ایران به گودال تبدیل خواهد شد؟

آب‌ های زیرزمینی، ژرف، فسیلی و دریا ازجمله انواع آب‌ هایی هستند که بارها نام آن‌ ها گفته و شنیده شده است که این اسامی با یکدیگر کاملا متفاوت هستند و مصارف گوناگونی نیز دارند. آب علاوه بر آنکه موجب پویایی و حرکت زنجیره زندگی و صنعت جوامع بشری می‌ شود، گاهی مواقع همین آب ضرر و آسیب‌ های جدی را به همراه دارد. بنابراین مدیریت مصرف آب یکی از ارکان و اصول اصلی و اولیه در بهره‌ برداری از این مایع حیات است تا علاوه بر مصرف صحیح از آن آسیب‌ ها و پیامدهای منفی آن را به حداقل برسد. بنابر این آب شمشیر دو لبه است و مدیریت صحیح مشخص می‌ کند کدام لبه آن سهم یک کشور خواهد شد.

 آبی که در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد آب دریا بوده که در برخی موارد تصفیه می‌شود و یا بدون تصفیه مورد استفاده صنایع قرار می‌گیرد. به عنوان مثال آبی که برای خنک کردن نیروگاه‌ ها به کار گرفته می‌شود آب رودخانه‌ای است که تصفیه نمی‌شود. برای سایر قسمت‌ها آب را شیرین‌سازی می‌کنند. همچنین از آب فاضلاب نیز در صنایع استفاده می‌شود، علاوه بر این موارد آبی که در صنایع فولادی جریان دارد، از آب زاینده رود برداشت می‌کنند و در واقع آب زاینده رود یک گزینه برای صنایع به حساب می‌آید و مورد پنجم آبی است که تحت عنوان آب زیرزمینی شناخته شده‌ است و از طریق چاه‌هایی که نیروگاه‌ ها و پتروشیمی‌ ها در اختیار دارند از این نوع آب استفاده می‌شود. در آبرسانی هر نوع آب مصرفی خللی صورت گیرد قطعا چرخ صنعت از حرکت باز خواهد ایستاد و مشکلات جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت.

اگر روی دیگر این مایع حیات را بررسی کنیم متوجه خواهیم شد این موضوع نیز با مدیریت صحیح قابل حل است. به عنوان مثال آب در بخش کشاورزی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است و انواع آب‌های نام برده شده به هیچ عنوان موجب اختلال در امر کشت، داشت و برداشت نمی‌ شوند و عملا آسیبی به خاک نمی‌ رسانند، اما اگر خاک مورد هجوم سیل قرار گیرد و در صورتی که پوشش گیاهی نباشد میزان بالای آب سطحی موجب شستگی خاکی می‌شود. همان اتفاقی که در استان‌های خوزستان، گلستان و در شرایط شدیدتر در استان لرستان رخ داد. این حجم از آب بافت خاک را در هم می‌ریزد و موجب فرسایش خاک می‌شود و عملا امکان کشاورزی را سلب می‌کند.

قابل ذکر است که علاوه بر آب، باد نیز ممکن است فرسایش خاک را نیز به دنبال داشته باشد و بعضا فرسایشی شدیدتر را به دنبال داشته باشد و همچنین گرد و غبار را ایجاد کند که این نوع فرسایش را به صورت شدید در استان سیستان و بلوچستان و به میزان کمتر در استان خوزستان شاهد هستیم.

یکی دیگر از انواع آب، آب زیرزمینی بوده که به دلایل مختلف همچون مصرف در صنایع و یا استفاده از این نوع آب‌ها برای مصارف خانگی در فصول خشکسالی برداشت می‌شود که در صورت ازیاد برداشت از آب‌ های زیرزمینی بافت و تخلخل خاک در هم می‌ریزد و در دراز مدت موجب نشست و فرونشست زمین می‌شود. این معضل به صورت جدی ایران را تعقیب می‌کند و به گفته کارشناسان کشور طی چند سال آینده به یک گودی تبدیل خواهد شد.

با این تفاسیر انتخاب هر کدام از لبه‌های این شمشیر در اختیار انسان است که با تبیین برنامه مدرون و منطقی بدون آسیب به محیط زیست، آب را در جریان زندگی و صنعت قرار داد و یا با بی‌تدبیری شرایطی همچون آینده کاسه‌ ای شدن تهران و سایر شهرها و معضل کمبود آب خوزستان و مرگ گاومیش‌ ها را به بار آورد.