۳ برابر خاموشی بیشتر نسبت به سال گذشته !

 آنچه مشخص است این است که باید ریشه کمبود برق را در مدیریت ضعیف صنعت برق دنبال کرد. اما در حقیقت چه مشکلی وجود دارد که رضا اردکانیان روز گذشته از حضور در مجلس و پاسخ به شبهات خودداری کرد و امروز ضمن بیان این که گرمای زود هنگام و کاهش بارش ها را دلیل خاموشی ها دانست، از همه مردم عذرخواهی کرد.

 کم شدن دید رانندگان و بالا رفتن آمار تصادفات خسارتی و جرحی در سطح شهر تهران، نابسامانی در تقاطع‌ ها، اخلال در نظم شهری و وضعیت ترافیک، اختلال در درمان بیماران در بعضی از مراکز درمانی، احتمال از بین رفتن واکسن های کرونا، خسارت های چند صد میلیونی به بخش خصوصی و آسیب به لوازم برقی بخش خانگی و... نمونه هایی از مشکلاتی است که به دلیل خاموشی های برق بوجود آمده است. به طوری که حتی روز گذشته رئیس قوه قضاییه با اشاره به گزارش برخی از اعضای شورای عالی قوه قضاییه درباره موضوع قطعی مکرر برق در روزهای گذشته، سازمان بازرسی و دادستانی کل کشور را مأمور بررسی و پیگیری علت این قطعی‌ ها کرد.

 فریدون عباسی دوانی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفته بود از مدت ها قبل احتمال وقوع چنین موضوعی در کشورمان پیش بینی می شد، حال اینکه چرا مسئولین مربوطه به آن رسیدگی نکردند، جای سوال و پیگیری دارد.

وی روز گذشته عنوان کرد: وزیر نیرو می بایست در جلسه این هفته مجلس به سوالات نمایندگان در رابطه با کاستی های موجود پاسخ می داد، اما ایشان از حضور در مجلس عذر خواسته است. لذا به اطلاع مردم شریف ایران می رسانیم که این مسائل و کمبودها مشکوک است و مجلس با قدرت موضوع را دنبال خواهد کرد.

مشکل اصلی کجای کار است؟ واقعا علت تمام این مشکلات استخراج رمز ارزها است یا به مسائل دیگر باز می گردد؟

در این خصوص گفتگوی رکنا با هاشم اورعی، استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران را بخوانید:

این استاد دانشگاه صنعتی شریف در ابتدا طبق آمار اعلامی شرکت توانیر و وزارت نیرو گفت: ظرفیت منصوبه نیروگاه های کشور ۸۵ هزار مگاوات است. در سال گذشته حداکثر میزان تقاضا برای مصرف برق در کشور ۶۳ هزار مگاوات بوده است که توانستیم ۵۸ هزار ۲۵۴ مگاوات از این مقدار را تولید کنیم.

به این معنی که در تابستان سال گذشته، ۵ هزار مگاوات خاموشی داشتیم. معمولا در ایران هر سال نسبت به سال قبل، ۵ الی ۶ درصد افزایش تقاضا داریم. اما امسال اتفاق نگران کننده ای که رخ داد این بود که از اول فروردین ۱۴۰۰ میزان مصرف ۲۳ درصد افزایش داشت و این در حالی است که معمولا افزایش تقاضای سالانه به میزان ۵ درصد است.

وزارت نیرو کاستی های خود را به گردن رمز ارزها می اندازد

اورعی در تشریح برخی از دلایل این مساله بیان کرد: متوسط دمای هوا ۴ درجه سانتیگراد گرم تر شده است و افزایش مصرف را به میزان ۴ هزار مگاوات بالا برده است. از طرفی بحث استخراج رمز ارز هم بهانه ای شده است برای وزارت نیرو که همه کم و کاستی ها و ضعف مدیریت و برنامه ریزی ها را به گردن رمز ارزها بیاندازد. در حالی که وزارت نیرو اعلام کرده است که میزان مصرف ماینرهای مجاز و غیرمجاز در کشور بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ مگاوات است. وقتی پیک مصرف در سال گذشته که ۵۸ هزار مگاوات است را بررسی می کنیم، مشخص می شود که مصرف ماینینگ ها ۲ درصد کل مصرف سال گذشته را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: از طرفی در ۲ ماهه اول سال ۱۴۰۰ باران های بهاری کاهش یافته و در نتیجه پمپ های کشاورزی بسیار زودتر شروع به کار کرده اند. وقتی با کاهش بارندگی مواجه می شویم، مجبور به آب کشی از چاه ها با پمپ های برقی هستیم که ۵۴۰ مگاوات از افزایش مصرف هم ناشی از همین پمپ های برقی کشاورزی است.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: این آمار در حالی وجود دارد که هنوز به رقم حداکثری مصرف سال نرسیده ایم. همیشه حداکثر مصرف از نیمه دوم خرداد تا نیمه دوم مرداد ماه است. این ۲ ماه پیک مصرف برق در ایران است. شرکت توانیر پیک مصرف که سال گذشته ۶۳ هزار مگاوات بوده است را برای امسال ۶۵ هزار مگاوات پیش بینی کرده است. اما باتوجه به افزایش ۲۳ درصدی مصرف دو ماه اول سال، این پیش بینی واقعی نیست و در خوش بینانه ترین حالت، رقم واقعی ۷۰ هزار مگاوات است.

وی افزود: همچنین شرکت توانیر پیش بینی کرده است که پیک تولید برای سال جاری ۵۶ هزار مگاوات است. این در حالی است که پیک تولید سال گذشته ۵۸ هزار و ۲۵۴ مگاوات بوده است. یعنی باتوجه به آمار توانیر ، ۲ هزار و ۲۵۴ مگاوات کمتر از سال گذشته تولید داریم. در صورتی که آمار واقعی نشان می دهد این ۵۶ هزار مگاوات تولید هم برای امسال عملی نیست و در بهترین حالت ۵۴ هزار مگاوات تولید خواهیم داشت.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف درخصوص دلایل کمبود تولید نیروگاه ها گفت: عمدتا به این دلیل است که نیروگاه ها را در زمان لازم اورهال نکردند و تعمیرات لازم را انجام ندادند و در نتیجه ۲ هزار مگاوات کمتر از ظرفیت سال گذشته کار کردند.اغلب تجهیزات نیروگاه ها قدیمی و کهنه است و خوب هم نگهداری نشده اند. بدین ترتیب کمتر از ظرفیت خود می توانند کار کنند.

سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته بیش از ۳ برابر خاموشی خواهیم داشت

رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران افزود: پیش بینی واقعی میزان تولید در واقع ۵۶ هزار مگاوات نیست و ۵۴ هزار مگاوات است. حداکثر میزان مصرف از ۶۳ هزار به ۷۰ هزار مگاوات رسیده است و حداکثر تولید از ۵۸ هزار و ۲۵۴ به ۵۴ هزار مگاوات رسیده است. در نتیجه کسری برق ۵ هزار مگاواتی سال گذشته به ۱۶ هزار مگاوات برای امسال رسیده است. یعنی امسال بیش از ۳ برابر خاموشی نسبت به سال گذشته خواهیم داشت.

وی درخصوص دلایل عمده دیگر در کاهش میزان تولید برق کشور گفت: فقط ۲ هزار مگاوات کسری تولید کشور ما به نیروگاه ها و تعمیرات باز می گردد. بخش قابل توجهی از نیروگاه های کشور، نیروگاه های برق آبی است. امسال آب پشت سد نیروگاه های برق آبی کشور، نسبت به سال قبل ۵۳ درصد کاهش پیدا کرده است. سال گذشته این رقم ۱۱ میلیارد متر مکعب و امسال ۵.۲ میلیارد متر مکعب است. سال گذشته توانستیم از ۱۱ میلیارد متر مکعب آب، ۹ هزار و ۷۰۰ مگاوات برق تولید کنیم. امسال فقط می توانیم ۵ هزار مگاوات تولید کنیم. یعنی ۴ هزار و ۷۰۰ مگاوات فقط از نیروگاه های برق آبی از دست داده ایم.

نه آب داریم و نه گاز داریم

اورعی در ادامه گفت: روش معمول در کشور این بوده است که اگر کسری برق پیش بینی شود، در سال های آتی نیروگاه های گازی نصب کنیم که سریع ترین راهکار است و آن هم در بازه ۴ ساله انجام می شود. در حال حاضر مشکل این است که گاز هم نداریم. آب هم که کم شده و نمی توانیم به میزان نیاز از سدها برق تولید کنیم. زمستان سال گذشته برای اولین بار شاهد بودیم که شرکت پخش فرآورده های نفتی نتوانست گاز مورد نیاز نیروگاه ها را تامین کند. مجبور شدند برای مدتی مازوت استفاده کنند و باعث آلایندگی شدید شد. امسال حتی امکان تامین گاز هم در زمستان برای نیروگاه های خود نداریم. این شرایط که هر روز بدتر می شود، ما را به کجا خواهد رساند؟

۲۵ سال است فقط حرف انرژی های تجدید پذیر را می زنیم

رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران راهکار اصلی را انرژی های تجدید پذیر عنوان کرد و گفت: راهکار اول انرژی های تجدید پذیر است. این روش در ایران به زمین گذاشته شده و به آن بسیار بی توجهی شده است. راهی که دنیا آن را تجربه کرده است. راه کارهایی که بیش از یک دهه است ما کارشناسان گفته ایم و ندیده گرفته شده است. دنیا رفته است به سمت انرژی های تجدید پذیر که نه آب نیاز دارد و نه گاز، ما چه کار کردیم؟ ما ۲۵ سال است که حرف انرژی تجدید پذیر را می زنیم. سال ۹۹ سهم انرژی تجدید پذیر از کل برق مصرفی تولیدی، (۰/۲۳) بیست و سه صدم درصد بوده است. تقریبا یک چهارم یک درصد! درصورتی که در حال حاضر این رقم برای بسیاری از کشورها بالای ۵۰ درصد است.

وزارت نیرو دچار بی برنامگی، ضعف مدیریت و روزمرگی شده است

وی ادامه داد؛ راهکار دوم بالا بردن بازدهی مصرف انرژی است. شدت مصرف انرژی در کشور ما بسیار بالا است. در حال حاضر در دنیا از فناوری روز استفاده می کنند که راندمان مصرف انرژی را بالا ببرند. برای مثال استفاده از خودروهای برقی در حمل و نقل جاده ای است. وقتی خودروها از فسیلی به برقی تبدیل شود، فقط تغییر سوخت را در پی ندارد. راندمان موتور الکتریکی بسیار بالاتر از راندمان موتور با احتراق داخلی است.

و هزاران راه دیگر که همه به فراموشی سپرده شده است. نه به دنبال بالا بردن بازدهی مصرف رفته ایم و نه به دنبال انرژی تجدیدپذیر. تمام این مسائل ناشی از بی برنامگی، ضعف مدیریت و روزمرگی مجموعه وزارت نیرو است. اتفاقی که چندین سال است می دانستیم صد در صد رخ می دهد، حال که اتفاق افتاده چیزی پیدا کرده اند به نام استخراج رمز ارز و همه را به گردن آن می اندازند.

چرا با انرژی های تجدید پذیر مخالفت می کنند؟/ نادانی از یک طرف و ترس از تخته شدن دکان مافیای نیروگاه های فسیلی از طرف دیگر

این استاد دانشگاه صنعتی شریف درخصوص دلایل مخالفت با راه اندازی انرژی های تجدیدپذیر گفت: ناآگاهی، جهل و بی اطلاعی و عادت کردن به روزمرگی و درنتیجه مقاومت در برابر تغییر یکی از دلایل مهم این مخالفت است. دستگاه های مربوطه عادت کرده اند یک راهی که به هیچ عنوان علمی نیست و از روی نادانی است را ادامه بدهند. دلیل اصلی دیگر چیزی است در وزارت نیرو به نام مافیای نیروگاه های فسیلی، صاحبان نیروگاه های فسیلی، درآمدهای چندین هزار میلیاردی دارند و اگر انرژی های تجدیدپذیر که در دنیا به شدت پا گرفته است در ایران پا بگیرد، دکان آنها تخته می شود.

شرکت های دولتی و خصولتی اجازه تخته شدن دکانشان را به بخش خصوصی نمی دهند

اورعی ادامه داد: بسیاری از نیروگاه های کشور به اسم خصوصی است. اما عمدتا خصولتی هستند. نهادهایی که به قدرت وصل هستند و این نهادها اجازه تخته شدن دکان خود را به بخش خصوصی نمی دهند. این واقعیت هایی است که وجود دارد. اگر قرار باشد انرژی تجدیدپذیر در کشور راه اندازی شود، صاحبان بخش خصوصی صاحبان اصلی آن خواهند بود.

وزارت نیرو در عمل به شکل زیرکانه نمی خواهد اربابیت خود را از دست بدهد

وی افزود: وزارت نیرو به اشتباه نمی خواهد آن اربابیت خود را از دست بدهد. اگر کشور ما بخش قابل توجهی از برق خود را توسط شرکت های خصوصی انرژی تجدیدپذیر تامین کند ، وزارت نیرو نمی تواند اربابی کند و به تولیدکنندگان برق بخش خصوصی به چشم رعیت نگاه کند. این انحصارطلبی وزارت نیرو در عمل به شکل پنهان، بسیار موزیانه و زیرکانه در مخالفت و جلوگیری از توسعه انرژی های تجدیدپذیر شکل گرفته است.

سهم انرژی هسته ای در تولید برق کشورهای جهان رو به افول رفته است

این استاد دانشگاه صنعتی شریف درباره نقش انرژی هسته ای در تولید برق کشور گفت: اگر بخواهیم از دنیا شروع کنیم. قبل از اتفاقی که در ژاپن افتاد، خیلی از کشورها از جمله فرانسه که مهد انرژی هسته ای بود و آلمان بخش بزرگی از تولید برق در برنامه های آتی خود را بر انرژی هسته ای حساب باز کرده بودند.

با اتفاقی که در ژاپن افتاد این برنامه بهم خورد. به طوری که کشور آلمان دیگر در برنامه هایش به دنبال انرژی هسته ای نرفت و بستن نیروگاه های هسته ای خود را آغاز کرد. آن هم دلیل نگرانی از انفجارها و این که زباله های اتمی این نیروگاه ها را باید چه می کردند. لذا از آن زمان به بعد سهم انرژی های هسته ای در جهان رو به افول رفت. امروز می توان گفت انرژی هسته ای از دوران اوج خود گذشته است و به غیر از فرانسه کشورهای دیگر روی آن حسابی باز نمی کنند.

وی افزود: در ایران که سوخت فسیلی به اندازه کافی وجود دارد و دارای پتانسیل باد وخورشید است ، در حال حاضر انرژی هسته ای عملا نقشی در تامین و تولید برق کشور ایفا نمی کند.

به دلیل جذب ارز، اصل را فدای فرع می کنیم و رفاه مردم خود را مختل می کنیم

رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران درباره صادرات برق به کشورهای همسایه گفت: در حال حاضر با ۶ کشور همسایه امکان تبادل انرژی داریم. ولی قرار بر این نیست که یک کشور نیاز داخلی خود را صادر کند. در همه جای دنیا به دلیل تغییرات اقلیمی در کشورهای مختلف به دلیل مصرف کم داخلی و تولید بیشتر، نیاز کشور همسایه را برطرف می کنند. وقتی کشوری برق مازاد دارد و همسایه کم دارد، صادرات منطقی است. فلسفه تبادل انرژی در دنیا این است. اما وقتی کشوری خودش تولید اضافی ندارد، نباید به کشور همسایه صادرات داشته باشد. اگر هم صادر می کند اشتباه است و در واقع به دلیل جذب ارز ، رفاه مردم خود را مختل می کنیم و اصل را فدای فرع می کنیم.

مشکل کشور این است که کارهای بزرگ به دست آدم های کوچک سپرده شده است

اورعی در آخر تاکید کرد: مساله ای که در موضوع برق می بینیم یکی از هزاران واقعیتی است که در کشور وجود دارد. نمی توان تصور کرد که وضعیت آب ، کشاورزی ، فرهنگ خوب باشد و اتفاقا در حوزه برق با مشکل مواجه شده باشیم. نمی توان این وضعیت را فرض قرار داد. مگر ما همان شهروندانی نیستیم که دریاچه ارومیه را خشک کردیم؟ یعنی به عبارتی دیگر مشکل ما در برق نیست.

این آدرس غلط است. مشکل ما این است که ما کارهای بزرگ کشور را به دست آدم های کوچک سپرده ایم. به اشتباه هم می گوییم تحریم هستیم، رمز ارزها آمده اند و پول نداریم. اگر همه پول های دنیا را در این کشور واریز کنیم، با این مدیریت کشور درست نمی شود. در همه وزارتخانه ها معاونت برنامه ریزی وجود دارد، سازمان برنامه ریزی داریم و در آخر هم وضعیت برق کشور این می شود.

مدیریت ما مدیریت روزمرگی است، امروز گذشت و فردا هم خدا بزرگ است. این فلسفه با برنامه ریزی ذاتا در تناقض است. وزارت نیرو نمی تواند با این وضعیت کار کند و تنها نتیجه ای که می توانم بگیرم این است که هر روز اوضاع بدتر می شود. کما این که سال گذشته ۵ هزار مگاوات کسری داشتیم و امسال ۱۶ هزار مگاوات، و حتما سال آینده میزان کمبود برق بیشتر خواهد شد