ایران برای خوشبختی افغانستان نقشه کشید

راه‌آهن چابهار – زاهدان یکی از پروژه‌های زیرساختی کلیدی ایران در حوزه حمل‌ و نقل و ترانزیت است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشد. این مسیر نه‌تنها ارتباط جنوب شرق ایران را تقویت می‌کند، بلکه به طور مستقیم بر موقعیت افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی تأثیر می‌گذارد. در ادامه، اهمیت این پروژه را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم.

افغانستان کشوری محصور در خشکی است و برای دسترسی به آب‌های آزاد به مسیرهای ترانزیتی امن و پایدار نیاز دارد. تکمیل راه‌آهن چابهار – زاهدان این امکان را فراهم می‌کند که افغانستان از طریق ایران به بندر چابهار، که یکی از مهم‌ترین بنادر اقیانوسی ایران محسوب می‌شود، متصل شود. این ارتباط به افغانستان کمک می‌کند تا وابستگی خود به مسیرهای محدود فعلی مانند بندر کراچی در پاکستان را کاهش داده و تنوع مسیرهای تجاری خود را افزایش دهد.

اتصال ریلی افغانستان به بندر چابهار امکان صادرات کالاهای این کشور به بازارهای جهانی را تسهیل می‌کند. افغانستان دارای منابع طبیعی ارزشمندی از جمله مس، آهن، لیتیوم و سنگ‌های قیمتی است که برای توسعه اقتصادی این کشور حیاتی هستند. تکمیل این مسیر ریلی، هزینه حمل‌ونقل را کاهش داده و صادرات این منابع را تسریع می‌کند.

بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران ظرفیت بالایی برای حمل‌ونقل دریایی دارد. اما برای تبدیل شدن به یک هاب تجاری منطقه‌ای، نیازمند توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل داخلی است. اتصال این بندر به شبکه ریلی داخلی ایران، از جمله راه‌آهن زاهدان، مشهد و در آینده به آسیای مرکزی، اهمیت چابهار را در کریدور شمال – جنوب و کریدور شرق – غرب افزایش خواهد داد. این امر باعث جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، افزایش میزان ترانزیت کالا و تقویت جایگاه ایران در تجارت بین‌المللی می‌شود.

تقویت جایگاه بندر چابهار در رقابت با بنادر منطقه‌ای

بندر چابهار یکی از نقاط کلیدی در توافق سه‌جانبه ایران، هند و افغانستان است که با هدف ایجاد یک مسیر ترانزیتی جدید برای دسترسی هند به بازارهای افغانستان و آسیای مرکزی طراحی شده است. با تکمیل خط آهن چابهار – زاهدان، این توافق عملی‌تر شده و می‌تواند به افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در منطقه منجر شود.

یکی از مهم‌ترین پیامدهای تکمیل راه‌آهن چابهار – زاهدان، تأثیر آن بر امنیت و توسعه پایدار در شرق ایران و افغانستان است. توسعه اقتصادی، افزایش اشتغال‌زایی و تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل در این مناطق می‌تواند به کاهش تنش‌های امنیتی و افزایش ثبات منجر شود. همچنین، امکان رشد و رونق اقتصادی در استان سیستان و بلوچستان، که یکی از مناطق کم‌برخوردار ایران است، فراهم خواهد شد.

راه‌آهن چابهار – زاهدان نه‌تنها یک پروژه زیرساختی داخلی برای ایران محسوب می‌شود، بلکه تأثیرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی گسترده‌ای بر منطقه خواهد داشت. این مسیر افغانستان را به یک بازیگر مهم در تجارت بین‌المللی تبدیل می‌کند، بندر چابهار را به قطب ترانزیتی منطقه‌ای ارتقا می‌دهد و زمینه را برای همکاری‌های گسترده‌تر بین ایران، افغانستان، هند و کشورهای آسیای مرکزی فراهم می‌آورد.

به طور کلی، تکمیل این پروژه می‌تواند به افزایش نقش ایران در تجارت منطقه‌ای، کاهش هزینه‌های ترانزیت برای افغانستان، توسعه اقتصادی شرق ایران و بهبود امنیت و همکاری‌های بین‌المللی منجر شود.

یک کارشناس ریلی گفت: تکمیل راه‌آهن چابهار - زاهدان، افغانستان را به مسیر مهمی برای صادرات جهانی تبدیل خواهد کرد و امکان انتقال بار به بندر چابهار را فراهم می‌آورد.

سید حسین میرشفیع نماینده و مشاور سابق وزیر راه و شهرسازی در امور زیربنایی با اشاره به آخرین وضعیت پروژه‌های حمل‌ونقل ریلی بین ایران و افغانستان اظهار کرد: هم‌اکنون پروژه اصلی راه‌آهن خواف - هرات به پایان رسیده، جزئیات اجرایی و رفع نواقص در حال انجام است که اهمیت کمتری نسبت به کلیات پروژه دارند. در حال حاضر بارهای تجاری به سرعت در حال نقل‌وانتقال هستند و روند بسیار خوبی دارد. همچنین تعداد روزهای فعالیت خط ریلی برای پاسخگویی به استقبال از این مسیر افزایش یافته است.

میرشفیع افزود: با توجه به روند کنونی و افزایش حجم بارهای وارداتی از افغانستان به ایران و بالعکس، پیش‌بینی می‌کنیم در کوتاه‌مدت حجم تبادل بار ریلی میان دو کشور به یک میلیون تن در سال برسد.

وی در ادامه تصریح کرد: تکمیل راه‌آهن چابهار - زاهدان ظرفیت بسیار مهم و بزرگی را برای افغانستان ایجاد خواهد کرد، این مسیر امکان انتقال بارهای صادراتی افغانستان به سراسر دنیا از طریق بندر چابهار و خطوط ریلی ایران را فراهم می‌کند، به عبارت دیگر راهگشای مهمی در زمینه توسعه حمل‌ونقل افغانستان از طریق خاک ایران رقم خواهد خورد.

کارشناس ریلی با اشاره به مذاکرات انجام‌شده، گفت: مذاکرات خوبی برای استفاده از ظرفیت‌های کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران انجام شده تا از این امکانات برای صادرات و واردات افغانستان استفاده موثرتری شود.

میرشفیع در خصوص وضعیت راه‌آهن چابهار - زاهدان اظهار کرد: این پروژه مراحل پایانی خود را طی می‌کند و در سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. قرارداد اجرایی راه‌آهن زاهدان به سمت زرنج افغانستان (مسیر زاهدان - زابل - زرنج) نیز بسته شده و مطالعات تکمیلی آن در حال انجام است تا عملیات اجرایی آغاز شود. همچنین افغانستان از زرنج به قندهار را انتخاب مشاور کرده و مطالعات در حال تکمیل است، ما نیز آمادگی خود را برای مشارکت سرمایه‌گذاران ایرانی در اجرای راه‌آهن قندهار- هرات به سمت زرنج اعلام کرده‌ایم.

مرز ریلی جدید ایران و افغانستان در منطقه زابل در دست تصویب

وی ادامه داد: برای تعیین مسیر عبور مرزی ریلی جدید بین ایران و افغانستان، توافقات لازم در حال انجام است تا این مسیر از منطقه زابل مصوب شود و یک مرز ریلی جدید بین دو کشور ایجاد شود.

نماینده و مشاور سابق وزیر راه و شهرسازی در امور زیربنایی در مورد پیشرفت فیزیکی راه‌آهن چابهار - زاهدان گفت: بخش عمده‌ای از زیربنای این پروژه تکمیل شده است، از زاهدان تا خاش ریل‌گذاری انجام شده و قطار در این مسیر در حال تردد است. همچنین از خاش به ایرانشهر و از ایرانشهر به نیک شهر و چابهار نیز ریل‌گذاری در حال انجام است؛ منابع مالی این پروژه از اعتبارات ویژه دولتی تأمین می‌شود که روند پیشرفت آن را تسریع کرده است.

وی افزود: روسازی این پروژه نسبت به زیرسازی زمان کمتری می‌برد اما هزینه‌برتر است، با توجه به تأمین منابع مالی، عملیات ریل‌گذاری با سرعت خوبی پیش می‌رود و این خط ریلی به زودی به بهره‌برداری خواهد رسید.

۳۰ کیلومتر از خط دوم چادرملو - اردکان با کمک خیرین دوخطه می‌شود

میرشفیع به نقش انجمن خیرین راه و ترابری اشاره کرد و گفت: این انجمن با همکاری خیرین استان یزد آمادگی خود را برای احداث بخشی از خط دوم راه‌آهن چادرملو - اردکان اعلام کرده است، حدود ۳۰ کیلومتر از این مسیر با کمک خیرین دوخطه خواهد شد که تأثیر بسزایی در افزایش ظرفیت حمل بار و کاهش گلوگاه‌های ریلی کشور دارد.

کارشناس ریلی همچنین در پایان خاطرنشان کرد: در پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران - مشهد نیز انجمن خیرین راه و ترابری به همراه تعدادی از سرمایه‌گذاران ایرانی آمادگی دارند تا ۵۰ درصد منابع مالی را تأمین کنند، در صورت تأمین ۵۰ درصد باقی‌مانده توسط دولت، این پروژه در مدت چهار سال تکمیل خواهد شد و سرعت سیر قطار تهران - مشهد به شش ساعت کاهش می‌یابد.