وضعیت افتضاح دانش اقتصادی مردم ایران / کدام استان سواد مالی بیشتری دارند؟

در روز ۲۹ بهمن ماه، مراسم رونمایی از نخستین پیمایش سواد مالی ایرانیان در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد. این پیمایش بر اساس نظرسنجی از ۱۲ هزار و ۶۵۹ نفر در ۳۱ استان، ۹۳ شهر و ۱۵۵ روستا در اسفند ۱۴۰۱ انجام شده است.  برآوردهای این گزارش حاکی از آن است که میانگین امتیاز سواد مالی مردم ایران ۳۴.۸۶ از ۱۰۰ است. همچنین این رقم در مراکز استان‌ها برابر با ۳۸.۳، شهرها ۳۶.۹ و روستاهای کشور ۲۷.۹ درصد تخمین زده شده است.

مقایسه داده‌های سواد مالی ایرانیان در مقایسه با دیگر کشورهای جهان نشان‌دهنده آن است امتیاز ایران از همه ۴۰ کشوری که شبکه بین‌المللی آموزش مالی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا (INFE)، در گزارش سال ۲۰۲۳ خود، سواد مالی آنها را محاسبه کرده، کمتر است.

مردم کدام استان سواد مالی بیشتری دارند؟

مطابق پیمایش سواد مالی ایرانیان، مردم استان‌های تهران، اصفهان، فارس و آذربایجان شرقی، بیشترین سواد مالی را داشته و کمترین امتیاز در این پیمایش نیز به شهروندان سه استان ایلام، کرمانشاه و چهارمحال ‌و بختیاری اختصاص یافته است.

همچنین بر اساس این پیمایش، با افزایش سطح درآمد و تحصیلات، احتمال بالاتر بودن سواد مالی افراد نیز افزایش می‌یابد. به علاوه، این داده‌ها حاکی از آن هستند که میانگین امتیاز سواد مالی مردان حدود ۶ درصد بیشتر از زنان است و مجردها وضعیت بهتری از این حیث در مقایسه با متاهل‌ها دارند.

پژوهش‌های جهانی در زمینه سواد مالی

سواد مالی یکی از مهارت‌های مهم و ضروری در جهت رشد و توسعه در سطح فردی و کشوری به شمار می‌رود. از همین روی، کشورها و نهادهای اقتصادی بین‌المللی، توجه ویژه‌ای به این موضوع نشان می‌دهند. یکی از نهادهایی که تحقیقات گسترده‌ای پیرامون وضعیت سواد مالی در سطح جهانی انجام می‌دهد، که شبکه بین‌المللی آموزش مالی (INFE) وابسته به سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا (OECD) است.

آخرین پژوهش این نهاد در زمینه وضعیت سواد مالی در کشورها، به سال ۲۰۲۳ باز می‌گردد که در آن، سواد مالی مردم ۴۰ کشور مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهند که میانگین امتیاز سواد مالی در این کشورها، ۶۰ از ۱۰۰ است.

این پژوهش، سواد مالی را به سه بخش کلیدی تقسیم کرده است. بخش اول، دانش مالی است که اطلاعات مردم کشورها از تعاریفی مانند تورم، ارزش زمانی پول، ریسک و بازده را می‌سنجد. دومین قسمت سواد مالی، رفتار مالی است که همینطور که از نام آن پیداست، رفتار مردم در مواجه با مسائل مالی را بررسی می‌کند. در نهایت، سومین بخش نگرش مالی نام دارد که نگرش مردم در مقابل پول و برنامه‌ریزی برای آینده را نشان می‌دهد.

وضعیت سواد مالی ایرانیان در مقایسه با جهان

نتایج پژوهش شبکه بین‌المللی آموزش مالی از وضعیت سواد مالی ۴۰ کشور حاکی از آن است که کشور آلمان با امتیاز ۷۶ از این حیث بالاتر از باقی کشورهای حاضر در این پژوهش ایستاده است. در رده دوم نیز کشور تایلند با امتیاز ۷۱ قرار دارد و کشورهای هنگ کنگ و ایرلند نیز با امتیاز ۷۰ رتبه سوم ره به طور مشترک تصاحب کرده‌اند. از سوی دیگر اما کشورهای یمن، کامبوج و پاراگوئه با امتیازهای به ترتیب ۴۲، ۴۹ و ۵۰ نیز در انتهای این فهرست ۴۰ کشوری قرار دارند.

نکته‌ای که باید در نظر گرفت آن است که مشخص نیست معیارهای پیمایش انجام شده پیرامون سواد مالی در ایران، با پژوهش شبکه بین‌المللی آموزش مالی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا یکسان است یا نه؛ با این وجود، اگر این چنین باشد، مشخص است که سواد مالی ایران از همه ۴۰ کشور حاضر در این پژوهش پایین‌تر بوده و با میانگین آنها اختلاف قابل توجهی دارد. موضوعی که ضرورت بهبود سواد مالی ایرانیان در آینده با برنامه‌ریزی دقیق را بیش از پیش نمایان می‌کند.