رکورددار وام‌های بی‌بازگشت در سال گذشته / مشتریان خوش حساب نصیب کدام بانکها شدند؟

در سال ۱۴۰۲ ، کدام بانک‌ها مشتریان خوش‌حساب‌تری داشته‌اند؟به‌طور کلی، تسهیلاتی که از زمان اتمام قراردادشان دو ماه یا بیشتر گذشته باشد و هنوز تسویه نشده باشد، جزو تسهیلات غیرجاری به شمار می‌رود. اگر رقم تسهیلات از حد مشخصی فراتر رود، به آن تسهیلات کلان گفته می‌شود.

عموما تسهیلات کلان غیرجاری کمتر یک بانک به معنای عملکرد بهتر یک بانک در فرایند تخصیص وام به اشخاص مناسب است چراکه هرچقدر توان افراد متقاضی وام در تسویه تسهیلات بالاتر باشد، احتمال انباشت تسهیلات کلان غیرجاری در بانک عامل کاهش می‌یابد.

مقایسه‌ای از انباشت تسهیلات کلان غیرجاری در ۱۰ بانک

مشاهده می‌شود در سال گذشته بانک آینده همچنان دارای بیشترین میزان تسهیلات کلان غیرجاری به ارزش ۱۲۵ همت بوده است. در مقابل بانک کشاورزی در مقام دوم قرار گرفته و حدود ۹.۳ همت تسهیلات کلان غیرجاری در پایان اسفند ماه را داشته است.

شایان ذکر است که در این گزارش تنها بانک‌های آینده، کشاورزی، شهر، سرمایه، مسکن، کارافرین، گردشگری، خاورمیانه، پست بانک و توسعه تعاون مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بنابراین مقام دوم بانک کشاورزی از میان ۱۰ بانک مورد بررسی لزوما به معنای مقام دوم این بانک در میان تمامی بانک‌ها نیست و لازم است اطلاعات سایر بانک‌ها نیز انتشار یابد تا بتوان به مقایسه صحیح‌تری میان بانک‌ها دست یافت.

در ادامه مشاهده می‌شود بانک شهر و سرمایه به ترتیب با ۶.۸ و ۶ همت تسهیلات کلان غیرجاری مقام سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین بانک مسکن نیز با اعلام ۵.۱ همت در مقام پنجم از میان ۱۰ بانک مورد بررسی قرار گرفته است.

این درحالیست که بانک‌های کارافرین، گردشگری و خاورمیانه به ترتیب از ۲.۵ تا ۱.۹ همت تسهیلات کلان غیرجاری در پایان اسفند را به ثبت رسانده‌اند. کمترین میزان تسهیلات مورد بررسی نیز مربوط به توسعه تعاون با کمتر از ۴ میلیارد تومان و پست بانک با حدود ۸۰۰ میلیون تومان بوده است.

عموما از انباشت تسهیلات کلان غیرجاری با عنوان انباشت ریسک در ترازنامه بانک یاد می‌شود و بنابراین انعطاف‌پذیری بانک در شرایط مختلف را کاهش می‌دهد. بنابراین بانکی که تلاش می‌کند مشتریان خوش‌حساب‌تری به خود جذب کند و به افراد تواناتری وام دهد، معمولا با تسهیلات کلان غیرجاری کمتری مواجه است. در مقابل نیز مشاهده می‌شود در مواقعی نیز بانک‌ها با کژگزینی در وام‌دهی به مشتریان یا چینش سبد پرریسک سرمایه‌گذاری، با تاخر در وصول بدهی مشتریان روبه‌رو می‌شوند.

میزان تسهیلات غیرجاری سیستم بانکی یکی از چالش‌های نظام بانکی ایران و مواردی است که می‌تواند به انباشت ریسک در ترازنامه بانک‌ها منجر شود. در حال حاضر ۲۷ بانک در کشور شامل ۲ بانک قرض الحسنه، ۷ بانک دولتی و ۱۷ بانک خصوصی مشغول به فعالیت هستند. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از بانک مرکزی، بجز بانک‌های قرض الحسنه، ملت، صادرات و صنعت و معدن، اطلاعات تمامی بانک‌ها در رابطه با تسهیلات کلان غیرجاری در انتهای پاییز ۱۴۰۲ اعلام شده است.

بالغ بر ۸۴ درصد تسهیلات سررسید شده ۲۲ بانک، غیرجاری هستند

آمار‌ها نشان می‌دهد به‌طور کلی، حدود ۴۹۰ همت ارزش اصل تسهیلات کلان پرداختی توسط ۲۲ بانک مورد بررسی تا انتهای پاییز سال جاری بوده که همچنان با وجود اتمام قرارداد، تسویه نشده است. از این میان، بیش از ۴۱۳ همت از تسهیلات کلان پرداختی در زمره تسهیلات کلان غیرجاری قرار می‌گیرند که عمدتا به معنای گذشت بیش از دوماه پس از تاریخ اتمام اقساط است.

بانک آینده و سپه، رکورددار وام‌های بی‌بازگشت

بر اساس بررسی‌ها، بیشترین تسهیلات کلان غیرجاری در انتهای پاییز ۱۴۰۲ متعلق به بانک آینده به ارزش ۱۴۶ همت بوده است. در جایگاه دوم بانک سپه ۱۰۶ همت تسهیلات کلان غیرجاری دارد و سپس بانک کشاورزی با اختلاف، در جایگاه سوم با تسهیلات کلان غیرجاری ۳۶ همتی قرار گرفته است.

در ادامه مشاهده می‌شود بانک پاسارگاد، ملی، پارسیان، توسعه صادرات و تجارت، هرکدام به ترتیب از ۲۳ تا ۱۱ همت تسهیلات کلان غیرجاری دارند. سپس بانک مسکن، اقتصاد نوین، سرمایه، شهر، گردشگری، خاورمیانه، پست بانک، رفاه، دی و ایران‌زمین کمتر از ۱۰ همت تسهیلات کلان غیرجاری را در انتهای آذر ۱۴۰۲ به ثبت رسانده‌اند. در مقابل  بانک سامان، سینا، ایران و ونزوئلا و توسعه تعاون هرکدام با کمتر از ۱ همت تسهیلات کلان غیرجاری، پاییز ۱۴۰۲ را به اتمام رسانده‌اند.

درحالت کلی تسهیلات کلان تسویه نشده شامل انواع وام‌های معوقه، سررسید گذشته و مشکوک الوصول هستند که بنابر صلاحدید و قوانین بانک ممکن است حتی با جریمه یا بخشودگی‌هایی مواجه شوند. بر اساس مطالعات، نسبت وام‌های کلان غیرجاری در بانک‌ها ارتباط زیادی با کفایت سرمایه و انباشت ریسک در ترازنامه بانک دارد. در نتیجه عموما هرچقدر نسبت تسهیلات غیرجاری نسبت به تسهیلات تاریخ گذشته بیشتر باشد، انباشت ریسک در ترازنامه بانک نیز بیشتر می‌شود.