ماجرای نجات دریاچه

دریاچه ارومیه یک حوضه آبی بسته است که آب آن از محل بارش مستقیم و روان آب ورودی از آبراهه‌ها، ۲۱ رودخانه دایمی و ۳۹ رودخانه دوره‌ای سیراب می‌شود.

دریاچه ارومیه در سال‌های پیش از ۱۳۹۴ روند خشک شدن براثر کاهش بارش‌ها و افزایش برداشت آب‌های مجاور را در پیش گرفته بود که تداوم این روند می‌توانست برای منطقه و بخش وسیعی از کشور خطرآفرین باشد و برهمین اساس دوستداران محیط‌زیست و این دریاچه تلاش‌های خود را برای احیای آن آغاز کردند.

همزمان با این تلاش‌ها و با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید این دولت نیز وارد کارزار و طرح احیای آن در سال ۱۳۹۴ ارائه شد و از همان سال تاکنون که سال شروع طرح احیای دریاچه ارومیه است، بیش از ۲ میلیارد متر مکعب آب برای این دریاچه رهاسازی شده است.

 شرکت مدیریت منابع آب ایران در گزارش تازه‌ای اعلام کرد: موجودی آب دریاچه ارومیه در مدت مشابه پارسال پنج میلیارد و ۳۲ میلیون متر مکعب بوده که نشان از کاهش موجودی آب در این دریاچه است.

موجودی آب دریاچه نسبت به دوره درازمدت ۵۲ ساله که ۱۶ میلیارد و چهار میلیون متر مکعب بوده کاهش نشان می‌دهد.

وسعت دریاچه نیز درسال آبی جاری و تا خردادماه امسال ۳۲۲۴.۲۲ کیلومتر مربع شده درحالی که پارسال وسعت دریاچه ۳۲۵۴.۵۱ کیلومتر بوده است که کاهش ۳۰.۲۹ کیلومتری را نشان می‌دهد.

طراز سطح آب دریاچه نیز درسال آبی جاری و تا پانزدهم خردادماه ۱۲۷۱.۸۸ متر شده درحالی که پارسال این عدد ۱۲۷۱.۹۲ متر بوده است. حالا تازه‌ترین گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران بیانگر آن است که میزان بارش‌های حوضه دریاچه اورمیه نسبت به پارسال ۱۲ درصد کاهش دارد.

میزان بارش‌ها در این حوضه از ابتدای سال آبی جاری و تا بیست خردادماه به رقم ۳۴۴.۷ میلیمتر رسیده درحالی که پارسال این میزان ۴۸۳.۶ میلیمتر بوده و این امر نشان از کاهش ورودی آب به دریاچه براثر بارش‌ها است.

چندی پیش مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به ایرنا گفت: مقرر است این شرکت در احیای دریاچه ارومیه نقش بی‌بدیلی را اجرا کند و برهمین اساس طرح‌ها و پروژه‌های آن تا پایان سال اجرا خواهد شد و بخش مهمی از این دریاچه توسط این طرح‌ها که افتتاح می‌شود احیا خواهد شد.

«قاسم تقی زاده خامسی»معاون آب و آبفای وزیر چندی پیش درباره وضعیت دریاچه ارومیه در دولت تدبیر و امید گفت: وضعیت دریاچه در این دولت مناسب شده و حدود ۶ میلیارد متر مکعب از سدها و رودخانه‌ها برای احیای آن در این سال‌ها رها‌سازی شده است. نسبت به سال ۷۴ نیمی از آن پر شده است و با پایان چند طرح مهم و تاثیر‌گذار تا پایان این دولت حال آن بهتر هم خواهد شد.

وی نوشت: امسال از سدهای استان آذربایجان غربی تاکنون یک هزارو ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب برای احیای دریاچه رها‌سازی شده است که دو برابر تعهد پایه است.

مردادماه سال ۱۳۹۲ و در نخستین جلسه هیات دولت به ریاست رئیس‌جمهوری موضوع احیای دریاچه ارومیه مطرح شد که موضوع، شگفتی شمار زیادی از مردم به ویژه مردم آذربایجان غربی و مناطق حاشیه‌ای دریاچه را برانگیخت.

 هیچ مسوول کشوری تا پیش از این در جلسه مهمی نظیر هیات دولت، به موضوع دریاچه ارومیه نپرداخته بود، طرح این موضوع آن هم در نخستین جلسه برای همه مردم منطقه تازگی داشت درعین حال، عده‌ای از مردم نیز به طرح این موضوع، زیاد خوش بین نبوده و آن را در جمع وعده‌های بی‌سرانجام نظیر دولت‌های گذشته می‌پنداشتند.

یکی از نخستین کارهای دولت تدبیرو امیدطرح‌ریزی برای راه‌اندازی ستادی تحت عنوان ستاد احیای دریاچه ارومیه بود که با حضور وزرای ذیربط در این زمینه و مدیران دستگاه‌های مختلف اجرایی بود.

به این ترتیب نخستین گام‌ها برای احیای دریاچه ارومیه که در آن زمان، وضعیت مناسبی نداشت، برداشته شد.

تمهید ۲۷ طرح در بخش تثبیت، احیا و حل مشکل ریزگردهای حاشیه دریاچه ارومیه، از جمله گامهای عملیاتی بود که برای بهبود روند احیای‌آن برداشته شد و از اواخر سال ۱۳۹۳، این روندسرعت گرفت.

 انتقال آب حوضه به حوضه، کاهش تدریجی مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی و افزایش ورودی آب از رودخانه‌های اقماری و حتی استفاده از ظرفیت پساب البته با رعایت استانداردهای زیست محیطی از دیگر گام‌ها در این زمینه بود.

اکنون با گذشت بیش از هفت سال از آغاز طرح‌های احیایی، که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به لایروبی مسیرهای رودخانه‌ای برای انتقال آب به بستر دریاچه، کاهش ۴۰ درصدی میزان مصرف آب در بخش کشاورزی و انتقال آب از سد کانی سیب ( که آن زمان هنوز احداث نشده بود) به سمت دریاچه با احداث تونل ۳۶ کیلومتری و خط انتقال ۱۱ کیلومتری اشاره کرد که توانسته‌اند دریاچه‌ای را که زمانی درحال خشک شدن بود به مسیر زندگی بازگردانند.

به این ترتیب اقدام‌های دولت یازدهم توانست ضمن احیای این نگین ایران زمین، خطر طوفان‌های نمک را از سر کشورمان دور سازد.