علت کاهش سود بین بانکی چه بود؟

در جدولی که بانک مرکزی از نرخ سود ها در هر هفته منتشر می کند اتفاقی عجیب افتاد.نرخ سود بین بانکی که به نوعی تعیین کننده و اثرگذار و همچنین اثر پذیر از نرخ تورم است در هفته ابتدایی خرداد به کمترین میزان خود در ۹ ماه اخیر رسید. اما علت این کاهش چه بوده و چه پیامدی را به همراه دارد؟

نرخ سود بین بانکی در کف ۹ ماه

در جدول نرخ سود منتشر شده از سوی بانک مرکزی مشاهده می شود نرخ سود بین بانکی در هفته آخر بهمن ماه سال ۹۹ برابر با ۱۹.۹ درصد بوده که با ۰.۷ واحد در صد کاهش به ۱۹.۲ درصد تنزل پیدا کرده است. بررسی ها نشان می دهد این کمترین نرخ سود بین بانکی در ۹ ماه اخیر بوده است.

این نرخ به نوعی در اثر وام دهی بانکها به یکدیگر و در بازار بین بانکی مشخص می شود. در این بازار، بانکها برای رفع نیاز نقدینگی کوتاه مدت خود از بانکهای دارای مازاد منابع استقراض می کنند تا بتوانند این مشکل را مرتفع سازند. این استقراض نهایتا سه روز است.

 اگر بانکی امکان تامین نیاز از بانک های دیگر را نداشته باشد سراغ بانک مرکزی می رود و با تودیع اوراق نزد این بانک اعتبار دریافت می کند. نرخ سود دریافت اعتبار از بانک مرکزی رقم ثابت ۲۲ درصد است و به دلیل انکه در برابر دریافت وثیقه انجام می شود به آن اعتبار قاعده مند می گویند.

 روند حجم اعتبارات قاعده مند تا هفته نخست خرداد نشان می دهد در هفته های اخیر حجم اسقراض در سطوح بالایی قرارداشته است.

این در حالی است که در نیمه نخست سال حساب جاری بانک های معمولا با مازاد منابع روبرو است زیرا رفتار وام دهی بانک ها در ابتدای سال توام با احتیاط است به همین دلیل نباید با کسری اضطراری در جریان وجوه نقد روبرو باشند.

دو پاسخ به معمای صفر شدن اعتبارات قاعده مند

پی گیری ها نشان می دهد امسال نیز همین روند حاکم بوده است اما تا هفته های قبل حجم اعتبارات قاعده مند به شدت بالا بود اما در این هفته علاوه بر کاهش نرخ سود بین بانکی حجم اعتبارات نیز به صفر رسید. پاسخ این معما به کشف یک رفتار در بازار بین بانکی باز می گردد.

در اقتصاد وقتی یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه می‌شود اما قیمت‌های یکسانی ندارد سود آربیتراژی ایجاد می‌شود. نرخ سود قیمت پول است وقتی قیمت پول در بازارهای دیگر بالاتر باشد یا بواسطه تورم انتظاری و بازدهی بالای برخی بازارها دریافت اعتبار با نرخ سود ۲۲ درصد صرفه داشته باشد تقاضا برای دریافت اعتبار بالای می رود.

این اتفاق به عینه در هفته های اخیر در بازار بین بانکی رخ داد برخی بانک ها به دلیل تورم بالای انتظاری یا بازدهی کوتاه مدت برخی حوزه های اقتصادی بیش از هزینه وام از بازار بین بانکی رو به دریافت اعتبارات قاعده مند و انتقال پول به این حوزه ها داشتند تا عملا از شکاف نرخ سود ۲۲ درصد در بازار بین بانکی و بازدهی بالای مورد انتظار بهره ببرند. به همین دلیل با وجود آنکه حساب بانک ها در این روزها با کسری زیادی روبرو نبود اما برخی از انها با وثیقه سپاری اوراق و استقراض از بانک مرکزی در قالب اعتبارات قاعده مند وارد حوزه هایی می شدند که بیش از هزینه استقراض از بانک مرکزی برای انها بازدهی داشت.

به زبان ساده با اعتبارات بانک مرکزی برهی بانک ها کسب سود می کردند، مهمترین دلیل این اتفاق فاصله زیاد نرخ تورم انتظاری و نرخ بهره بین بانکی است. بانک مرکزی از چندی قبل که متوجه این رفتار شد دسترسی به اعتبارات قاعده مند را با توجه به وضعیت حساب جاری بانک ها محدود کرد این اتفاق سبب شد حجم دریافت اعتبارات قاعده مند کم شود و در ادامه بانک ها به دلیل مازاد منابع زیر نرخ سقف به بده و بستان اعتباری بپردازند. اتفاقی که موجب کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی شد. با توجه به مثبت بودن وضعیت حساب جاری اکثر بانک ها در ادامه کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی حجم اعتبارات قاعده مند نیز صفر شد.