در ۷ ماه گذشته چه تعداد چک برگشت خورد؟

به نظر می‌رسد تعویق تقاضای خرید، کاهش خرید اعتباری به‌دلیل نااطمینانی و ناآشنایی برخی فعالان با قانون جدید سه دلیل کاهش استفاده از چک بوده است.

آمار چک‌های مبادله‌ای در مهرماه نشان می دهد که از نظر تعدادی ۷/ ۲۵درصد و از نظر مبلغ ۸/ ۱۹درصد نسبت به شهریور ماه کاهش داشته است. به نظر می‌رسد تعویق تقاضا، کاهش استفاده از چک به‌دلیل نااطمینانی و اجرای جدید قانون چک سه دلیل عمده این کاهش باشد. از سوی دیگر، نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در ماه مورد بررسی از نظر تعداد ۸/ ۸درصد و از نظر مبلغ ۱/ ۱۳درصد بوده است که در مقایسه با ماه‌های گذشته نشان می‌دهد تعداد چک‌های برگشتی بعد از فروردین ماه کمترین مقدار و از نظر مبلغ بعد از مرداد ماه بیشترین مقدار بوده است. این موضوع نشان می‌دهد علاوه براینکه استفاده از ابزار چک با کاهش مواجه شده، اما به‌دلیل عدم بهبود در وضعیت کسب‌وکار، مبلغ چک های برگشتی با افزایش مواجه شده است.

 کاهش چک‌های مبادله‌ای

بانک مرکزی گزارش چک‌های مبادله‌ای مهرماه را با تاخیر منتشر کرد. آمارها نشان می‌دهد که در مهرماه سال جاری، در کل کشور بیش از ۴/ ۵میلیون فقره چک به ارزش حدود ۲۰۰هزار میلیارد تومان مبادله شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۷/ ۲۵درصد و ۸/ ۱۹درصد کاهش را نشان می‌دهد. نگاهی به روند چک‌های مبادله‌ای در هفت ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد که در فروردین ماه مبلغ چک‌های مبادله‌ای ۱۴۸هزار میلیارد تومان بوده که در اردیبهشت ماه با رشد ۱/ ۳۱درصدی به حدود ۱۹۴هزار میلیارد تومان رسیده است. در خرداد ماه نیز روند صعودی در مبلغ چک‌های مبادله‌ای ادامه‌دار بوده؛ به‌طوری‌که با رشد ماهانه ۶/ ۱۴درصد به مبلغ ۲۲۳هزار میلیارد تومان رسیده است.

در تیرماه روند رو به رشد مبلغ چک‌های مبادله‌ای تغییر کرده و رشد ماهانه آن منفی ۲/ ۱۳درصد گزارش شده است. اما در مرداد و شهریور این روند مجددا مثبت بوده و به ترتیب رشد ماهانه ۸/ ۴درصد و ۵/ ۲۳درصد را ثبت کرده است. اما در مهرماه رقم چک‌های مبادله‌ای با کاهش قابل توجهی مواجه شده است. به نظر می‌رسد با وجود اینکه به‌طور تاریخی مهرماه، ماه پرتراکنشی به‌دلیل شروع سال تحصیلی بوده است، اما در سال جاری تغییر شرایط موجب کاهش تقاضای مبادله‌ای شده است.

از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد تعداد چک‌های مبادله‌ای نیز در مهر ماه با کاهش قابل توجه ۷/ ۲۵درصدی مواجه شده است. نگاهی به روند نقطه به نقطه تعداد چک‌های مبادله‌ای نیز نشان می‌دهد که در سال جاری به نسبت سال گذشته استفاده از ابزار چک با کاهش قابل ملاحظه ای مواجه بوده است. روند نزولی استفاده از چک از تیرماه سال جاری در آمارها ملموس است؛ به‌طوری‌که رشد نقطه به نقطه تعداد چک‌های مبادله‌ای در تیرماه سال جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته منفی ۱/ ۳۳درصد گزارش شده است. این روند در سه ماه متوالی بعد نیز تکرار شده است؛ به‌طوری‌که رشد نقطه به نقطه تعداد چک‌های مبادله‌ای در مرداد، شهریور و مهرماه به نسبت ماه‌های مشابه سال گذشته به ترتیب منفی ۸/ ۱۸درصد، منفی ۵/ ۲۲درصد و منفی ۸/ ۳۸درصد بوده است. درواقع براساس روند نقطه به نقطه، مهرماه سال جاری کمترین استفاده از ابزار چک شده است. به نظر می رسد قانون جدید چک نیز بر کاهش تقاضای چک موثر بوده است.

آمارها نشان می‌دهد در اولین ماه پاییز، در کل کشور بیش از ۹/ ۴میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۱۷۴هزار میلیارد تومان وصول شده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۹/ ۲۴درصد و ۲/ ۲۰درصد کاهش را نشان می‌دهد. نگاهی به روند رشد نقطه به نقطه چک‌های وصولی نیز حاکی از کاهش قابل توجه است؛ به‌طوری‌که رشد نقطه به نقطه چک‌های وصولی در مهرماه سال جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته، از نظر تعداد کاهش ۲/ ۳۹درصدی و از نظر مبلغ کاهش ۹/ ۱۰درصدی را ثبت کرده است. بنابراین در مهرماه سال جاری هم به نسبت شهریور ماه و هم به نسبت مهر ماه سال گذشته کاهش قابل توجهی در تعداد و مبلغ چک‌های وصولی رخ داده است. آمارها نشان می‌دهد از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌شده در مهرماه، به ترتیب ۲/ ۹۱درصد و ۹/ ۸۶درصد وصول شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول شده در شهریور سال جاری به ترتیب معادل ۳/ ۹۰درصد و ۴/ ۸۷درصد و در مهرماه سال گذشته به ترتیب ۷/ ۹۱درصد و ۱/ ۹۰درصد بوده است.

 تصویر ۷ماهه از روند چک‌های برگشتی

آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد در مهرماه چک‌های برگشتی به نسبت شهریور ماه هم از نظر مبلغ و هم از نظر تعداد با کاهش مواجه بوده است. در مهرماه، آمارها نشان می‌دهد در کل کشور حدود ۴۷۶هزار فقره چک به ارزش ۲/ ۲۶هزار میلیارد تومان برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۹/ ۳۲درصد و ۶/ ۱۶درصد کاهش نشان می‌دهد. برای بررسی دقیق‌تر وضعیت چک‌های برگشتی باید دید که چه نسبتی از چک‌های مبادله‌ای برگشتی بوده است. اصولا کاهش چک‌های برگشتی از این نظر که کسب‌وکارها در رونق است خبر خوبی محسوب می‌شود که این در تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی مهرماه قابل مشاهده است؛ اما آمارها نشان می‌دهد که به ترتیب از نظر تعداد و مبلغ ۸/ ۸درصد و ۱/ ۱۳درصد از چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است.

نگاهی به روند نسبت چک‌های برگشتی از ابتدای سال نشان می‌دهد که این نسبت از نظر تعداد بعد از فروردین ماه کمترین مقدار بوده است. نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در فروردین ماه ۲/ ۸درصد و در مهرماه سال جاری ۸/ ۸درصد گزارش شده است. درواقع در مهر ماه، از هر ۱۰۰ فقره چک مبادله‌شده حدود ۹ فقره چک برگشت خورده است. به این ترتیب تعداد چک‌های برگشتی به نسبت چک‌هایی که مبادله شده‌اند کاهش داشته است.

اما از نظر مبلغ، نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در مهرماه ۱۳ درصد بوده است. نگاهی به روند این نسبت در ۷ماه نخست نشان می‌دهد بعد از مرداد ماه که این نسبت ۸/ ۱۴درصد بوده، در مهرماه بیشترین بوده است. درواقع به نظر می‌رسد مبلغ چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در مهرماه رشد داشته است. بنابراین تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌ای در مهرماه کاهش داشته، از سوی دیگر نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای نیز با رشد همراه بوده است. این مساله نشان می‌دهد اوضاع کسب‌وکار بهتر نشده است.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در مهرماه سال جاری، در کل کشور معادل ۴۵۸هزار فقره چک به ارزش حدود ۲/ ۲۵هزار میلیارد تومان به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در کل کشور از نظر تعداد ۴/ ۹۴درصد و از نظر ارزش ۱/ ۹۶درصد از کل چک‌های برگشتی به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.

در مجموع آمارها نشان می‌دهد که استفاده از ابزار چک در مهرماه به نسبت شهریور ماه سال جاری و مهرماه سال گذشته کاهش داشته و از سوی دیگر به‌دلیل افزایش مبلغ نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای می توان گفت که کسب‌وکارها با مشکل نقدینگی مواجه هستند.