تقابل سنگین بانک و بورس

با وجودی که هنوز تامین سرمایه در گردش شرکت ها، مراکز تولید و بنگاههای اقتصادی از طریق بانک‌ها انجام می‌شود و بانک‌ها نیز بعضا فعالان اقتصادی را در این مسیر همراهی نمی‌کنند اما در صورت رونق بخشی بازار سرمایه به راحتی می‌توان نیاز مالی شرکت‌ها را از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری تامین کرده و درنتیجه وابستگی سرمایه‌گذاران به بانک‌ها برای دریافت منابع مالی کم شود.

بانک‌ها اکنون به صورت غیر مستقیم در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری می‌کنند و از این راه سودهای هنگفتی را کسب می‌کنند. این درحالی است که سازمان بورس اوراق بهادار باید زمینه تامین سرمایه شرکت‌ها را از طریق بورس فراهم کند تا فقط بانک‌ها تامین‌کننده نیازهای مالی فعالان اقتصادی نشوند.

کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند؛ عمر بورس به نیمی از عمر فعالیت بانک‌ها در کشور نمی‌رسد، از طرفی بانک‌ها از ابزارهای لازم برای تضمین بازگشت منابع برخوردارند اما بازار سرمایه با وجود ظرفیت بسیار بالا و ساختار درست و شفافی که دارد اما هنوز در تامین سرمایه در گردش شرکت ها، نیازمند کار کارشناسی است و در این زمینه اقدامات قابل توجهی به کار نگرفته است.

بازار سرمایه ظرفیت بالایی برای تامین سرمایه در گردش شرکت‌ها دارد

محمدعلی شهدایی کارشناس بازار سرمایه در این باره می‌گوید: تامین سرمایه در گردش شرکت‌ها از طریق بورس برای نیاز شرکت‌های کوچک تامین موقت بوده که شاید خیلی معقول نباشد چرا که حرکت در این مسیر نیازمند پشتیبانی، برنامه‌ریزی دقیق و درعین حال استفاده از ابزارهای لازم است که متاسفانه تاکنون کار درخور شایسته‌ای در این زمینه انجام نشده است.

وی با بیان اینکه تامین سرمایه طرح هی توسعه‌ای بزرگ از طریق بازار سرمایه امکان‌پذیر خواهد بود افزود: بانک محور بودن اقتصاد کشور طی یک قرن اخیر متقاضیان تسهیلات و نیز تامین سرمایه در گردش شرکت‌ها را به این سمت می‌کشاند زیرا بانک‌ها ابزار لازم چون اخذ وثیقه و...از متقاضیان را دارند. حال از آنجایی که اکنون همه مردم کارایی بورس را به خوبی می‌دانند بنابراین سازمان اوراق بهادار باید روی این موضوع کار کند تا بورس در کنار بانک‌ها بتوانند نیازهای مالی شرکت‌ها را تامین کند.

این کارشناس بازار سرمایه به خلاء موجود تامین سرمایه شرکت‌ها از طریق بورس در کشور اشاره کرد و اظهارکرد: خیلی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس سرمایه موقت خود را از بانک‌ها تامین می‌کردند حال این سئوال مطرح است که چرا شرکت‌های که در بازار سرمایه هستند نیازهای مالی خود را از این بازار تامین می‌کنند؟

وی افزود: البته بستر تامین سرمایه شرکت هایی که از بیرون متقاضی سرمایه در گردش از طریق بورس هستند تا حدودی در این بازار آماده است و بورس ظرفیت بالایی در این بخش دارد.

حساسیت بالای سازمان بورس در ارزیابی متقاضیان تامین سرمایه

شهدایی یکی از عوامل بازدارنده تامین سرمایه در گردش از طریق بازار سرمایه را پیچیدگی بروکراسی اداری و سفت و سخت گرفتن سازمان بورس و اوراق بهادار در ارزیابی تسهیلات بگیران دانست و اظهارکرد: شناسایی و ارزیابی متقاضیان منابع مالی از طریق بورس با حساسیت خاصی انجام می‌شود این در حالی است که در بانک‌ها چنین رویه‌ای به نسبت آسانتر است.

این کارشناس بورس اضافه کرد: اکنون اوراقی که توسط شرکت‌های بزرگ و معتبر چاپ و عرضه می‌شود می‌تواند تامین‌کننده منابع مالی پروژه‌های بزرگ شود راه آن این است شرکت‌های تامین سرمایه به عنوان حلقه واسط وارد کار می‌شوند وبا راه‌اندازی یک سبد یا صندوق پرتفوی را مشخص کنند تا بتوانند از این طریق وارد عمل شوند اما متاسفانه با وجود بیش از ۵۰ سال فعالیت بازار سرمایه اما این بازار هنوز از ابزارهای ضعیفی در این بخش برخوردار است.

بانک‌ها به تنهایی قادر به تامین نیازهای مالی فعالان اقتصادی نیستند

شهدایی خاطرنشان کرد: از آنجایی که گسترش بازارهای مالی منجر به توسعه اقتصادی می‌شود، بنابراین حرکت سازمان بورس اوراق بهادار برای انسجام این بازار مهم اقتصادی و ایجاد بستر‌سازی برای تامین سرمایه شرکت‌ها از طریق بورس، ضرورتی اجتناب ناپذیر است چرا که بانک‌ها به تنهایی قادر به پوشش نیازهای مالی بنگاههای اقتصادی و پروژه‌های ریز و درشت نیستند. این در حالی است که با فعالیت بازار سرمایه برای تامین منابع مالی شرکت‌ها و... بی‌تردید ابهت بانک‌ها در پرداخت منابع مالی به متقاضیان نیز کاسته می‌شود.

بی توجهی به کارایی و ظرفیت‌های بازار ثانویه بورس در تامین منابع مالی شرکت‌ها و پروژه‌های عمرانی

آلبرت بغزیان کارشناس مسائل اقتصادی نیز در گفت‌وگو با «بازار» درباره بی‌توجهی به ظرفیت بالای بازار سرمایه در تامین نیاز منابع مالی شرکت‌ها و... گفت: پس از عرضه سهام به بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران در بازار ثانویه آن سهام را دست به‌دست می‌کنند این در حالی است که باید توجه خاصی نیز به بازار اولیه در بورس شود زیرا این بازار می‌تواند با منابعی که از محل پذیره‌نویسی‌ها کسب می‌کند بخش عمده‌ای از آن صرف تامین سرمایه شرکت‌ها کند.

این کارشناس اقتصادی با بیان این که بازار سرمایه بازاری رسمی و شفاف است و رونق آن باعث جذب نقدینگی به سمت این بازار می‌شود، افزود: جذب نقدینگی در بورس مانع از ورود سرمایه‌ها به بازارهای موازی شده که این رویکرد از مزایای بورس به شمار می‌رود.

وی اظهارکرد: بورس فقط محلی برای کسب سودآوری سرمایه‌گذاران نیست بلکه نقش موثری در توسعه اقتصاد کشور دارد. به طور مثال با رونق بخشی این بازار به‌خصوص تقویت بازار ثانویه می‌توان پروژه‌های که نیاز به منابع مالی دارند تامین شود و کمتر به بانک‌ها برای دریافت تسهیلات فشار وارد کرد.

این استاد اقتصاد با بیان اینکه نقش بازار اولیه در بازار بورس کم رنگ است افزود: متاسفانه هنوز مزایای و کارایی این بازار مهم معرفی نشده است چرا که با توجه با این بازار شرکت‌ها موسسات و... که نیاز به پول دارند می‌توانند به جای مراجعه به بانک‌ها سمت و سوی بازار سرمایه را برای تامین منابع در پیش گیرند.

فروش اوراق دولتی در بازار اولیه

بنا به این گزارش، عرضه سهام شرکت‌های بورسی در دو بخش بازار اولیه و بازار ثانویه انجام می‌گیرد. بازار اولیه محلی است که شرکت‌ها برای نخستین بار سهام و اوراق قرضه‌ جدیدشان را برای عموم و سرمایه‌گذاران به قیمت اسمی به فروش می‌گذارند. هر معامله‌ای پس از آن شامل بازار ثانویه می‌شود و در آن صورت می‌گیرد. همچنین در بازار اولیه، شرکت‌ها پذیره‌نویسی و تأسیس می‌شوند و در بازار ثانویه سهام شرکت‌های پذیرفته شده، مورد معامله قرار می‌گیرند. البته بازار اولیه، رشد سرمایه‌ شرکت را آسان‌تر کرده و از طرفی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا پس‌انداز خود را سرمایه‌گذاری کنند. دولت نیز از طریق فروش اوراق خود در بازار اولیه، سرمایه مورد نیازش را تامین می‌کند. معمولا سرمایه‌گذاران در بازار اولیه بورس، مبلغ کم‌تری نسبت به بازار ثانویه برای خرید اوراق بهادار پرداخت می‌کنند. از طرفی انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه‌ بیشتری جذب کنند.