بازار مسکن در کما / رئیسی راه احمدی نژاد را رفت!

"مسکن مهر" یک طرح بود که دولت نهم آن را به منظور ارائه خانه به گروه‌های با درآمد کم، پس از افزایش نجومی قیمت مسکن، راه‌اندازی کرد. در این باره، دولت زمان آن تصور می‌کرد که بیشترین افزایش قیمت مسکن به دلیل افزایش قیمت زمین است. به همین دلیل، زمین‌هایی در حومه شهرهای جدید به صورت رایگان برای ساخت مسکن اختصاص داده شد.

این مقام مسؤول وقت پروژه «مسکن مهر» را طرح موفق دانست که اگر به درستی انجام می‌شد موجب صاحب‌خانه شدن مستأجران بود؛ وی در سال (۱۳۹۰) اعلام کرد «با ساخت مسکن مهر، تا پایان ۸ سال دوره ریاست جمهوری خود مشکل مسکن در ایران نابود می‌شود.»

به طور کلی ساخت ۲ میلیون و ۲۰۴ هزار و ۱۳۰ واحد مسکن مهر از ابتدای شروع به کار دولت نهم آغاز شد و یک سال و نیم بعد از استقرار دولت نهم، اجرای نخستین پروژه‌های مسکن مهر آغاز شد؛ بیش‌از یک میلیون و ۷۸ هزار و ۴۷۴ واحد مسکن مهر، دولتی بود؛ یعنی اراضی دولت برای اجرای پروژه‌ها واگذار شده بود که شامل شهرهای جدید، شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر که متولی آنها بنیاد مسکن است و شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر که در حیطه اختیارات ادارت کل راه و شهرسازی استان‌ها قرار دارد، می‌شد.

البته ۸۴۰ هزار و ۹۹ واحد از این ۲.۲ میلیون واحد مسکن مهر، پروژه‌های خود مالکی بود به این معنا که اراضی برای خود مالکان بود ولی از تسهیلات مسکن مهر استفاده و متقاضیان مسکن مهر را ساماندهی کردند. ۲۶۲ هزار و ۲۰۸ واحد از کل ۲.۲ میلیون واحد مسکن مهر، در بافت‌های فرسوده ساخته شد که پس از نوسازی بافت‌های مذکور، متقاضیان در آنها ساکن شدند که البته تسهیلات مسکن به این واحدها داده شد؛ همچنین ۲۳ هزار و ۳۴۹ واحد مسکن مهر از کل پروژه‌های ۲.۲ میلیون واحدی، تسویه نقدی و از طرح مسکن مهر خارج شدند.

همچنین از مجموع یک میلیون و ۷۸ هزار و ۴۷۴۷ واحدی که نهایتاً دولت متولی آنها بود، ۵۹۴ هزار و ۶۰۳ واحد مسکن مهر در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر ساخته شد که مدیریت آنها در کل با سازمان ملی زمین و مسکن و در استان‌ها با ادارات کل راه و شهرسازی بود؛ همچنین بنا بود ۳۶۶ هزار و ۲۶۷ واحد را شرکت عمران شهرهای جدید و ۱۱۷ هزار و ۶۰۴ واحد را نیز که در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر بودند، بنیاد مسکن بسازند.

اعتقادی به مسکن مهر ندارم

آمارها حاکی از آن است که از کل ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر، دولت احمدی نژاد که نزدیک به ۸۰۰ واحد مسکونی تحویل و دولت روحانی با روی کار آوردن مسکن ملی و مسکن مهر حدود یک میلیون و ۲۰۰ واحد تحویل متقاضیان خود داد.

نیمه نخست سال ۹۸، طرح اقدام ملی مسکن با دستور رئیس جمهور و با حضور وی در سایت طرح ملی مسکن در منطقه ۲۱ تهران کلید خورد؛ همزمان نیز ماراتن نام نویسی از متقاضیان ثبت نام در طرح اقدام ملی مسکن در یک فرآیند طولانی آغاز شد.

زمان ثبت نام طرح اقدام ملی مسکن با آغاز کرونا، اجرای این طرح به تعویق افتاد و عملاً به گفته وزیر راه و شهرسازی، ساخت ۵۳۰ هزار واحد مسکونی در این طرح نهایی شد؛ ورود دیرهنگام دولت به حوزه حمایت نصف و نیمه از ساخت مسکن، بعید بود بتواند تأثیر مثبتی بر بازار داشته باشد، بلکه بیشتر به یک طرح تحمیلی به دولت بعدی می‌ماند که چاره‌ای جز تکمیل آن برای دولت بعدی باقی نمی‌گذارد و امکان اجرای طرح‌ها و ایده‌های جدید از سیاست‌گذاران بخش مسکن در دولت بعدی را سلب می‌کند.

اما عباس آخوندی وزیر اسبق راه و شهرسازی در حالی از نیمه دوم سال ۹۲ و از ابتدای دولت حسن روحانی بر سمت وزیر راه و شهرسازی شدن منصوب شد که وارث بزرگترین پروژه مسکن سازی کشور با اسم پروژه «مسکن مهر بود» اما به جای ادامه دادن این پروژه در راستای خانه دار شدن مردم، از همان ابتدا با جملاتی مانند «عامل ایجاد تورم با تزریق نقدینگی خط اعتباری ۵۰ هزار میلیارد تومانی و پول پر قدرت بانک مرکزی»، «طرحی بدون داشتن یک خط مطالعه»، «اعتقادی به مسکن مهر ندارم» و «طرح خیلی مزخرفی است» جبه مخالفت خود را شفاف اعلام و شانه از این مسؤولیت خالی کرد.

دولت سیزدهم وارث، ارث ۱۶ ساله مسکن مهر

براساس آمار و اطلاعات وزارت راه و شهرسازی ۲۴۰ هزار واحد مسکن مهر از دولت نهم و دهم به دولت سیزدهم به ارث رسید که مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد «یکی از سیاست‌های ما عمل به وعده‌ها و تعهدهای دولت‌های گذشته به مردم است که از جمله این تعهدها، واحدهای باقی مانده مسکن مهر است.»

عضو کابینه دولت سیزدهم ادامه داد: نزدیک به ۲۴۰ هزار واحد مسکن‌های مهر از دولت‌های گذشته به این دولت به ارث رسید و با توجه به تاکید رئیس جمهور بر تکمیل و تمام کردن مسکن‌های مهر، تعهد دولت‌های گذشته را تعهد خود می‌دانیم و تحقق آنها را در اولویت کارهای خود قرار دادیم.

از ابتدای سکان داری بذرپاش در این وزارتخانه، ساخت و تکمیل ۱۲۴ هزار واحد مسکن مهر در کشور به پایان رسید و بیش از نیمی از مسکن مهر به ارث رسیده به دولت مردمی تحویل صاحبان آنها شد. بر این اساس، ۱۲۴ هزار واحد دیگر مسکن مهر باقی مانده که مطابق وعده مسؤولان تا پایان دولت سیزدهم پرونده کل پرونده مسکن مهر در شهرهای مختلف بسته خواهد شد.

اکنون پیشرفت فیزیکی ۶۸ هزار واحد مسکن مهر به ۷۵ درصد رسیده و ۳۰ هزار واحد از آنها مشکلات حقوقی و تعاونی دارد که از طریق وزارت تعاون و سازمان ملی زمین و مسکن پیگیری برای رفع آنها ادامه دارد.

نکته اساسی اینجاست که دولت سیزدهم منبع مالی برای تکمیل واحدهای مسکن مهر را کجا تأمین می‌کند؛ در این خصوص بذرپاش اعلام کرد یک‌هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان از منابع صندوق ملی مسکن برای ساخت ۱۲۴ هزار واحد مسکن مهر پرداخت شده، و در تلاشیم تا از طریق الگوی مولدسازی دارایی‌های وزارت راه و شهرسازی در سال آینده از طریق شهرهای جدید، سه هزار میلیارد تومان به پروژه‌های مسکن اختصاص پیدا کند و این روند تأمین منابع مالی تا ۱۵ هزار میلیارد تومان برای پروژه‌های نهضت ملی مسکن ادامه خواهد یافت.

دو وظیفه سنگین مسکن بر دوش دولت

دولت سیزدهم در حالی این واحدهای مسکن را تکمیل و تحویل متقاضیان می‌دهد که وظیفه ساخت ۱ میلیون واحد مسکونی نهضت ملی را بر دوش خود دارد.