راهکاری برای ایجاد ثبات در بازار ارز

لایحه حذف چهار صفر از پول ملی چندی پیش در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. بر این اساس مقرر شده که بانک مرکزی مقدمات انجام این کار را طی دو سال فراهم کند. البته به تازگی عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان از بررسی لایحه حذف چهار صفر از پول ملی در جلسات این شورا خبر داده و گفته که در تبصره یک این طرح، تعهداتی در برابر صندوق بین المللی پول ایجاد شده که شورای نگهبان اعلام کرد این تعهدات به روشنی مطرح شود چون دارای ابهام است.

در رابطه با تاثیرات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی و همچنین راهکار مناسب برای ثبات بخشی به بازار ارز، استیو هانکه، استاد اقتصاد کاربردی دانشگاه جان هاپکینز در بالتیمور آمریکا و یکی از متخصصان مطرح جهانی در حوزه هیات‌های ارزی ( نهادی که وظیفه حفظ برابری ارزش پول ملی در برابر دیگر ارزها را بر عهده دارد) در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: پیشنهاد (دولت) ایران برای حذف چهار صفر از پول ملی مثل یک جراحی زیبایی پلاستیک است که باعث می‌شود ظاهر پول تغییر کند اما در واقعیت چیزی تغییر نخواهد کرد.

تاثیر همه گیری کرونا روی بازار ارز ایران

وی با بیان اینکه ایران یکی از کشورهایی بود که بیشترین خسارت‌ها را از شیوع ویروس کرونا دید گفت: از ابتدای امسال تاکنون ارزش ریال در برابر دلار ۲۴ درصد کاهش یافته است و پیامدهای منفی همه‌گیری ویروس کرونا بر ریال ایران ادامه خواهد یافت.

پیشنهادی برای ثبات بخشی به بازار ارز

این استاد اقتصاد در رابطه با اقدامات دولت و بانک مرکزی ایران برای ثبات بخشی به بازار ارز و جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش ریال خاطرنشان کرد: دولت ایران باید (نرخ‌گذاری دستوری در) بانک مرکزی را متوقف کند و به جای آن یک هیات ارزی با پشتوانه طلا برای این کشور ایجاد کند. با این کار، ایران کماکان ریال را ( به عنوان پول) خود حفظ خواهد کرد اما به جای آن که ریال، ارزی با ارزش کم باشد به خوبی طلا خواهد بود و به دلیل قابلیت آزادانه تبدیل ریال به طلا با نرخی ثابت، هدف (ثبات بخشی به بازار ارز) به دست خواهد آمد.

وی افزود: در کتاب خود تحت عنوان هیات‌های ارزی برای کشورهای در حال توسعه که در سال ۲۰۱۸ به زبان فارسی نیز منتشر شد، به چنین استراتژی برای ایران اشاره کرده‌ام.

هانکه پیشتر نیز در سمت مشاور نخست وزیر بلغارستان از راهکار مشابهی برای حل بحران ارزی در این کشور به طور موفق استفاده کرده بود. خود وی در این رابطه می گوید: چه کردیم تا در چند ساعت ابرتورم بلغارستان را مهار کنیم؟ در یکم ژوئیه ۱۹۹۷ یک هیات ارزی تشکیل دادیم که اسکناس و سکه‌های قابل تبدیل به ارزهای دیگر را در نرخی ثابت منتشر می‌کرد. این اوراق مالی اوراق ذخیره‌ای با ریسک پایین بود که توسط ارزهای خارجی و به ویژه مارک آلمان حمایت می‌شد (آلمان در سال ۲۰۰۲ یورو را جایگزین مارک کرد). سود این اقدام از طریق اختلاف بین بهره دارایی های ذخیره و هزینه های بدهی به دست می‌آمد.

این اقدام نوعی سیاست ارزی بود، نه سیاست پولی. عملیات هیات‌های ارزی تاثیرپذیر و خودکار است و نفس عملکرد آن، تبدیل ارز داخلی به ارز لنگر (در خصوص بلغارستان، مارک آلمان) با نرخ ثابت است. در نتیجه حجم پول در گردش ارز داخلی تنها توسط نیروهای بازار تعیین می‌شود که آن را تقاضای ارز داخلی می‌گوییم. از آنجایی که ارز منتشر شده توسط هیات ارزی مشابه ارز لنگر یا باثبات است، هیات ارزی آن کشور بخشی از منطقه ارزی ارز باثبات خواهد بود.

تجربه هیات ارزی بلغارستان تجربه موفقی بود؛ چرا که در سال ۱۹۹۷ ابرتورم این کشور که در فوریه ۱۹۹۷ به ۲۴۲ درصد رسید متوقف شد و به بلغارستان اجازه داد تا از بحران‌های خارجی نظیر سقوط روبل روسیه در سال ۱۹۹۸ و رکود بزرگ سال ۲۰۰۹ جان سالم به در برد.

این اقتصاددان آمریکایی سابقه مشاوره اقتصادی در پنج کشور بلغارستان، صربستان، ونزوئلا، اندونزی و قزاقستان را در کارنامه دارد و اکنون عضو اندیشکده کاتو است.