شادی به کوچه بازنشستگان رسید / طلسم بزرگ شکسته شد

شرکت "بیمه ملت" به عنوان برنده مناقصه ارائه خدمات بیمه تکمیلی درمان برای بازنشستگان کشوری در سال ۱۴۰۳ انتخاب شده است. قبل از این، شرکت آتیه‌سازان حافظ برای سال‌ها مسئول ارائه خدمات بیمه تکمیلی به بازنشستگان بود.

اما براساس اطلاعیه صندوق بازنشستگی کشوری و طبق نامه کمیسیون معاملات این صندوق، «شرکت بیمه ملت» به عنوان برنده مناقصه عمومی بیمه تکمیلی درمان بازنشستگان در سال ۱۴۰۳ اعلام شده است و در این راستا، بازنشستگان و وظیفه‌بگیران متقاضی این خدمت می‌توانند برای ثبت آنلاین «درخواست برقراری و انصراف» از اول خردادماه به مدت سه ماه تا ۳۱ مردادماه طبق سنوات گذشته اقدام کنند.

براین اساس، بازنشستگان می‌توانند در دوره زمانی مشخص شده با ورود به سامانه ثبت‌نام آنلاین که به صورت لینک ثابت در صفحه اصلی سایت اطلاع‌رسانی (cspf.ir) و همچنین درگاه خدمات الکترونیک صندوق (eservices.cspf.ir) فعال می‌شود، اقدام کنند.

اطلاعات تکمیلی و زمان پذیرش اسناد درمانی مربوط به سال ۱۴۰۳ متعاقباً به اطلاع بازنشستگان خواهد رسید.

رکوردداران دریافت بودجه عمومی مشخص شدند؛ وزارتخانه هایی که بیشترین مصارف دستگاه های دولتی در سال ۱۴۰۳ را به نام خود ثبت کرده اند. این وزارتخانه ها کدام اند و کدام مصارف و هزینه ها، این دستگاه را در راس پرخرج های دولت نشانده است؟

بررسی ردیف‌های بودجه ۱۴۰۳، تکلیف پرخرج های قوه مجریه را مشخص کرده است؛ «وزارتخانه‌ها» و «دستگاه های زیر نظر رئیس جمهور» که سهم هر کدام از لایحه بودجه ۱۴۰۳ به ترتیب، «هزار و ۵۷۹ هزار میلیارد تومان» و «۱۳۸ هزار میلیارد تومان» است.

بر این اساس، چهار وزارتخانه «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «آموزش و پرورش» و «دفاع و پشتیبانی از نیروهای مسلح» به ترتیب بیشترین میزان از بودجه عمومی دولت در ۱۴۰۳ را به خود اختصاص داده‌اند.

بودجه عمومی دولت در لایحه ۱۴۰۳ دو هزارو ۸۳۷ هزار میلیارد تومان است و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ۳۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار سهم ۱۱ درصدی از بودجه عمومی دولت دارد که در واقع بیشترین میزان در میان وزارتخانه هاست. همچنین وزارتخانه های «بهداشت» و «آموزش و پرورش» هر کدام به ترتیب ۸.۶ و ۸.۴ درصد از بودجه عمومی دولت به خود اختصاص داده اند و وزارت دفاع و پشتیبانی هم ۶.۲ درصد از این محل سهم دارد.

سهم کدام وزارتخانه‌ها از بودجه بیشتر است؟

دو وزارتخانه «بهداشت» و «آموزش و پرورش» در حالی به ترتیب سهم ۲۴۴ و ۲۳۷ هزار میلیارد تومانی از بودجه عمومی امسال دارند که با توجه به حجم گسترده کارکنان ستادی و نیروهای تحت خدمت خود، بخش عمده ای از این بودجه را باید صرف «تامین حقوق و مزایای کارمندان و کارکنان» خود کنند؛ به عبارتی اگر چه این دو در میان رکوردداران بودجه ای دولت قرار دارند اما آنچه بخش اعظمی از بودجه این دو وزارتخانه را می بلعد، هزینه های جاری و پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان است و برنامه های این ۲ وزارتخانه، سهم اندکی از بودجه دارند.

این وضعیت به شکلی دیگر برای وزارت «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» رخ داده است؛ این وزارتخانه رتبه نخست پرهزینه ترین وزارتخانه را به خود اختصاص داده و بیشترین منابعی که به دستگاه های اجرایی روانه می شود، به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌رسد. بررسی داده های جدول کلان بودجه امسال نشان می دهد که سهم بودجه ای وزارت رفاه در سال جاری، ۳۱۰ هزار میلیارد تومان است که همین رقم این وزارتخانه را در جایگاه نخست رکوردداران دستگاه های اجرایی پرخرج قرار داده است.

نکته مهم اینجاست که بیش از ۲۵۶ هزار میلیارد تومان از بودجه امسال وزارت رفاه، به صندوق های بازنشستگی اختصاص می یابد؛ به عبارتی، ۸۲.۵ درصد از این بودجه صرف پرداخت حقوق و دستمزد بازنشستگان «تامین اجتماعی» و «فولاد» می شود. پر واضح است که بخش عمده از توان مالی این وزارتخانه صرف کمک به ناترازی صندوق های بازنشستگی شده و عملا امکان پیشبرد برنامه های مهم مانند سیاست های حمایتی وجود ندارد. بر این اساس به نظر می رسد صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی هم راه صندوق بحران زده بازنشستگی کشوری را در پیش گرفته و به درد ناترازی و بدهی دچار شده است.

آنچه درباره وزارت رفاه گفته شد، برای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح هم صدق می کند؛ این وزارتخانه از بودجه بیش از ۱۷۷ هزار میلیارد تومانی خود، ۱۳۲ هزار میلیارد تومان را باید برای اعتبار سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح که متمرکز بر حقوق بازنشستگان و کارکنان این وزارتخانه است؛ صرف کند.

بررسی میزان سهم صندوق های بازنشستگی از لایحه بودجه ۱۴۰۳

حال سوال مهمی که مطرح می شود این است که به صورت کلی صندوق‌های بازنشستگی از منابع بودجه ۱۴۰۳ چه میزان سهم دارند؟

براساس داده های بودجه، دولت بیش از ۴۵۳ هزار میلیارد تومان اعتبار برای صندوق‌های بازنشستگی کشور در نظر گرفته است که بیش از ۲۵۶ هزار میلیارد تومان از این مبلغ (۵۶ درصد) به صندوق بازنشستگی کشوری اختصاص پیدا کرده است. رقمی که نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۲ افزایش حدود دو درصدی داشته است و به ۱۶ درصد از کل منابع عمومی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ رسیده است.

از این میزان، ۱۳۲ هزار میلیارد تومان برای کمک به صندوق تامین اجتماعی نیروهای مسلح و بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان هم به صندوق بازنشستگی فولاد و وزارت اطلاعات اختصاص پیدا کرده است. همچنین ۵۰ هزار میلیارد تومان از این مبلغ قرار است از محل افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده (۹ درصد به ۱۰ درصد) به جهت متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین شود.

افزایش میزان سهم صندوق های بازنشستگی کشوری نسبت به سال گذشته را می توان ناشی از عواملی متعددی دانست که بدون شک مهم ترین آن افزایش چشمگیر تعداد بازنشستگان در مقابل تعداد افراد استخدامی در سالیان اخیر است. امری که باعث می شود تا روند جریان مالی ورودی به جریان مالی خروجی صندوق‌ها معکوس شده و در دو دهه اخیر به صورت مستمر نسبت درآمد حاصل از دریافت حق بیمه به هزینه پرداخت مستمری کاهش داشته باشد.

همچنین آمارهای منتشر شده از صندوق بازنشستگی کشوری به عنوان دومین صندوق بازنشستگی بزرگ کشور و همچنین سایر صندوق های بازنشستگی نشانگر این موضوع است که این صندوق ها از نظر تعداد افراد تحت پوشش در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و به واسطه کمبود نیروهای استخدام رسمی فاقد پشتیبانی مناسب هستند.

یکی دیگر از مهمترین دلایل بروز وضعیت وخیم این روزهای صندوق های بازنشستگی را می توان تغییر نامتوازن و سریع ترکیب سنی جمعیت به سمت سالمندی دانست امری که در یکی دو دهه اخیر به نامتوازنی سنی در جمعیت کشور منجر شده است. در واقع تغییرات جمعیتی با توجه به فقدان یک نظام تأمین اجتماعی جامع، منسجم و کارآمد در کشور، ساختار مالی و وضعیت نامناسب سرمایه گذاری صندوق های بازنشستگی در ایران و تغییر قوانین و طرح های مغایر با اصول بیمه ای، عاملی شده است تا بحران این صندوق ها در کشور طی چند سال اخیر تشدید شود.

روند مصرف بودجه عمومی وزارتخانه‌ها

با این همه، در میان دستگاه های زیر نظر رئیس جمهور هم بنیاد شهید و امور ایثارگران با رقمی بیش از ۸۸ هزار میلیارد تومان، بیشترین سهم را از بودجه عمومی در اختیار دارد. اما نکته جالب توجه این است که بخش عمده از این اعتبارات، صرف پرداخت حقوق و مستمری مربوط به جانبازان و خانواده های شهدا می شود.

همچنین سازمان برنامه و بودجه به عنوان دومین دستگاه زیر نظر رئیس جمهور از نظر میزان سهم از بودجه عمومی، در حالی حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان اعتبار در اختیار دارد که بیش از هفت هزار میلیارد تومان آن به دبیرخانه ستاد حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تعلق دارد.

برآورد اعتبارات دستگاه‌های اجرایی و همچنین مصارف آن نشان‌دهنده این موضوع مهم است که بخش زیادی از اعتبارات ناظر به مصارف انعطاف ناپذیر و غیرقابل تغییر است و با توجه به مضیقه دولت در تأمین مالی اعتبارات دستگاه‌ها، تغییر بخش کمی از اعتبارات امکان‌پذیر است. طبق پیش بینی مرکز پژوهش های مجلس، مهم ترین راهکار پیش روی دولت به منظور عبور از بحران صندوق های بازنشستگی در کشور که در حال حاضر در آستانه ورشکستگی قرار دارند، برآورد شفاف بار مالی ناشی از طرح ها و بدهی های مقررات حمایتی تحمیلی به سازمان تامین اجتماعی است که می بایست به صورت تفکیک شده و مشخص در لایحه بودجه مشخص شود.

تامین اعتبار صندوق های بازنشستگی و پرداخت حقوق کارکنان و نیروهای ستادی؛ به پاشنه آشیل دستگاه های اجرایی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ تبدیل شده و سهم مهمی از بودجه عمومی این دستگاه‌ها را به خود اختصاص داده است. بحران صندوق‌های بازنشستگی سال‌هاست که دامن‌گیر دولت است و تامین اعتبار آن به یکی از مهم‌ترین چالش‌های لایحه بودجه تبدیل شده است؛ موضوع مهمی که در بودجه عمومی دستگاه‌های اجرایی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ هم قابل مشاهده است و اساسی‌ترین بحران بودجه امسال محسوب می‌شود. براساس جداول و جزئیات لایحه بودجه ۱۴۰۳، سهم دستگاه‌های اجرایی کشور در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۲۹ درصد رشد داشته و به ۲۱۸۳ هزار میلیارد تومان رسیده است که قوه مجریه با ۷۸.۸ درصد و هزار و ۷۱۷ هزار میلیارد تومان اعتبار؛ بیشترین سهم را در میان تمامی دستگاه ها به خود اختصاص داده است.