تاثیر نوسانات اخیر بورس بر بازار ارز

به نظر می‌رسد نوسانات اخیر بازار سرمایه بر بازار ارز تاثیر گذاشته است. کامبیز افسری، کارشناس ارزی، درباره تاثیر این نوسانات بر بازار ارز می‌گوید: تغییر قیمت‌ها در بازار ارز تابع مستقیمی از نوسانات بازار بورس است. از آنجایی که حجم زیادی از نقدینگی در بازار سرمایه است، جابجایی آن طبیعتا بازارهای دیگر را بهم می‌ریزد.

او با اشاره به نوسانات اخیر شاخص بورس ادامه می‌دهد: روز گذشته که شاخص بورس با شدت بالایی ریزش کرد به همان مقدار هم افزایش قیمت در بازار ارز شدت گرفت. دیروز ارز در بازار آزاد حدود ۲۲ هزار تومان بود و امروز صبح ۲۳ هزار و ۲۰۰ تومان. همچنین ظهر امروز دقیقا از لحظه‌ای که شاخص بورس مثبت شد، در بازار ارز شاهد روند کاهش قیمت بودیم.

بازار ارز تحت‌الشعاع بورس

به گفته این کارشناس مدتی است که بازار ارز ما تحت تاثیر سیگنال‌های روانی و سیاسی قرار نمی‌گیرد بلکه کاملا تحت‌الشعاع بازار بورس است. زیرا حجم بالایی از پول در آن بازار در حال خلق است، طبیعتا این پول سمت هر بازاری برود آن را افزایشی می‌کند.

او در پاسخ به این سوال که اگر ریزش شاخص بورس ادامه یابد، در بازار ارز چه اتفاقی خواهد افتاد؟ می‌گوید: حدود ۲۰ میلیون نفر در ایران کد بورسی دارند. بورس اکنون جنبه امنیتی پیدا کرده و دولت هر طور شده اجازه نمی‌دهد شاخص بورس ریزش اساسی داشته باشد. اما باید به این نکته توجه کنیم که بورس تنها در کوتاه‌مدت می‌تواند نقدینگی را کنترل کند اما قطعا نمی‌توان از بازار سرمایه به عنوان ابزاری برای کنترل بازار ارز استفاده کرد، چون ما سازوکار مناسب برای اداره آن را نداریم.

او می‌افزاید: هر چه زمان می‌گذرد ایراداتمان در بازار سرمایه بیشتر و بیشتر آشکار می‌شود. برای مثال هسته بورس ما قدرت این حجم معامله را ندارد و هر روز مشکل جدیدی ایجاد می‌کند. ضمن این که خود دولت برای این حجم کاربر در بورس نه آمادگی دارد و نه برنامه مشخص. بورس به مدیریت قوی‌تر و متمرکزتری نیاز دارد.

به گفته وی در شرایطی که بازار سرمایه بر تمام بازارها اثر می‌گذارد، نباید هر کسی درباره بازار بورس حرف بزند، وقتی وزیر اقتصاد اعلام می‌کند مردم همه پول‌هایشان را در بازار سرمایه نبرند، قطعا مردم کمی می‌ترسند و بازار بهم می‌ریزد.

این کارشناس با بیان این که ماجرای عرضه دارا دوم و فروش اوراق نفتی باعث شد دولت خودش با دست خودش بازار را منفی کند، ادامه می‌دهد: قطعا عرضه دارا دوم هم مقداری نقدینگی جذب می‌کند. اما تاثیرش بر روند نزولی بازار ارز کوتاه مدت است.

بورس؛ عامل خروج میلیاردها دلار ارز از کشور

افسری معتقد است نه تنها نوسانات بورس فورا بر بازار ارز اثر می‌گذارند بلکه در میان‌مدت و بلند‌مدت هم بازار سرمایه تاثیر قابل توجهی بر بازار ارز داشته و دارد.

به باور او شاید بورس بتواند گاه با برخی عرضه‌ها مثل دارا دوم برای یکی دو هفته بازار ارز را کمی کاهشی کرده و پول را جذب کند اما آن پول دوباره باز خواهد گشت چرا که بازار سرمایه دائما در حال خلق پول است.

وی توضیح می‌دهد: تصور کنید شخصی که تا سال پیش ماهی دو تا سه میلیون تومان درآمد داشته حالا از طریق بورس ۲۰ تا ۳۰ میلیون درآمد دارد. افراد این پول را غالبا از کشور خارج می‌کنند و در کشورهایی مثل ترکیه ملک می‌خرند. در نتیجه شاهد خروج حجم عظیمی از منابع ارزی خواهیم بود و این مساله در نهایت ضربه مهلکی بر بازار ارز وارد می‌کند.

آمار خروج ارز از کشور برای خرید ملک در کشورهای همسایه، از جمله ترکیه، هم بخشی از گفته‌های این کارشناس بازار سرمایه را تایید می‌کند. البته در مجموع فرار سرمایه برخاسته از یک عامل خاص نیست بلکه ناشی از مجموعه‌ای از متغیر‌های اقتصادی و سیاسی است. اما بد نیست برای بررسی فرضی که این کارشناس مطرح می‌کند سری به آمارها در این زمینه بزنیم.

بر اساس گزارش‌های رسمی مرکز آمار دولتی ترکیه، از اوایل سال ۲۰۱۸ تا پایان سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۰، ایرانیان ۱۱ هزار و ۷۴۰ واحد مسکونی در ترکیه خریده‌اند.

به گزارش روزنامه آرمان ملی اگر حداقل قیمت خرید خانه توسط ایرانی‌ها را ۲۵۰ هزار دلار در نظر بگیریم، این بدان معناست که طی ۹ فصل، دو میلیارد و ۹۳۵ میلیون دلار در بخش املاک ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

البته آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد ایرانی‌ها طی ماه‌های چهارم و پنجم میلادی، که بازار سرمایه در ایران بازدهی بهتری نسبت به ماه‌های گذشته خودش داشته، بیشتر در ترکیه خانه خریدند. مجموع این اعداد و ارقام از این حکایت دارد که طی ۹ فصل ابتدایی که حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری ملکی برای اخذ اقامت ۲۵۰ هزار دلار تعیین شده، ایرانی‌ها تقریبا حدود سه میلیارد دلار را به صنعت ساختمان‌سازی ترکیه تزریق کرده‌اند.

همچنین به گزارش روزنامه خراسان در سال ۹۸، سالی که بورس تهران توانست رکوردهای تاریخی خود در بیش از نیم قرن فعالیت را جابه‌جا کند و بیش از ۱۸۰ درصد بازدهی را ثبت کند، ایرانی‌ها حدود ۶۳۱۰ واحد مسکونی در ترکیه خریداری کرده‌اند. با در نظر گرفتن رقم ۲۵۰ هزار دلار برای هر ملک، می توان گفت که در سال ۹۸ بیش از ۵٫۱ میلیارد دلار ارز از کشور ما به مقصد ترکیه خارج شده است.

همان طور که گفته شد دلایل متعددی برای خروج ارز از کشور وجود دارد و نمی‌توان گفت کل ارزی که در این مدت از کشور خارج شده، صرفا سود حاصل از فعالیت بورس بوده و تنها در بازار ملک کشورهای همسایه سرمایه‌گذاری شده است. تنها می‌توان احتمال داد که همزمان با رونق بورس و افزایش درآمد مردم و نااطمینانی از سرمایه‌گذای در داخل، خروج سرمایه از کشور به این منظور هم شدت گرفته است.