را در قالب‌های حکمرانی‌پذیر بررسی کرده و ضوابط ارائه خدمات مذکور را به مرکز ملی فضای مجازی ارائه نمایند.

آمار و ارقام کاربران ایرانی در پلتفرم های خارجی

ایرانی ها طی یک دهه اخیر استقبال چشمگیری از پلتفرم های خارجی مانند اینستاگرام، واتس اپ، توییتر((X فیسبوک  و تلگرام به عمل آوردند. این حجم از علاقه مندی و استقبال کاربران ایرانی با وجود محدودیت های اعمال شده از سوی مراجع قانونی و دولتمردان، از جمله نکات قابل ذکر و جالب به شمار می رود. در این بخش از گزارش نگاهی به تعداد کاربران پلتفرم هایی نظیر اینستاگرام، تلگرام، واتس اپ و توییتر خواهیم داشت.

مطابق آخرین آمار، پلتفرم تلگرام بیش از ۵۰ میلیون، اینستاگرام بیش از ۲۰ میلیون، واتس اپ ۷ میلیون و توییتر((X نیز بیش از ۵ میلیون کاربر ایرانی دارد.

طبق آمارهای مطرح شده در برخی از رسانه ها، گردش مالی وی‌پی‌ان ها بین ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. از طرفی، گزارش سالانه نشان می‌دهد که ۶۳ درصد از کاربران ایرانی با تحصیلات ابتدایی از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند، به این معنا که دو نفر از هر سه کاربر از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند. همچنین، در سال ۱۴۰۱، ۸۰ درصد از افراد در گروه‌های سنی و تحصیلی مختلف برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها از وی‌پی‌ان استفاده کردند.

با توجه به درآمد هنگفت فروشندگان وی پی ان، در صورت رفع فیلترینگ پلتفرم ها، ضربه سنگینی به این افراد وارد می شود و منبع بزرگ درآمدی آن ها از بین خواهد رفت.

رفع فیلتر پلتفرم های محبوب محقق می شود؟

با توجه به وعده های قدیمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، این طور پیش بینی می شود که این بار هم وعده رفع فیلتر پلتفرم های پرطرفدار محقق نشود. بر اساس خبر تازه شورای عالی فضای مجازی، رفع فیلتر تا پیش از آغاز سال نو مقدور نیست و احتمالا با یک جوسازی پیش از انتخابات مواجه هستیم. با این تفاسیر، در سال جدید این وعده نیز همانند سایر قول و قرارهای مسئولان به دست فراموشی سپرده خواهد شد.