بازگشت LPG جان مردم را به خطر می‌ اندازد

LPG یا گاز مایع یکی از محصولات واحدهای پالایش نفت خام، میعانات گازی، پالایشگاه‌های گاز و واحدهای پتروشیمی است. این محصول که متشکل از دو ماده پروپان و بوتان است، ارزش حرارتی بالایی برای سوخت و ارزش خوراکی بالایی برای تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر در صنعت پتروشیمی دارد.

سالانه حدود ۱۰ میلیون تن LPG ‌در کشور تولید می‌شود که این مقدار در روز، ۲۶ هزار تن است. از تولید روزانه ۲۶هزارتنی LPG‌ در ایران، حدود ۶ هزار تن برای تأمین سوخت مصرفی ۵ درصد جمعیت کشور که هنوز به شبکه سراسری گاز کشور متصل نیستند و همچنین مصرف سوخت مورد نیاز واحدهای کوچک تجاری، خدماتی و صنعتی که از کپسول‌های گاز مایع استفاده می‌کنند، تخصیص می‌یابد و بقیه این مقدار، صادر می‌شود.

اگرچه در زمان حاضر LPG به‌صورت رسمی در سبد سوخت خودروهای کشور وجود ندارد اما در برخی از نقاط کشور، تعدادی از مردم با استفاده غیرمجاز از این سوخت، به‌صورت غیرایمن از آن برای تأمین سوخت خودروی خود استفاده می‌کنند که گاهی حوادثی نیز در این بخش رسانه‌ای می‌شود.

در شرایطی که تبدیل خودروهای بنزین‌سوز به دوگانه‌سوز با وجود بستر مناسب در صنعت CNG و با وجود بیش از ۲۵۰۰ جایگاه عرضه سوخت CNG در کشور به‌صورت استاندارد و ایمن وجود دارد، عده‌ای در پایان سال گذشته تلاش عجیبی برای گنجاندن بندی در قانون بودجه ۱۴۰۰ داشته‌اند که بر اساس آن، وزارت نفت مکلف به ایجاد و توسعه زیرساخت‌های عرضه سوخت LPG برای خودروها شود.

در کمال تعجب کارشناسان، این بند غیرکارشناسی در قانون بودجه ۱۴۰۰ لحاظ شد اما هم مسئولان وزارت نفت در دولت قبلی و هم مسئولان وزارت نفت در دولت سیزدهم، تأکید کردند که این بند از قانون بودجه، قابلیت اجرا ندارد.

نظر معاونان وزیر نفت در ۲ دولت در خصوص بند غیرکارشناسی قانون بودجه ۱۴۰۰

علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در دولت دوازدهم در خصوص طرح بازگشت LPG به سبد سوخت خودروها گفت: هیچ مزیتی برای توزیع LPG در کشور نداریم؛ اصل LPG تولیدی در کشور پارس جنوبی است و از نظر قیمت نیز با بنزین قابل رقابت نیست و هزینه‌های زیادی را به کشور تحمیل می‌کند.

صادق‌آبادی افزود: حتی در فصل سرد قیمت LPG از بنزین نیز بالاتر می‌رود و هیچ نفعی به کشور اضافه نمی‌کند در حالی که به‌ازای جایگزینی هر لیتر بنزین با یک مترمکعب CNG به‌میزان ۳۰ سنت، سود وجود دارد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر در این طرح حجم زیادی LPG باید در کشور توزیع شود، اگر با خطوط لوله و تلنبه‌خانه منتقل کنیم که زیرساخت آن وجود ندارد؛ در حمل جاده‌ای نیز علاوه بر اینکه یارانه پنهان گازوئیل را بالا می‌برد، باعث ایجاد آلودگی و تصادفات جاده‌ای نیز می‌شود، بنابراین طرح جایگزینی بنزین با LPG اقتصادی و زیست‌محیطی نیست.

صادق‌آبادی ادامه داد: در علم اقتصاد وقتی منابع مالی محدود دارید باید به‌سمتی بروید که تولید ثروت کند، از همین رو باید جایی سرمایه‌گذاری کنید که عایدی بیاید اما این جایگزینی، منفی است.

جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در دولت سیزدهم نیز در این خصوص گفت: امکان استفاده از LPG‌ در سبد سوخت به‌خاطر نبود مخازن ذخیره‌سازی آن در سراسر کشور و نبود زیرساخت عرضه، امکان‌پذیر نیست؛ اما می‌توان به‌صورت محلی و به‌صورت محدود از این نوع سوخت استفاده کرد اما اولویت تخصیص LPG‌ در کشور، تولید و عرضه به‌صورت سیلندر برای استفاده‌های مختلف از بخش خانگی تا بخش‌های صنعتی و خدماتی است.

در حالی که کنار ده‌ها کارشناس و استاد دانشگاه، دو معاون وزیر در ۲ دولت دوازدهم و سیزدهم، تخصیص سهم به LPG در سبد سوخت بخش حمل‌ونقل کشور را نشدنی دانستند، برخی افراد ناآگاه و شاید مغرض، به‌دنبال تکرار گنجاندن بندی در قانون بودجه ۱۴۰۱ برای مکلف کردن وزارت نفت به ورود LPG به سبد سوخت خودروها هستند.

کنار تمامی مباحث فنی و اقتصادی که ورود LPG به سبد سوخت خودروهای کشور را غیرقابل توجیه می‌کند، یکی از مباحث اصلی در این خصوص، بحث ایمنی و حفظ جان مردم است.

وقتی زیرساخت‌های استاندارد توزیع و عرضه سوخت LPG‌ در کشور وجود ندارد، با فرض سرمایه‌گذاری غیراقتصادی در ایجاد جایگاه‌های عرضه LPG در نقاط مختلف کشور و طی چندین سال زمان برای به ثمر نشستن این طرح، در صورتی که بخواهیم خودروهای دوگانه‌سوز LPGسوز را در بخش حمل‌ونقل کشور داشته باشیم، باید روزانه ده‌ها و صدها تانکر حمل LPG در جاده‌های کشور تردد کنند و از آن‌جایی که LPG قابلیت اشتعال‌زایی حتی بیشتر از بنزین را دارد؛ آیا جان مردمی که در جاده‌ها و خیابان‌های شهری و برون‌شهری در حال تردد هستند، به خطر نمی‌افتد؟

بازگشت LPG تحمیل ضررهای مالی و جانی به مردم است

سردار سید تیمور حسینی، جانشین فرمانده پلیس راهور ناجا پایان سال گذشته در زمان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ در این خصوص گفته بود: در قانون بودجه طرحی در آستانه تصویب است که طی آن قرار شده سوخت ۲ میلیون خودروی عمومی از بنزین به گاز مایع (lpg) تبدیل شود.

وی افزود: طبق اعلام بسیاری از کارشناسان و مدیران سازمان‌ها این طرح دارای معایب بسیاری است و از منظر پلیس راهور، اجرای این طرح، حوادث منجر به آتش‌سوزی و آسیب به شهروندان را ایجاد خواهد کرد.

سردار حسینی با یادآوری اینکه این طرح یک بار در سال‌های گذشته اجرا و به‌دلیل ایجاد حوادث فراوان، به شکست منتهی شد، گفت: ورود خودروهای گاز‌مایع‌سوز به جاده‌های کشور مسئله‌ای نیست که برای نخستین بار با آن مواجه باشیم و از نتایج حاصل از آن بی‌خبر باشیم، این خودروها در گذشته به‌علت انفجارهای متعدد در جاده‌های کشور مورد اعتراض پلیس راهور قرار گرفت که خوشبختانه پس از مدت کوتاهی گاز مایع از سبد سوخت خودروها حذف شد؛ حال بازگشت به تجربه شکست‌خورده گذشته جز تحمیل ضررهای مالی و جانی به مردم کشور ثمری نخواهد داشت.

وی ادامه داد: هم‌اکنون گاز مایع تنها با تانکر در کشور جابه‌جا می‌شود، به‌خلاف سی‌ان‌جی، بنزین و گازوئیل که از طریق خط لوله منتقل می‌شود؛ و به همین منظور نیز تعداد محدودی تانکر در حال تردد است که هر از چندگاهی شاهد حوادث دلخراش آن هستیم؛ حال چنانچه گاز مایع به‌عنوان سوخت ۲ میلیون خودرو وارد سبد سوخت کشور شود، علاوه بر اینکه هزاران تانکر برای جابه‌جایی آن نیاز است که بسیار خطرناک است، به این دلیل که خودروهای عمومی هم برای این نوع سوخت ساخته نشده‌اند خطرات ناشی از آن را دوچندان می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: در طول این سال‌ها نه خودروهای ایمن گازمایع‌سوز در کشور طراحی و تولید شده‌اند و نه زیرساختی ایمن برای توزیع گاز مایع در جایگاه‌های عرضه سوخت ایجاد شده است که حوادث تلخ گذشته را تکرار نکند؛ بنابراین این تصمیم شتاب‌زده قطعاً منجر به ایجاد حوادث بسیاری در کشور خواهد شد.

پای منافع شخصی مدافعان بازگشت LPG به سبد سوخت در میان است؟

خطرات حمل LPG به‌مراتب از حمل بنزین بیشتر است و در صورت وقوع حوادثی چون تصادف، واژگونی و هر نوع آسیب به مخزن تانکر حمل، وقوع حوادث غیرقابل پیش‌بینی بسیار بیشتر از تانکرهای حمل بنزین است.

در صورت بروز حادثه برای تانکر بنزین بعضاً با اقدام سریع و به‌موقع و پوشاندن کامل محل حادثه با فوم آتش‌نشانی، می‌توان از بروز حوادث فاجعه‌بار جلوگیری کرد در حالی که در صورت وقوع حادثه برای مخزن تانکر حمل LPG و نشت سوخت، با توجه به اینکه این سوخت دمای جوش (تبخیری) بسیار پایین‌تر از بنزین دارد و علاوه بر آن بخار ایجادشده از هوا سنگین‌تر است، به‌سرعت مخلوط انفجاری عظیمی در نزدیکی محل حادثه ایجاد می‌شود که با کوچکترین جرقه، وقوع حوادث مرگبار بسیار محتمل است.

یک‌بار در گذشته تجربه افزودن LPG به سبد سوخت خودروها را داشته‌ایم و یکی از دلایل حذف این سوخت از سبد سوخت خودروها در کشور، هزینه حمل‌ونقل بالا، اشتعال‌زایی فراوان و محدودیت در حمل‌ونقل آن بوده؛ حمل و نگهداری LPG نیاز به مخازن خاصی دارد و LPG در پالایشگاه‌ها نیز در مخازن کروی ذخیره‌سازی می‌شوند.

وقتی به‌راحتی می‌توان خودروهای بنزین‌سوز را دوگانه‌سوز CNGسوز کرد که به‌مراتب از تمامی انواع سوخت ایمن‌تر است و گاز نیز به‌راحتی با خطوط سراسری به تمام کشور منتقل می‌شود و در اقصی نقاط کشور سوخت CNG قابل دسترس است، مشخص نیست چرا عده‌ای به‌دنبال ایجاد خطر برای مردم و اضافه کردن LPG به سبد سوخت حمل‌ونقل کشور در نبود زیرساخت‌های آن و توجیه‌پذیر نبودن توسعه زیرساخت‌های عرضه این سوخت هستند؛ این سؤال مطرح می‌شود؛ تلاش این عده از روی ناآگاهی است یا منافع شخصی موجب شده است منافع ملی و سلامت مردم را نادیده بگیرند؟