جهش اولیه قیمت دلار از چه زمانی بود؟

نخستین جهش قیمت دلار در ایران این بود: «مطابق اسناد موجود در تیرماه سال ۱۳۰۱ خورشیدی... نرخ هر دلار آمریکا در اقتصاد ایران ۱۴ ریال بوده است. همزمان با ورود ارتش متفقین به ایران که به سقوط حکومت رضا خان و جهش نرخ تورم منجر شد نرخ دلار رو به افزایش گذاشت. تبعات اشغال ایران و بحران سیاسی حاکم موجب شد در سال ۱۳۲۱ نرخ تورم به بیش از ۹۶ درصد برسد، اتفاقی که بهای دلار را به بیش از ۱۶ ریال رساند. یک سال بعد سطح عمومی قیمت‌ها در ایران بیش از ۱۱۰ درصد افزایش یافت و نرخ برابری ریال در برابر دلار ۱۰۰ درصد سقوط کرد و دلار به ۳۲ ریال رسید. با وجود کاهش سطح عمومی قیمت‌ها در سال‌های بعد و بازگشت ثبات نسبی به اقتصاد ایران نرخ دلار همچنان رقم ۳۲ ریالی را حفظ کرد».

از آن تاریخ نرخ دلار همواره صعودی بود و البته در دوره پهلوی دوم نیز جهش کرد. در اوایل دهه ۳۰ شمسی و در دوره مبارزه برای ملی‌شدن صنعت نفت، جهش بعدی نرخ ارز رخ داد و این‌طوری شد: «ملی‌شدن صنعت نفت ایران در سال ۱۳۲۹ با اعمال تحریم‌های فروش نفت و کاهش درآمدهای ارزی همراه شد و به همین دلیل در سال ۱۳۳۰ قیمت دلار به بیش از ۶۰ ریال رسید. اما در سال ۱۳۳۱ و همراه با موج تلاطم‌های سیاسی نرخ ارز در فاصله ۷۰ تا ۹۰ ریال در نوسان بود. شایعه بهبود روابط ایران و آمریکا و نیز انتشار خبر سفر محمدمصدق، نخست‌وزیر وقت به دادگاه لاهه از جمله شوک‌های مثبت وارده در این سال به بازار ارز بود. با وجود کاهش سطح عمومی قیمت‌ها در سال ۱۳۲۹ و حفظ نرخ تورم تک‌رقمی تا سال ۱۳۳۲ توسط دولت محمد مصدق، کاهش درآمدهای ارزی و کسری بودجه دولت مهمترین عامل کاهش ارزش برابری ریال در برابر دلار بود....

تحت تاثیر مضیقه ارزی و وقوع کودتا علیه دولت مصدق در سال ۱۳۳۲ نرخ دلار آمریکا به بالاترین حد رسید و هر دلار آمریکا همزمان با وقوع کودتای ۲۸ مرداد در برابر ۱۳۰ ریال مبادله می‌شد. اما در ادامه، تحت تاثیر لایحه تثبیت نرخ ارز که دولت مصدق پیش از وقوع کودتا به تصویب مجلس رسانده بود نرخ دلار به محدوده ۹۰ تا ۱۰۰ ریال بازگشت».