ایران به دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی دست یافت

نشست دستیابی به تکنولوژی فرآوری عناصر نادر خاکی با حضور اردشیر سعدمحمدی مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات و مرتضی علی‌اکبری مدیرعامل شرکت تجلی برگزار شد. 

شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات از زیرمجموعه‌های گروه «ومعادن»، به عنوان نخستین هلدینگ سهامی عام پروژه در ایران، همواره در تلاش است تا با انتخاب و اجرای پروژه‌های معدنی و فلزی پر بازده، گام‌های مؤثری در جهت توسعه صنعتی کشور بردارد. 

 این شرکت این بار به سراغ پروژه‌ای سودآور و استراتژیک به نام «عناصر نادر خاکی» و «کنسانتره مونازیت» رفته است؛ این محصولات که در زمره محصولات دانش‌بنیان قرار می‌گیرند، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارند.  

کاربردهای گسترده عناصر نادر خاکی 

عناصر نادر خاکی در حوزه‌های متعدد و وسیعی کاربرد دارند؛ از جمله این کاربردها می‌توان به تولید آلیاژهای باتری، پودرهای جلا، افزودنی‌های شیشه، فولادهای آلیاژی، آهن‌رباهای دائمی، ابزارها و تجهیزات الکترونیکی، موتورها و ژنراتورهای الکتریکی، صنایع دفاعی، پزشکی، هوافضا و کشاورزی اشاره کرد. این عناصر به دلیل خواص منحصر به فرد خود، به عنوان موتور محرکه فناوری‌های نوین شناخته می‌شوند.  

چرا عناصر نادر خاکی "نادر" نامیده می‌شوند؟

واژه «عناصر نادر خاکی» به معنای کمیابی در پوسته زمین نیست، چرا که فراوانی این عناصر در طبیعت تقریباً به اندازه عنصر مس است؛ آنچه این عناصر‌‌ را نادر می‌کند، وجود عامل «کانی‌زایی» است درواقع برای اینکه این عناصر به عنوان یک ماده معدنی هویت پیدا کنند، باید در یک کانی تجمع یابند؛ شرایط تشکیل این کانی‌ها بسیار خاص و نادر است، به طوری که این موضوع یک چالش علمی و جهانی محسوب می‌شود و تنها به ایران محدود نمی‌شود.  

ذخایر جهانی عناصر نادر خاکی  

برآوردها نشان می‌دهد که ذخایر جهانی عناصر نادر خاکی حدود ۸۸ میلیون تن است. از این مقدار، ۳۱ درصد به کشور چین، ۴۴ درصد به کشورهای آمریکا، استرالیا، هند و مالزی و ۲۵ درصد به سایر کشورهای جهان اختصاص دارد؛ این آمار نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این عناصر در اقتصاد جهانی است.  

تلاش‌های ایران در حوزه عناصر نادر خاکی  

با توجه به کاربردهای وسیع و ارزشمند عناصر نادر خاکی، کشور ایران نیز در سال‌های اخیر تلاش‌هایی را برای توسعه این حوزه آغاز کرده است. مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده، اما تاکنون نتایج قابل قبولی به دست نیامده بود. تا اینکه شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات به عنوان اولین هلدینگ سهامی عام پروژه در ایران، به صورت جدی و با پیگیری مستمر وارد این عرصه شد، این شرکت با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، موفقیت‌های بی‌نظیری را در زمینه تولید این محصول استراتژیک در سطح کشور و منطقه خاورمیانه به دست آورده است.  

محصول تولیدی: کنسانتره مونازیت

محصول تولیدی این شرکت، «کنسانتره مونازیت» است که در مرکز تحقیقات صنعتی فرآوری تجلی تولید می‌شود. این کنسانتره مخلوطی با عیار ۳۰ تا ۴۰ درصد اکسید عناصر نادر خاکی است که شامل گروه لانتانیدها، اسکاندیم و ایتریم می‌شود؛ به عبارتی دیگر، محصول تولیدی شامل ۱۵ عنصر شیمیایی است که در مقیاس آزمایشگاهی از هم جدا شده و به صورت اکسید عناصر نادر خاکی نظیر اکسید نئودیمیوم، لانتانیم، سریوم و غیره تولید شده است. همچنین شرکت تجلی به زودی تولید نیمه‌صنعتی و سپس صنعتی این محصول را آغاز خواهد کرد.  

شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات با ورود به حوزه تولید عناصر نادر خاکی و کنسانتره مونازیت، گام بلندی در جهت توسعه صنعتی و فناوری‌های نوین در ایران برداشته است. این پروژه نه تنها می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند، بلکه ایران را به عنوان یکی از بازیگران مهم در بازار جهانی عناصر نادر خاکی مطرح می‌سازد. با توجه به کاربردهای گسترده این عناصر در صنایع پیشرفته، موفقیت این پروژه می‌تواند آینده‌ای روشن را برای صنعت معدنی ایران رقم بزند.
 

گام بلند ایران در صنعت معدنی 

علی اکبری، مدیرعامل شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات در نشست با رسانه‌های جمعی بیان کرد: دستیابی ایران به دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی؛ گامی بلند در صنعت معدنی کشور است. 

علی اکبری،  از دستیابی ایران به دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی خبر داد. این موفقیت که با همکاری جوانان نخبه و شرکت آرس محقق شده، ایران را در زمره کشورهای پیشرفته در این حوزه قرار داده است.  

وی  با اشاره به همکاری جوانان نخبه ایرانی و شرکت آرس، افزود: در کشورمان ایران، با همت جوانان بااستعداد، توانستیم یکی از دانش‌های روز دنیا را در اختیار بگیریم. این دانش، مربوط به تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی است که یکی از دغدغه‌های اصلی کشورهای پیشرفته به شمار می‌رود.

مدیرعامل شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات ادامه داد: در حال حاضر، ایران نه تنها معادن این عناصر را در اختیار دارد، بلکه به دانش فرآوری و استحصال آن نیز دست یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حتی در باطله‌های سنگ آهن نیز مواد معدنی با ارزشی وجود دارد که شرکت تجلی آماده بهره‌برداری از آنهاست.

علی اکبری با اشاره به مراحل پیشرفت این پروژه، توضیح داد: «ما در ابتدا دو معدن در استان یزد را در اختیار گرفتیم و پس از اکتشاف تکمیلی، نمونه‌های آزمایشگاهی کنسانتره منازیت را تولید کردیم. سپس برای مدیریت ریسک، اقدام به تولید آزمایشگاهی نمک‌ها و اکسیدهای عناصر نادر خاکی کردیم و در نهایت، موفق به تولید اکسیدهایی با عیار بیش از ۹۹ درصد شدیم.

وی افزود: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و حمایت‌های دکتر سعد محمدی، به زودی کارخانه تولید انبوه این محصولات راه‌اندازی خواهد شد و نه تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کنیم، بلکه بخش عمده‌ای از تولیدات به صادرات اختصاص خواهد یافت.  

کاربردهای عناصر نادر خاکی 

اکبری در ادامه به کاربردهای گسترده عناصر نادر خاکی اشاره کرد و گفت: این عناصر در صنایع مختلفی از جمله تجهیزات الکترونیکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، تکنولوژی‌های پزشکی، ارتباطات نوری و تولید انواع لیزر و باتری‌ها کاربرد دارند. با پیشرفت تکنولوژی، مصرف این عناصر در جهان به طور چشمگیری افزایش یافته است.

وی همچنین به قیمت جهانی این عناصر اشاره کرد و افزود: میانگین قیمت جهانی اکسیدهای تولیدی شرکت تجلی حدود ۱۶ هزار دلار به ازای هر تن است. برخی از این عناصر مانند اکسید لوتوتیوم با قیمت ۷۲۸ هزار دلار به ازای هر تن، جزو گران‌ترین‌ها محسوب می‌شوند.