شرایط اضطراری قربانی بزرگ کرونا

شاپور پشابادی/ خبرنگار اتحادیه‌ها و اصناف

بازاریان و صدالبته تولیدکنندگان روزهای سختی را سپری می‌کنند. چند سالی است که تورم کمرشکن و ناگهانی، افزایش حداکثری تحریم‌ها و در نهایت کم‌شدن قدرت خرید مردم؛ امید اصناف و تولیدکنندگان را به بازار داخلی کمتر و کمتر کرده است. تنزل چند صد درصدی ارزش پول ملی نشانه خوبی نیست اما حداقل امید می‌رفت که اشتیاق مشتریان خارجی به کالای ساخت ایران را بیشتر کند و چنین هم شد اما در شرایطی که سیل موانع ریز و درشت ( در راس آنها مشکل نقل و انتقال ارزی و پولی)، صادرات را برای بسیاری از تولیدکنندگان خرد و کوچک، به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل کرد و می‌کند. بسیاری از فعالان اقتصادی به بازار داخلی امید بسته‌اند. بازار در چند سال گذشته ایده‌آل نبود اما تولیدکنندگان کوچک با توسل بر مجموعه‌ای از ابزارهای خوشایند و ناخوشایند (بعضی نرخ بهره‌وری را بالا بردند و برای تعدادی جز تعدیل نیرو و کاهش حجم تولید راه‌حلی نماند) کم‌وبیش خود را با این رکود منطبق کرده بودند. اصناف و بازاریان هم حال و روز مشابهی دارند. می‌توان چشم خود را به روی واقعیت بست و منتقدان را به سیاه‌نمایی متهم کرد اما ارقام مربوط به لغو مجوزهای صنفی بیشتر و درشت‌تر از آن است که بتوان انکارش کرد.

به هر حال اهالی بازار و تولیدکنندگان همچنان به معجزه ایام «دم عید» و فروش خوب امیدوار بودند اما از قرار معلوم ۲۰۱۹-nCoV آمده که زنجیره مصایب را تکمیل کند. کرونا فقط جان و سلامت شهروندان را نشانه نرفته است. نفس بازار هم به شماره افتاده است. اگر بگوییم که بازار در شرایط اضطراری به سر می‌برد اغراق نکرده‌ایم. میزان آسیب دیدگی اصناف و تولیدکنندگان بسته به رسته و کار متفاوت است اما در سراسری بودن بحران پیش امده شکی نیست. چند سالی است که به فور از رونق تولید و حمایت از تولید داخل سخن گفته می‌شود. ممکن است با مداخله دولت و مداخله حمایتی آن از بنگاه‌های اقتصادی و در راس انها بنگاه‌های تولیدی موافق نباشیم و خواهان آن باشیم که سرنوشت و موفقیت و شکست کارگاه‌ها و کارخانه‌ها به دستان نامریی و بازار سپرده شود اما در شرایط غیرعادی و نابسامان اقتصاد ما راهی جز مداخله و تنظیم اقتصاد وجود ندارد و حمایت از تولید حداقل در این آشفته بازار، رویکردی منطقی و واقع گرایانه است. به اعتقاد من حداقل در این یک مورد نمی‌توان انگشت اتهام را به سوی تولیدکننده و کیفیت پایین تولیدات او یا رقابتی نبودن قیمت نسبت داد، توپ را در زمین تولیدکننده انداخت و کمک به او را عادتی نادرست و انتظاری زیاده‌خواهانه دانست.

بیماری را هم نمی‌توان به حساب کیفیت پایین تولید، رقابتی نبودن قیمت‌ها بنابراین بحث اصلی نه لزوم حمایت از تولیدکننده و فعال اقتصادی که میزان جدیدیت دولت و حاکمیت در عمل کردن به آن است. بی‌شک یکی از قربانیان اصلی بحران کرونا بازاریان و تولیدکنندگان هستند. فرصتی دست داده است که سازمان‌ها و نهادهای مختلف میزان ارادت خود به حمایت از تولید را در عمل نشان دهند. بلای کرونا به سنگ محک دولتمردان، سیاستگذاران اقتصادی و نمایندگان مجلس تبدیل شده است. یک ماهی هست که این بیماری، اقتصاد کشور را به حالت نیمه تعطیل درآورده است. ترس از کرونا و خالی شدن خیابان و بازار از مشتری، بهترین فصل بازار را به کابوس فعالان اقتصادی تبدیل کرده است. هیچ تضمینی هم وجود ندارد که این وضعیت به زودی پایان یابد. در این شرایط بهترین و عاجل‌ترین راه حمایت از بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی، حمایت مالیاتی است. البته بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی بی‌تفاوت نمانده و این روزها از سازوکارهایی مثل بخشش جرایم و استمهال مالیاتی سخن گفته می‌شود با این حال به نظر می‌رسد که این گزینه‌ها کفایت نمی‌کنند و برای حمایت راستین از اهالی اقتصاد کشور باید به این فکر کرد که آیا امکان معافیت مالیاتی اسفندماه یا دست کم کاهش آن برای تولیدکنندگانی که متحمل ضرر نامتعارف شده‌اند وجود ندارد؟ در شرایط اضطراری پیش رو حمایت موثر و عملی از رونق اقتصادی فقط با فداکاری دولت و چشم پوشی آن از تمام یا بخشی از کیک مالیاتی ماه اخیر حاصل می‌شود. وقت آن رسیده است که دولتمردان برای بخشش یا تخفیف مالیاتی اسفندماه پرونده‌ای باز کنند. چه خوب است که نمایندگان مجلس هم در روزهای آخر فعالیت خود پیگیر تحقق این امر شوند. انجام این کار بزرگ در شرایطی که کاهش سهم نفت از درآمدهای کشور، مالیات را به یکی از ابزارهای اصلی درآمدزایی و کسر بودجه تبدیل کرده است دشوار می‌نماید و من از این واقعیت آگاهم اما نباید چشم خود را به روی این شرایط اضطراری بست و تولیدکننده کوچک و متوسط و فعال واقعی واقعی را در این سخت‌ترین روزهای چند سال اخیر تنها گذاشت. چاره‌ای نیست، دولت باید بخشی از فشار واردشده را متحمل شود.

امروز روز مبادای تولیدکنندگان کوچک و متوسط است؛ آیا دولت نمی‌تواند به عنوان مثال بخشی از درآمد حاصل از اصلاح قیمت بنزین را صرف قشری کند که همواره مدعی حمایت همه‌جانبه از آن بوده است؟ اگر چنین شود بدون‌شک مصرف‌کنندگان هم به انحاء مختلف منتفع خواهند شد.