سیر تا پیاز مالیات بر تراکنش های بانکی در سال ۱۴۰۳

جهانگیر رحیمی، مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این پرسش که وضعیت مالیات تراکنش‌های بانکی در سال ۱۴۰۳ چگونه است، اظهار داشت: تراکنش‌های بانکی به خودی خود مشمول مالیات نمی‌شوند. اما اگر این تراکنش‌ها نشان‌دهنده وجود درآمد برای یک فرد باشند، درآمد حاصل شده آن فرد طبق قوانین مربوطه مشمول مالیات خواهد بود. بنابراین، هر فردی که درآمدی دارد، موظف است مالیات مربوط به آن درآمد را پرداخت کند.

وی افزود: برای محاسبه مالیات از این درآمد می باید نوع درآمد احصا و سپس معافیت مالیاتی در صورت مشمولیت از درآمد مشمول مذکور کسر و مازاد بر معافیت براساس نوع فعالیتی که داشته، سود حاصله آن (درآمد منهای هزینه ها) را محاسبه کنیم. بعد از حاصل ضرب نرخ مالیاتی در سود حاصله مالیات متعلقه آن را حساب کنیم.

وی ادامه داد: اشخاص حقیقی که به صورت انفرادی یا مشارکتی فعالیتی را انجام می‌دهند، بابت درآمدی که از انجام آن فعالیت کسب می کنند، تابع مقررات بخش مشاغل قانون مالیات های مستقیم هستند و یا اگر فعالیت در قالب شرکت و موسسه باشد، درآمد حاصله و نرخ مالیاتی آن تابع مقررات بخش اشخاص حقوقی قانون مالیات‌های مستقیم است. این موارد در بحث مالیات بر درآمد یا مالیات‌های مستقیم قرار می گیرند.

مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این سوال که آیا سقفی برای تراکنش‌های بانکی تعیین شده است؟ گفت: گفتیم که تراکنش‌ های بانکی لزوماً درآمد نیستند که برای آن سقفی تعیین شده باشد. چنانچه منظور درآمد شخص باشد، باید گفت درآمدهایی که شخص حقیقی دارد، تا سقفی که قانون گذار در ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم به عنوان معافیت تعیین کرده است، از پرداخت مالیات معاف است اما برای اینکه شخص بتواند از این معافیت مالیاتی برخوردار شود، لازم است که به تکالیف قانونی خود عمل کند و اظهارنامه مالیاتی بدهد.

وی افزود: اگر فعالیت در قالب شخص حقوقی باشد، معافیتی سالانه خاصی برای شخص حقوقی وجود ندارد. مگر اینکه فعالیت انجام شده، شرایط معافیت یا بهره‌مندی از نرخ صفر را داشته باشد. برای بهره‌مندی از معافیت‌های قانونی، نرخ صفر مالیاتی و هرگونه بخشودگی لازم است شخص حقوقی(شرکت یا موسسه)  بابت درآمدی که کسب می کند، باید اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر قانونی تسلیم کند و درآمد منهای هزینه ها می شود و سود آن به نرخ ماده ۱۰۵، ۲۵ درصد آن مشمول مالیات می شود.

وی ادامه داد: برای شخص حقوقی سقفی تعیین نشده است اما برای شخص حقیقی هر سال در قانون بودجه سقف معافیت مالیاتی مشاغل هر شخص تعیین می شود. برای مثال در سال ۱۴۰۲ این رقم تا ۴۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای هر شخص در سال که به صورت انفرادی کار می کند بود که سود داشته باشد از مالیات معاف است. اگر دو شخص حقیقی یا بیشتر در قالب مشارکتی باهم کار کنند، می توانند حداکثر دو معافیت را استفاده کنند. در سال ۱۴۰۳، طبق قانون بودجه، سقف مالیات مشاغل هر شخص ۱۴۴ میلیون تومان در سال تعیین شده است. البته قابل ذکر است که وقتی مشمول معافیت مالیاتی می شوند که به تکالیف خود در تسلیم اظهارنامه اقدام کرده باشند.

حساب تجاری چه خصوصیاتی دارد و کدام حساب ها و تراکنش های بانکی مشمول مالیات می شوند؟

مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این سوال که آیا تراکنش های تمام حساب ها باهم بررسی می شود و یا تک تک حساب ها مورد نظر است؟ گفت: افراد ممکن است با حساب های خود پولی را جابه جا کنند که ماهیت درآمدی نداشته باشد. لزوما جمع گردش یک حساب موید درآمد نیست و تمام وجوهی که وارد همه حساب های بانکی می شود، طبق اطلاعات بانک مرکزی رصد خواهد شد اما برای اینکه مشخص شود که چه بخشی از واریزی وجوه به حساب های یک شخص، ماهیت درآمدی دارد، باید مشخص شود که حساب عادی است یا تجاری.

وی ادامه داد: حساب های تجاری به پرونده مالیاتی، درگاه، دستگاه پوز و پذیرنده ها متصل هستند یا الگوهای حساب تجاری دارند که طبق اعلام بانک مرکزی، رفتار تجاری محسوب می شود و حتی ممکن است شخص اعلام نکرده باشد که حساب تجاری دارد و یا از حساب فرد دیگری استفاده کند یا طبق درخواست فروشگاه، پزشک، مغازه دار و ... پول به یک شماره حساب دیگر واریز می شود. وقتی بانک مرکزی رفتار حساب را رصد می کند و مشخص می شود الگوی حساب به گونه ای است که به صورت تکراری در آن پول واریز می شود، این حساب را به عنوان یک حساب تجاری به سازمان امور مالیاتی اعلام می کند و ما طبق اطلاعات بانک مرکزی بررسی می کنیم که چه میزان از این تراکنش ها ماهیت درآمدی دارد. بنابراین لزوما هر گردش حسابی یک حساب درآمدی نیست.

آیا تراکنش های بانکی مدیران ساختمان یا تنخواه گردان ها مشمول مالیات می شود؟

رحیمی در پاسخ به این سوال که افرادی مانند مدیران ساختمان و یا تنخواه گردان ها آیا از این قاعده مستثنی خواهند شد؟ گفت: برای چنین افرادی که مثلا در مجتمع ها و آپارتمان ها مرتب حق شارژ واریز می شود و نمونه هایی از این دست، برای اینکه بتوانند حتی پذیرنده بانکی داشته باشند و دستگاه پوز داشته باشد و با کارت حق شارژ را دریافت کند. به خاطر اینکه پذیرنده های بانکی یا درگاه ها باید حتما به یک حسابی متصل شده باشند که به یک پرونده مالیاتی وصل شده باشد، اگرنه بانک مرکزی موظف است این حساب ها را قطع کند. بنابراین برای این افراد یک نوع ثبت نام خاص در نظام مالیاتی دیده شده است که می توانند ثبت نام کنند. البته این حساب ها نیز کنترل خواهند شد تا از این امکان سواستفاده نشود و فعالیت های تجاری خود را در این قالب به سازمان معرفی کنند.

وی افزود: ما بعد از اینکه این موارد را راستی آزمایی می کنیم، بابت این گردش حساب ها علیرغم اینکه شبیه الگوی تجاری هستند و تعداد زیادی پول واریز می شود و یا به پذیرنده های بانکی متصل باشند و دستگاه پوز برای دریافت شارژ ساختمان داشته باشند، ما این موارد را رصد می کنیم و طبق اطلاعاتی که جمع آوری می شوند، این حساب ها را مشمول مالیات نمی دانیم و از دایره شمول مالیات خارج می شوند.

رحیمی در پاسخ به این سوال که تراکنش ها سقف مشخصی دارد یا تکرار واریز و برداشت می تواند حساب را تجاری معرفی کند؟ گفت: بررسی و تعیین الگو و ماهیت حساب ها تحت نظارت و کنترل بانک مرکزی است که براساس مصوبات و رویه ها و الگوهای بانک مرکزی انجام می شود. در واقع بانک مرکزی رفتار حساب های بانکی را بررسی می کند و اطلاعات و گزارشات را به سازمان امور مالیاتی می دهند تا در پرونده های مالیاتی استفاده شود. اگرنه سازمان امور مالیاتی به صورت روزانه و مکرر همه اطلاعات را در دست ندارد و اطلاعات اصلی نزد بانک مرکزی و بانک های عامل است و بعد از جمع آوری و پردازش اطلاعات، آن بخش از حساب هایی که الگوی رفتار تجاری است را استخراج می کنند و برای استفاده در پرونده های مالیاتی برای ما ارسال می کنند.

وی ادامه داد: قدم بعد این است که ما بتوانیم با کمک مودیان صاحب حساب این اطلاعات را پالایش کنیم و آن بخش از حساب هایی که ماهیت درآمدی ندارند را کنار بگذاریم و آن بخشی که ماهیت درآمدی دارد، در پرونده مالیاتی با ابراز مودی مقایسه می شود و باتوجه به اینکه فعالیت مودی چه بوده است، سود محاسبه می شود و اگر مودی به تکالیف خود عمل کرده باشد، مشمول معافیت مالیاتی و بخشودگی نرخ می شود و نهایتا براساس نرخ ماده ۱۳۱ برای اشخاص حقیقی و یا نرخ ماده ۱۰۵ برای اشخاص حقوقی، مالیات متعلقه محاسبه خواهد شد.

تراکنش های بانکی همه حساب های اعضای یک خانواده در محاسبه مالیات اثرگذار است؟

مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این سوال که آیا بین خانواده ای که تمام اعضای آن حساب تجاری دارند و خانواده ای که حتی یک حساب تجاری ندارد و یا یک حساب تجاری دارد، تفاوتی قائل هستید؟ گفت: مطابق قانون درآمد اشخاص مشمول مالیات می باشد بر همین اساس اشخاص یا در قالب شخص حقوقی و شرکت فعالیت می نماید و یا به عنوان یک شخص حقیقی که در هر صورت می بایست دارای پرونده مالیاتی در نظام مالیاتی باشند. پرونده مالیاتی اشخاص حقیقی یا به صورت انفرادی یا به صورت مشارکتی ایجاد و تشکیل می شود. در هر صورت قطعا هر حساب تجاری به یک پرونده مالیاتی اعم از پرونده مالیاتی اشخاص حقیقی به صورت انفرادی یا مشارکتی و یا پرونده مالیاتی شخص حقوقی حسب مورد متصل می شود.

وی افزود: در خصوص اشخاص حقیقی ممکن است یک خانواده ۵ نفره در یک پرونده مشارکتی یک پرونده مالیاتی مربوط به یک فعالیت داشته باشند. برای مثال همه خانواده یک شغل را راه اندازی کردند و برای این شغل یک پرونده در نظام مالیاتی تشکیل می دهند و نسبت سهم، نوع فعالیت و نماینده مشارکت، حساب های مرتبط را اعلام می کنند و بعد اطلاعات حساب ها جمع آوری می شود و در زمانی که قرار است پرونده به صورت سیستمی رسیدگی شود، پردازش خواهد شد.

رحیمی ادامه داد: به این شکل نیست که حساب های همه خانواده را باهم جمع کنیم و مالیات برای آن محاسبه کنیم، بلکه پرونده هر فردی مشخص است و اگر یک نفر فعالیت تجاری داشته باشد، به واسطه الزاماتی که قانون تعیین کرده است، ملزم است که در نظام مالیاتی ثبت نام کند و برای هر مجوزی که از هر مرجعی بخواهد بگیرد، باید در درگاه ملی مجوزها ثبت نام کند و اطلاعات خود را وارد کند و به پرونده مالیاتی منتقل شود و یک پرونده می شود و اجزای آن مشخص است.

وی افزود: برای مثال در یک خانواده هر کدام از اعضاء یک پرونده مالیاتی جداگانه دارند. یک نفر مغازه دار است، یک نفر پزشک است، یک نفر وکیل است و... هرکدام پرونده مالیاتی جداگانه دارند و به این شکل نیست که جمع شود و یک سقفی برای آن در نظر گرفته شود. اساسا الگویی که تصور کنیم گردش حساب های بانکی مشمول مالیات می شوند، درست نیست. بلکه گردش حساب های بانکی به عنوان یک قرینه ای که بتوانیم درآمدهای تحقق یافته یک شخص که مورد استفاده قرار می گیرند را بررسی کنیم و ممکن است وقتی حساب های بانکی یک شخص را رصد می کنیم، حتی باتوجه به تکرار تراکنش های بانکی، ماهیتی درآمدی نداشته باشد. مثل پدر خانواده ای که هر ماه یا روزانه برای اعضای خانواده وجهی را واریز می کند.

صندوق های قرض الحسنه وام خانگی مشمول مالیات می شوند؟

رحیمی در پاسخ به این سوال که آیا صندوق های قرض الحسنه خانگی مشمول مالیات می شوند؟ گفت: در خصوص صندوق های اعتباری وام خانگی، موارد کاملاً مطابق توضیحات ارائه شده خواهد بود و چنانچه گردش حساب بانکی اعضاء این صندوق ها از سوی بانک مرکزی به عنوان حساب تجاری تعیین و اطلاعات آن به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه شود، موارد مورد راستی آزمایی قرار گرفته و چنانچه در چارچوب مقررات دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه موسسات اعتباری بانک مرکزی قرار نگیرد به عنوان فعالیت اقتصادی در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار خواهند گرفت.

وی در پاسخ به این سوال که اگر در موعد مقرر مالیات پرداخت نشود، چه اقداماتی انجام می دهید؟ و اگر زودتر پرداخت کنند، بسته های تشویقی در نظر گرفته شده است؟ گفت: در ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم، موعد تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقیقی مشخص شده است و طبق این ماده اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه هر سال ملزم هستند که اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم کنند و به ازای هر ماه دیرکرد ۲.۵ درصد از مالیات، مشمول جریمه خواهند شد. اما اگر کسی زودتر از موعد معین مالیات عملکرد را پرداخت کند، شامل جایزه خوش حسابی خواهد شد و به ازای هر ماه یک درصد از مالیات، مشمول جایزه می شوند. همچنین شخص حقوقی تا پایان تیر ماه هر سال فرصت دارد که اظهارنامه را تسلیم کند و پرداخت مالیات بعد از این تاریخ مشمول جریمه می شود.

رحیمی در پاسخ به این سوال که اگر کسی نه مالیات پرداخت کند و نه جریمه را بدهد، چه اقدامات اجرایی انجام خواهد شد؟ گفت: اگر مالیات به موقع پرداخت نشود و جریمه پرداخت نشود، از طریق عملیات اجرایی وصول می شود و موجب تعلق جرائم بعدی از جمله توقیف حساب، توقیف اموال، ممنوع المعامله و ممنوع الخروجی و مواردی که در قانون پیش بینی شده است، می شود.

خودروهای بالای ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان مشمول مالیات می شوند

مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این سوال که مالیات خودروهای لوکس در سال ۱۴۰۳ چگونه است؟ گفت: در سال ۱۴۰۳، قانونگذار خودروهایی که اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی با پلاک شخصی دارند و ارزش آن بیش از ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان باشد که خودروهای سواری و وانت های دوکابین را شامل می شود و شامل خودروهای سنگین نمی شود، به نسبت مازاد بر ارزش ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان، یک درصد مشمول مالیات می شود.

وی در پاسخ به این سوال که هر خودرو جداگانه حساب می شود یا تمام خودروهای یک خانواده باهم در نظر گرفته خواهد شد؟ گفت: این قانون برای یک خودرو است. برای مثال در یک خانواده ۱۰ خودرو وجود دارد که ۹ خودرو زیر ۲ میلیارد تومان است که مشمول مالیات نمی شود. یا خانواده ای که فقط یک خودرو دارد که بیش از ۳ میلیارد و ۵۰۰ تومان است، مشمول مالیات می شود.

رحیمی در پاسخ به این سوال که آیا این باعث نمی شود که برخی، چندین خودرو خریداری کنند که زیر ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان باشد که مالیات پرداخت نکنند؟ گفت: هر خانواده ای طبق نیاز خود خودرو می خرد و قانونگذار به دنبال محدود کردن نیاز مردم نیست و به دنبال این نیست که مردم از امکانات استفاده نکنند، بلکه اتفاقا به دنبال این است که مردم از امکانات استفاده کنند و طبق نیاز خودرو تهیه کنند. قانونگذار می گوید خودروهایی که این شرایط را دارند به عنوان خودروی گران قیمت محسوب و مشمول مالیات می شوند. اگر خانواده ای نیاز دارد به هر دلیلی چند خودرو داشته باشد، می تواند خودرو بخرد.

صفر تا صد مالیات خانه های لوکس در سال ۱۴۰۳

رحیمی در پاسخ به این سوال که مالیات خانه های لوکس در سال ۱۴۰۳ چگونه است؟ گفت: در سال ۱۴۰۳، هر خانه مسکونی یا باغ ویلایی که ارزش آن بیش از ۳۵ میلیارد تومان باشد، مازاد بر این ارزش، ۲ در هزار مشمول مالیات می شود. ممکن است این واحد مسکونی برای ده نفر باشد، ملک مسکونی ملاک است و مشمول مالیات خواهد شد و مالیات بین ده نفر تقسیم می شود.

وی ادامه داد: در مالیات بر خانه های لوکس نیز هر واحد مسکونی یا باغ ویلا جداگانه ارزش گذاری و هر کدام که به نصاب تعیین شده برسند مازاد بر نصاب مذکور مشمول مالیات خواهد بود. برای مثال فردی که دو ملک داشته باشد و هر دو ملک آن ارزشی کمتر از ۳۵ میلیارد تومان داشته باشد، مشمول این مالیات نخواهد بود ولی چنانچه فردی یک ملک داشته باشد و ارزش آن از مبلغ ۳۵ میلیارد تومان بیشتر باشد آن ملک مشمول مالیات می شود. حال اگر فردی اقدام به خرید چند ملک با ارزش کمتر از نصاب تعیین شده نماید، اگر چه مشمول مالیات بر خانه های لوکس نمی شود، لیکن در صورت اجاره با مجموع متراژ بالاتر از ۱۵۰ متر مربع در تهران و ۲۰۰ متر مربع در سایر شهرها مشمول مالیات بر درآمد اجاره و در صورت خالی نگه داشتن آنها برای سرمایه گذاری مشمول مالیات بر واحدهای مسکونی خالی بدون هیچ گونه معافیتی با نرخ های بالای مالیاتی خواهد بود.

رحیمی در پاسخ به این سوال که آیا عدم پرداخت مالیات خانه ها و خودروهای گران قیمت مشمول جریمه می شود؟ گفت: هر مالیاتی که قانونگذار تعیین کرده است اگر در موعد مقرر پرداخت نشود، جریمه و محدودیت هایی را به دنبال خواهد داشت. اگر کسی مالیات خود را پرداخت نکند و مالیات قطعی شود، شامل توقیف اموال، ممنوع الخروجی، ممنوع المعامله و دیگر جریمه ها و محدودیت هایی خواهد شد که قانونگذار در قانون نسبت به پرداخت مالیات که حقوق عامه مردم است و باید پرداخت شود، پیش بینی کرده است. بنابراین اگر کسی به تکلیف خود عمل نکند و حقوق مردم را رعایت نکند، واحد اجرایی سازمان امور مالیاتی ورود خواهد کرد.