سهام عدالت و سوالات پیرامون آزادسازی آن

در گام نخست حدود ۵۰میلیون نفر مشمول دریافت سهام عدالت تنها تا پایان روز هشتم خردادماه فرصت دارند تا نحوه آزادسازی و مدیریت سهام خود را مشخص کنند. در حالی تعیین مدیریت سهام عدالت مشمولان پس از آزادسازی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم پیش‌روی مشمولان قرار دارد که یکی از مهم‌ترین مباحث این روزها تفاوت این دو روش است.

صفر تا صد آزادسازی سهام عدالت

مزایای روش مستقیم و غیر مستقیم چیست؟ ارزش روز سبد بورسی سهام عدالت چقدر است؟ کدام روش به نفع دارندگان سهام عدالت است؟ ارزش روز سبد بورسی سهام عدالت چقدر است و همچنین تکلیف سهام متوفیان چه می‌شود؟ بر این اساس در این گزارش سعی شده است به سوالات سهامداران درمورد آزادسازی سهام عدالت پاسخ داده شود.

دو گزینه روی میز

برای آزادسازی سهام عدالت دو گزینه مدیریت مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. در مدیریت مستقیم خود فرد مالکیت و مدیریت سهام خود را برعهده می‌گیرد. همچنین در مدیریت و مالکیت غیرمستقیم از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت و سرمایه‌گذاری، عملا مالکیت را در دست خود دارد ولی مدیریت را به این نهادها واگذار می‌کند. مشمولان باید توجه داشته باشند که درصورت انتخاب آزاد‌سازی به روش مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت به‌صورت مستقیم و بدون واسطه به سهامدار سهام عدالت، تخصیص و انتقال خواهد یافت. در این راستا از دهم اردیبهشت ماه به مشمولان سهام عدالت فرصت داده شده تا چنانچه قصد دارند سهام خود را به‌صورت مستقیم مدیریت کنند، با مراجعه به سامانه سهام عدالت به نشانی SAMANESE.IR، مدیریت مستقیم را انتخاب کنند. بر این اساس سهام تخصیص یافته به هر فرد در شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت و به تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام ۳۶ شرکت بورسی و ۱۳شرکت غیربورسی خواهد بود. در این حالت مسوولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام اختصاص یافته به عهده سهامداربوده و در راستای حفظ ارزش سهام تخصیص یافته، قابلیت نقل و انتقال سهام مزبور به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت‌های زمانی و مقداری تعیین شده توسط شورای‌عالی بورس صورت خواهد گرفت.

روش غیرمستقیم چگونه است؟

درصورت انتخاب آزاد‌سازی به روش غیرمستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت، از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ساماندهی خواهد شد و سهامدار حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت. در این روش سود یا زیان قابل تخصیص به سهامدار براساس نحوه عملکرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تعیین و تخصیص پیدا خواهد کرد. با این تفویض اختیار، سهام شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت متعلق به سهامدار توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ساماندهی خواهد شد. افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی خواهند بود. البته عنوان شده که قرار است شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بازار سرمایه پذیرش شوند و سهام این شرکت‌ها خرید و فروش شود. بنابراین این افراد می‌توانند نسبت به فروش سهام خود در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی اقدام کنند.

کدام روش به نفع دارندگان سهام عدالت است؟

در این میان یکی از سوال‌هایی که برای مشمولان پیش می‌آید این است که کدام روش آزادسازی به نفع سهامدار است؟ در این راستا باید پاسخ داد که هر دو روشی که در سامانه سهام عدالت برای آزادسازی اعلام شده، بورسی است، یعنی از طریق بازار سهام انجام خواهد شد. در روش آزادسازی مستقیم سهامدار خودش مسوولیت پرتفوی بورسی را به عهده دارد، ولی در روش غیرمستقیم پرتفوی افراد در شرکت سرمایه‌گذاری استانی قرار می‌گیرد و شرکت‌ها به نیابت از سهامداران سهام آنها را مدیریت می‌کنند. بنابراین در روش دوم شخص به‌طور مستقیم درگیر نیست.

ارزش روز سبد سهام عدالت چقدر است؟

سبد سهام عدالت متشکل از ۴۹ شرکت است که در این میان تعداد ۳۶ شرکت معادل ۷۰ درصد آن در بورس حضور دارند و ۱۳ شرکت دیگر بورسی نیستند. به این ترتیب هر سهامداری که قصد آزادسازی و بالطبع فروش سهام عدالت را داشته باشد، نمی‌تواند درباره ۱۰۰ درصد سهامش تصمیم‌گیری کند. یعنی فقط ۷۰ درصد سهام قابل دسترس و معامله است. البته در جلسه اخیر ستاد راهبری آزاد‌سازی سهام عدالت عنوان شد که این ۱۳شرکت غیربورسی نیز موظف هستند درخواست پذیرش خود در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را اعلام کنند.

حال یکی از سوال‌های این روزهای مشمولان، اطلاع دقیق از ارزش هر برگه سهام عدالت است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که دو دهک اول مشمولان سهام عدالت یعنی کمیته امداد و سازمان بهزیستی برگه سهام یک میلیونی دارند و غیر از آن، ۲۵ میلیون نفر برگه‌های سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی و ۱۰ میلیون نفر برگه‌های سهام ۴۷۸ هزار تومانی دراختیار دارند. این در حالی است که با توجه به نوسانات اخیر بازار سهام و رشد قیمتی که این سهام طی این ۱۴سال تجربه کرده‌اند، ارزش هر برگه یک میلیونی سهام حدود ۱۱ برابر شده است. به عبارت دقیق‌تر افرادی که برگه سهام یک میلیون تومانی دارند، ارزش روزی در حدود ۱۱میلیون تومان را برای هر برگه خواهند داشت. مابقی نیز به نسبت میزان دارایی خود از این رقم بهره‌مند خواهند شد. البته باید عنوان کرد که نمی‌توان رقم دقیق سهام عدالت را با توجه به نوسانات بازار سهام ارزیابی کرد و این نرخ در روز آزادسازی مشخص می‌شود.

تکلیف سهام متوفیان چه می‌شود؟

همچنین از میان حدود ۵۰ میلیون مشمول سهام عدالت، بیش از دو میلیون مشمول، دیگر در قید حیات نیستند و طبق قانون، سهام عدالت این افراد به ورثه قانونی آنها تعلق می‌گیرد. این موضوع در این روزها که بحث آزادسازی سهام عدالت مطرح است، اهمیت بیشتری یافته است. بر این اساس وراث مشمولانی که در قید حیات نیستند در صورتی می‌توانند از این طرح استفاده کنند که فرآیند انتقال را انجام داده باشند. درواقع سهام عدالت مانند سایر دارایی‌ها بر اساس ورقه انحصار وراثت به نام وراث خواهد شد.

فروش وکالتی؟

همچنین در حالی این روزها صحبت از امکان فروش وکالتی سهام عدالت به گوش می‌رسد که سخنگوی ستاد راهبری آزاد‌سازی سهام عدالت عنوان کرد که اخبار منتشر شده درخصوص مجاز شدن فروش وکالتی این سهام صحت ندارد. همچنین خرید و فروش وکالتی سهام عدالت و تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی نیز ممنوع است.

سودی دریافت نکرده‌ایم

یکی دیگر از موارد مطرح شده از سوی مشمولان سهام عدالت این است که چرا طی این سال‌ها سودی دریافت نکرده‌ایم؟ در پاسخ به این سوال باید عنوان کرد که سازمان خصوصی‌سازی، سود تمامی مشمولان را طی سه سال اخیر به حساب آنها واریز کرده است، مگر آنکه شماره شبا بانکی از سوی افراد در سامانه درج نشده باشد. به عبارت دقیق‌تر حدود ۵میلیون نفر هنوز شماره شبای خود را وارد نکرده‌اند که پول آنها به امانت نزد سازمان خصوصی‌سازی است. یادآور می‌شود که طی سه سال اخیر در مجموع حدود ۵۰۰هزار تومان سود برای دارنده سهام عدالت یک میلیون تومانی واریز شده است. افرادی که این سود را دریافت نکرده‌اند با اعلام شماره شبا، ظرف یک ماه قادر خواهند بود سود مزبور را دریافت کنند.