فعالیت نیروگاه های قدیمی / راندمان تولید سوخت افزایش یافت؟

استفاده از ظرفیت نیروگاه های کشور، می تواند توان تولید کشور را تا حد بسیار زیادی بالا ببرد و باید تلاش کنیم تا نیروگاه هایی که مدتی است کارایی ندارند مجدد به چرخه فعالیت برگردند.

درحال حاضر بیش از ۳۵۰۰ مگاوات واحدهای گازی قدیمی کم ظرفیت، با راندمان حدود ۲۵‌ درصد و کمتر در کشور وجود دارد که در سال ۱۴۰۰ حدود ۴ میلیارد مترمکعب گاز و نیم‌ میلیارد لیتر نفت گاز مصرف کرده‌اند. ارزش جهانی این میزان سوخت قابل مقایسه با قیمت خرید همین میزان ظرفیت عملی نیروگاه جدید با راندمان دو برابر بوده، به این معنی که سرمایه‌گذاری در این زمینه برای جایگزینی آنها با نیروگاه‌های پرراندمان یا انرژی‌های تجدیدپذیر در اقتصاد ملی کاملا موجه است.

در حال حاضر از مجموع ۱۵ هزار و ۲۰۰ مگاوات نیروگاه‌های بخاری در کشور، حدود ۱۰ هزار مگاوات آن بیش از ۳۰ سال عمر دارند که عمر ۵۰۰۰ مگاوات آن‌ها بیش از ۴۰ سال است. در ناوگان نیروگاه‌های گازی نیز حدود ۳۲۰۰ مگاوات بیش از ۳۰ سال عمر دارند که عمر ۲۵۰۰ مگاوات آن‌ها بیش از ۴۰ سال است.

نیروگاه‌هایی با راندمان کمتر از ۲۵ درصد در حال بهره‌برداری هستند که ظرفیت آنها بالغ بر ۳۵۰۰ مگاوات است. راندمان این واحدها تقریبا نصف نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی فعال شبکه است و به عبارت دیگر حدود دو برابر نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی شبکه برای تولید واحد انرژی سوخت مصرف می‌کنند. مصرف سالانه این نیروگاه‌ها بالغ بر سه میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و نزدیک به ۵۰۰ میلیون لیتر گازوییل است و در صورتی‌ که این نیروگاه‌ها با نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی موجود جایگزین شوند، با احتساب قیمت‌های جهانی سوخت سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی خواهد شد.

البته با توجه به راندمان پایین این نیروگاه‌ها عملا در طول سال انرژی کمتری از آنها توسط مرکز کنترل شبکه اخذ می‌شود و در سطح بالاتر راندمان (۲۵ تا ۳۰ درصد) هم نیروگاه‌های قدیمی زیادی در شبکه حضور دارند که متناسب با ضریب تولید بالاتری بهره‌برداری می‌شوند و بالطبع جایگزینی این واحدها نیز با واحدهای دارای راندمان بالاتر منافع اقتصادی بیشتری دربرداشته و هزینه‌های واقعی تولید را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.

کمتر از ۲۰ درصد نیروگاه‌های برق راندمان پایین دارند

ناصر اسکندری  - معاون راهبردی تولید شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در خصوص وضعیت راندمان نیروگاه‌ها گفت: کمتر از ۲۰ درصد نیروگاه‌های کشور راندمان پایین دارند که در اولویت ارتقاء و جایگزینی قرار گرفته‌اند.

وی افزود: راندمان نیروگاه‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد و برای نیروگاه فرسوده استاندارد مشخصی نداریم. اکنون در کشور نیروگاه با راندمان ۲۰ درصد و حتی بالای ۵۰ درصد فعال است اما برای ارتقاء راندمان نیروگاه‌ها برنامه‌هایی را در دستور کار داریم، در حال حاضر نیروگاه‌هایی را در کشور داریم که بیش از ۶۴ سال عمر دارند اما محور اصلی ما این است که حداقل سوخت را مطرح کنند.

به گفته معاون راهبردی تولید شرکت مادر تخصصی برق حرارتی برنامه‌های متعددی را برای جایگزینی نیروگاه‌های فرسوده در نظر گرفته‌ایم و یکی از نیروگاه‌هایی که در اولویت قرار دارد، نیروگاه بعثت است که نیروگاه جایگزین آن مشخص شده و مجوز محیط زیست آن نیز اخذ شده است. جایگزینی نیروگاه‌ها باید با توجه به باری که در کشور مصرف می‌شود و تبعا بعد چهارم صنعت برق که مصرف است تعیین می‌شود.

راندمان نیروگاه‌ها سالانه ۰.۷ درصد افزایش می‌یابد

با به مدار آمدن بخش بخار نیروگاه‌های سیکل ترکیبی راندمان نیروگاه‌ها به بالای ۴۰ درصد افزایش می‌یابد. آنطور که اعلام شده قرار است راندمان نیروگاه‌ها  سالانه ۰.۷ درصد افزایش پیدا کند. راهکار اصلی که جهت‌گیری فعالیت‌های بخش تولید صنعت برق را به سمت بهبود راندمان و کاهش مصرف سوخت سوق دهد، بسترسازی لازم برای واقعی‌تر کردن قیمت تمام حامل‌های انرژی و ازجمله هزینه سوخت مصرفی نیروگاه‌هاست تا به این‌وسیله به‌طور نظام‌مند رشد مصرف بی‌رویه کنترل‌شده و همزمان جاذبه لازم رابرای مشارکت بخش خصوصی چه در جهت افزایش ظرفیت تولید برق و چه اجرای پروژه‌های موثر در کاهش مصرف سوخت ایجاد شود.

به هر حال با وجود فرسودگی وتکنولوژی قدیمی بخش قابل‌توجهی از ناوگان تولید برق کشور که حدود  ۱۶۰۰۰مگاوات آن بیش از ۳۰ سال و حدود ۱۰۰۰۰ مگاوات بیش از ۴۰ سال عمر دارند و راندمان بخش قابل‌توجهی از آنها بسیار پایین است، به دلیل نبود ذخیره تولید در شبکه، بهره‌برداری از همه این ظرفیت در فصل پیک اجتناب‌ناپذیراست، چرا که امروزه به دلیل وابستگی شدید زندگی مردم به برق و نقش مهم برق در تولیدات صنعتی، هزینه اعمال یک کیلووات‌ ساعت خاموشی چند برابر و بلکه ده‌ها برابر هزینه تولید یک کیلووات‌ ساعت برق در پرهزینه‌ترین و کم‌راندمان‌ترین نیروگاه حتی با احتساب قیمت‌های واقعی سوخت است و این موضوع البته در تمام دنیا به‌خصوص در کشورهای پیشرفته صنعتی به مراتب شدیدتر است.

همین امر باعث شده که به‌رغم وجود نیروگاه‌هایی با راندمان ۵۰‌ درصد در شبکه، متوسط راندمان نیروگاه‌ها بر اساس گزارش‌ها در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۹‌ درصد باشد. وجود منابع عظیم گاز درکشور ما و ایجاد زیرساخت‌های عظیم و پرهزینه انتقال گاز در تقریبا کل کشور به طوری که قریب به اتفاق نیروگاه‌ها متصل به شبکه انتقال گاز هستند و در هر نقطه از کشور که احداث نیروگاه جدیدی برنامه‌ریزی شود، تامین گاز آن با هزینه اندک قابل انجام است. این فرصت مغتنم را برای صنعت برق کشور ایجاد کرده است که توسعه ظرفیت نیروگاه‌های کشور را در آینده برمبنای نیروگاه‌های سیکل ترکیبی راندمان بالا برنامه‌ریزی کند و به تدریج با بازنشسته کردن نیروگاه‌های قدیمی‌تر متوسط راندمان شبکه بهبود یابد.

در حال حاضر نیز سهم تولید گاز در تولید برق کشور قابل‌توجه است به طوری که حدود ۸۲‌ درصد از برق نیروگاه‌های حرارتی کشور در سال ۱۴۰۰ توسط گاز و مابقی توسط سوخت مایع تولید شده است. به عنوان مقایسه در کشور آمریکا در سال ۲۰۲۱ حدود ۳۶‌ درصد از برق تولیدی نیروگاه‌های حرارتی با گاز طبیعی و یک‌درصد توسط سوخت مایع و مابقی توسط زغال‌سنگ تولید شده است. در ارتباط با راندمان حرارتی همان گونه که ذکر شد راندمان ناخالص متوسط شبکه بر اساس آمار منتشره در سال ۱۴۰۰ درحد ۳۹‌ درصد بوده که با توجه به ۳ درصد متوسط مصرف داخلی راندمان خالص در حد ۳۷.۸۵ ‌ درصد است.