خواب شوم روسیه برای بازار انرژی / منتظر انفجار قیمت نفت باشیم؟

تحولات اخیر در جهان، سبب شده است تا نرخ حامل‌های انرژی به خصوص بهای نفت، بازیچه دست برخی کشورها قرار گیرد. از طرفی، جنگ میان روسیه و اوکراین، بر افزایش و کاهش انرژی نقش مهمی را ایفا کرده است. باتوجه به این جنگ، تولیدکنندگان گروه‌های اوپک و اوپک پلاس، بازار‌های جهانی را مورد رصد قرار داده تا متوجه شوند که تصمیم روسیه برای ارسال گاز به اروپا چه خواهد بود؟ همچنین بسیاری از کارشناسان نظراتی را در ارتباط با آینده نرخ نفت جهانی مطرح کرده‌اند.

گسترش نیوز در این گزارش، به بررسی تغییر و تحولات حامل های انرژی و همچنین نقش تشدید بحران ها در جهان بر روی قیمت نفت و سایر حاملان انرژی پرداخته است.

بی‌نظمی در عرضه و توزیع انرژی

حسین وکیلی کارشناس انرژی در گفت‌وگو با گسترش نیوز گفت: بازار انرژی شامل نفت و گاز و میعانات گازی و سایر منابع انرژی می‌شود. در حال‌ حاضر باتوجه به تحولات سیاسی که در روسیه و در ارتباط با حملاتی که به اوکراین انجام شده است، بازار تحت تاثیر نوسان عرضه قرار گرفته است. در نتیجه یک بی‌نظمی در عرضه و توزیع انرژی اتفاق افتاده است که با شروع فصل زمستان  نیاز صنایع، مصارف خانگی و کارخانجات به طور کل به انرژی بیشتر می‌شود. این بحران تشدید خواهد شد.

وکیلی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود که بهای نفت تا بشکه‌ای ۱۲۰ الی ۱۳۰ دلار برسد. در حال‌ حاضر تولید کننده‌های گروه اوپک و اوپک پلاس تحولات بازار جهانی را رصد می‌کنند و منتظر تصمیم نهایی روسیه برای ارسال گاز به اروپا در ماه‌های آینده هستند. از طرف دیگر  باید دید کشورهایی مانند عربستان سعودی و ایالات متحده، تا چه میزان می‌توانند بازار را از نظر عرضه در تعادل حفظ کنند و ایالات متحده هم تا چه میزان می‌تواند ذخایر موجود را برای کنترل قیمت‌ها و کنترل عرضه آزاد کند.

این کارشناس انرژی گفت: باتوجه به روند سیاسی موجود در منطقه خاورمیانه و روسیه، عرضه نفت و گاز فعلا تصمیم به این شکل است. مگر آن که تحولات خاصی را شاهد باشیم. این تحولات می‌تواند برای بهبود شرایط باشد یا مسائلی که شدت بحران هارا افزایش دهد باشد. بنابراین باید دید شرایط نرخ نفت و سایر حامل‌های انرژی، تحت این شرایط خاص چه مراحل و فرآیندی را طی خواهد کرد.

آینده صادرات نفت ایران چه خواهد شد

وکیلی در ارتباط با آینده صادرات نفت با توجه به شرایط سیاسی موجود در ایران گفت: نفت ایران  از حالت تجارت طبیعی خارج و به صورت سهمیه مشخص در اوپک است. در واقع با توجه به تحریم‌هایی که از طریق ایالات متحده و برخی کشورهای اروپایی اعمال شده است، بازار نفت ایران از وضعیت طبیعی عبور کرده است و میزان تولید، مصرف داخل، بخش صادرات و همچنین نقل و انتقالات درآمد حاصل از فروش نفت مشخص بود.

وی افزود: در چند سال اخیر که جریان تحریم‌ها به شدت افزایش پیدا کرده، این آمارها از وضعیت طبیعی خود خارج شده است. بنابراین آمار درستی از اینکه نفت ایران در چه میزان در بازارهای صادراتی درحال فروش موجود نیست. انتشار چنین اطلاعاتی باتوجه به شرایط تحریم به صلاح نیست.

وکیلی ادامه داد: در نتیجه اگر شرایط بازار از نظر عرضه به بحران بخورد قطعا همین بازار موجود هم درحالت تعلیق می‌ماند. قطعا ایران به ناچار سیر جریان صادرات خود را با همان شیوه‌ای که آن را تجربه کرده است و از طریق دور زدن تحریم‌ها، به ناچار میزان قابل عرضه به بازار جهانی را به مشتریانی که نگران جرائم ایالات متحده قرار می‌گیرند نفت خود را عرضه کند.

این کارشناس انرژی گفت: برای مثال کشوری مانند چین و برخی از کشورهایی که معافیت‌هایی را توانسته‌اند از ایالات متحده بگیرند، می‌توانند به نفت ایران دست پیدا کنند. آیا ایران می‌تواند میزان عرضه صادراتی خود را به میزان مورد نیاز بازار افزایش دهد، کمی جای تردید دارد. به دلیل آنکه ما سال‌ها سرمایه‌گذاری کافی در بخش نفت را انجام نداده‌ایم و همچنین، در بخش استخراج، چاه‌های موجود هم اغلب به نیمه و سال‌های آخر عمر خود رسیده‌اند. نیاز به حفاری‌ها و شناسایی‌های منابع جدید و همچنین نقاط جدید است که ما بتوانیم همچنان در بین صادر‌کننده و تولیدکننده‌های عمده قرار بگیریم.

وکیلی افزود: این سرمایه گذاری‌ها انجام نشده است و اغلب شرکت‌هایی که به صورت تخصصی در ایران فعالیت می‌کردند مانند شرک توتال فرانسه و هیوندای کره و برخی از شرکت‌های دیگر که در بخش نفت و گاز به ما کمک می‌کردند.  توسعه صنعت نفت و دانش فنی تا حدودی در انحصار بخشی از این شرکت‌های بزرگ بین‌المللی قرار دارد. پیش‌بینی می‌شود که نیاز به یک سرمایه‌گذاری جدید را داریم و همچنین به ۱۰میلیارد دلار و بیشتر به بودجه در صنعت نفت و گاز نیازمند هستیم تا بتوانیم وضعیت تولید و استخراج را در شرایط کنونی حفظ کنیم.

وی گفت: اگر بخواهیم میزان تولید و استخراج خود را در زمینه صنعت نفت و گاز افزایش دهیم، قطعا نیازمند یک سرمایه‌گذاری کلان هستیم. این‌ها فاکتور در بخش صنعت نفت و گاز، می‌توانند بازار تولید، عرضه و صادرات ایران را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اتفاقات بین‌المللی هم از نظر سیاست‌های عمومی و جهانی، باید از منظر سمت و سویی که دارد تحت نظارت دقیق قرار گیرد که آیا به سمت آرامش پیش می‌رود یا اینکه بحران‌هایی که برای مثال در جنگ بین روسیه و اوکراین وجود دارد چه اتفاقاتی را رقم خواهد زد.

وکیلی در ادامه گفت: روسیه یکی از تولید کننده‌های عمده نفت و گاز است که اروپا و کشورهای جامعه اروپا و کشورهای غربی، حتی کشورهای آسیای شرقی مانند ژاپن و کره جنوبی، از کشورهای بزرگ صنعتی مصرف‌کننده هستند، به نوعی در سمت و سوی مخالفت با جنگ اوکراین هستند، در جهت تحریم روسیه امکان دارد به دنبال اعمال تحریم هایی باشند که با هدف خرید، سطح عرضه رو کاهش می‌دهد و سطح عرضه به شدت محدود خواهد شد. در نتیجه بالا بودن تقاضا به خصوص در فصل سرد می‌تواند قیمت‌ها، روند رو به رشدی داشته باشد. آثار این جریانات می‌تواند در اقتصاد کشورهای دنیا تاثیرگذار باشد.

شرکت‌های دانش‌بنیان درواقع در بخش صنایع پایین دستی می‌توانند در صنعت نفت و گاز موثر باشند. درواقع در بخش فراورده‌های نفتی و فراورده‌های گازی و پتروشیمی می‌توانند تاثیرگذار باشند.

این کارشناس انرژی در ادامه گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق نوآوری‌هایی که با پیشرفت‌های تکنولوژیکی در کشور و در این کشورها حاصل شده است، فراورده را تنوع بخشند و ما درحال‌حاضر از نظر تامین فراورده تقریبا مشکلی نداشته باشیم. بنزین، روغن‌های صنعتی تولید فراورده‌های پتروشیمی.

وکیلی ادامه داد: در صنایع بالا دستی، در بخش انتشار و بهره‌برداری، صنایع بسیار سنگین و هزینه برداری است که شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی متاسفانه توان تولید و توان تکنولوژیکی لازم را برای جبران کمبود سرمایه‌ها را ندارند. همچنین از طرفی تجهیزات سنگینی که در بخش شناسایی اکتشاف و کشف ذخایر جدید، همچنین تکنولوژی هایی در بخش حفاری‌های عمیق در بخش آب شرب، برای این حفاری‌ها وجود دارد نیازمند سرمایه بالا و همچنین دانش فنی بالایی است.

وی در پایان گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در بخش صنایع بالادستی، نقش موثر و تایید کننده‌ای داشتند. شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتر در راستای تحقیق و توسعه و تولید فراورده‌های جدید و صنایع پایین دستی، موثر هستند. در صنایع بالا دستی شرکت‌های بزرگی وجود دارند که دارای توان مالی بسیار بالا و تکنولوژی عظیم و جدید هستند و نامشان شناخته شده و بسیار انگشت شمار‌ هستند. این شرکت‌ها اگر در صنایع بالا دستی ورود پیدا کنند، کشورهایی را که دارای منافع نفت و گاز هستند را به سوی جذب سرمایه هدایت خواهند کرد.