عرضه گواهی سپرده سکه خوب یا بد؟
جنجال بر سر شیوه‌های فروش سکه و برخی جوسازی‌ها باعث توقف معاملات «گواهی سپرده سکه» در بورس شد؛ اما رشد نرخ سکه که بهانه اصلی توقف معاملات بود، هنوز متوقف نشده است.
بازارهای موازی بورس هم چند روزی است که تغییراتی را تجربه می‌کنند. بالا رفتن نرخ سکه در چند روز اخیر، بهانه‌ای شده تا برخی جوسازی‌ها بساط بازارهای شفاف را بر هم بزند و معاملات سکه را به سوی شیوه‌ای غیرشفاف سوق دهد.
هفته قبل بود که مقام ناظر معاملات سکه در بورس کالا اعلام کرد که «نمادهای معاملاتی گواهی سپرده کالایی سکه طلا به دلیل وجود قیمت‌های نامتعارف در تابلوی معاملات، تا اطلاع ثانوی در مرحله پیش‌گشایش باقی خواهد ماند.» این آغازی برای معامله سکه و طلا به شیوه‌ای غیرشفاف و خارج از بورس بود؛ روند معاملات طی روزهای گذشته نشان می‌دهد که نرخ علیرغم توقف این معاملات، هنوز با کاهش مواجه نشده است.
همایون دارابی، عضو انجمن توسعه سرمایه‌گذاری حرفه‌ای می‌گوید: تغییر در وضعیت بازار سکه، هیچ ربطی به معاملات گواهی سپرده سکه در بورس ندارد؛ بلکه تا زمانی که ارزش پول ملی کم باشد و کسری بودجه وجود داشته باشد، این روند دور از ذهن نیست. درحال‌حاضر، مسئله اساسی این است که بعضی افراد تازه‌کار وجود دارند که نسبت به برخی ابزارها مثل «گواهی سپرده سکه» و «صندوق‌های درآمد ثابت» آشنایی ندارند و متأسفانه چون آموزش کمی دیده‌اند، اقدام به خریدهای خارج از ارزش واقعی می‌کنند.
وی افزود: در بررسی روندهای بازار سرمایه مشاهده می‌شود که یک صندوق با درآمد ثابت، با ۲۵ درصد بالاتر از نرخ خریداری شده یا یک صندوق طلا را تا ۱۰۰ درصد بالای نرخ واقعی خریداری می‌کنند؛ پس این موضوع ارتباطی به بستر معاملات یعنی بورس کالا ندارد؛ این در شرایطی است که این تجربه سال‌های قبل هم وجود داشته و قرارداد آتی سکه نیز در بورس کالا، پس از ١٠ سال فعالیت، در سال ۹۷ تعطیل شد که این خود، اشتباهی بزرگ و نقطه تاریکی در تاریخ بازار سرمایه به شمار می‌رود.
به گفته دارابی، زمانی که یک ابزار در بازار سرمایه معرفی می‌شود، باید بر روی این آن پافشاری گردد و نباید اجازه داد که به راحتی کنار گذاشته شود؛ چراکه یک عقب‌نشینی در اقتصاد تلقی می‌شود که متأسفانه در برابر بازار غیرشفاف انجام گرفت و این تجربه بد را ایجاد کرد.
وی گفت: در ابتدای دهه ۹۰ نیز بانک‌ها تصمیم گرفتند سپرده‌های ارزی را به نرخ دولتی عرضه کنند و ارز را برنگردانند که همین کار اشتباه باعث شد بعد از نزدیک به ۱۰ سال، هنوز مردم به سپرده‌های ارزی بانک‌ها اعتماد ندارند؛ بنابراین، این رفتارها صدمات زیادی به اعتبار ساختارهای رسمی اقتصاد ایران وارد می‌کند که امیدواریم هیچ‌گاه تکرار نشود.
دارابی معتقد است که دلیل بالا رفتن نرخ سکه، کاهش ارزش پول ملی است؛ همانطور که در دهه‌های ۷۰، ۶۰ و ۸۰، اگرچه معاملات در بورس صورت نمی‌گرفت و بورس‌های کالایی فعال نبودند، اما در آن زمان نیز نرخ سکه بالا می‌رفت؛ پس بالا و پایین رفتن نرخ ربطی به ابزار مالی بورس کالا ندارد و این کسری بودجه و کم شدن ارزش پول ملی است که باعث بالا رفتن قیمت‌ها می‌شود؛ بنابراین درحال‌حاضر سکه چه در بورس معامله شود و چه در کوچه و پس‌کوچه‌ها، باز هم نرخ آن صعودی است.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه خاطرنشان کرد: در بازار گواهی سپرده سکه، بانک‌هایی هستند که گواهی سکه صادر می‌کنند؛ به این معنا که سکه را به آنها تحویل می‌دهید و به جای آن گواهی دریافت می‌کنید که در بورس کالا قابل معامله است. این کار مزیت‌های زیادی دارد؛ اول اینکه امنیت سرمایه شما برقرار بوده و دیگر نگرانی در این زمینه وجود ندارد و دوم اینکه خرید و فروش در بورس کالا هزینه خیلی کمی دارد، یعنی وقتی در بیرون بورس، معامله تا ۳ درصد بین خرید و فروش اختلاف دارد؛ اما در بورس کالا با هزینه ۱۷ هزار تومان برای کارمزد، می‌توانید در هر زمان که خواستید خرید یا فروش را انجام دهید و دیگر مانند بازار درگیر چک یا اقساط نباشید، مسئله‌ای که همیشه برای هر دو طرف مشکل ایجاد می‌کرد.
دارابی ادامه داد: در بورس کالا چون سپرده‌گذاری صورت می‌گیرد پرداخت‌ها نیز تضمین شده و بر این اساس، طبیعی است که گواهی سکه گران‌تر از سکه فیزیکی باشد؛ چون مزیت‌های زیادی به نسبت معاملات نقدی از جمله نبود ریسک حمل‌ونقل، امنیت بالا، هزینه کم، معامله آنلاین و لحظه‌ای و پرداخت تضمین شده دارد که البته در این حوزه ایرادی وجود داشت که به دلیل محدود بودن موجودی خزانه‌ها در برابر هجومی که به بازار صورت گرفت، مقدار سکه کافی نبود و همین باعث شد قیمت‌ها خارج از روال رشد کند و این مشکل هم نهایتاً با افزایش موجودی خزانه‌ها و هم با ورود بانک مرکزی، قابل حل است.
وی افزود: باید تلاش کنیم تا ظرفیت خزانه‌ها بالا برود و بانک مرکزی باید از این موضوع استقبال کند که می‌تواند سکه فیزیکی را با سکه کاغذی عوض کند و بدون ضرب سکه بازار را تنظیم کند. همین کار می‌تواند نقش مهمی در حفظ ذخایر ما خواهد داشت؛ ضمن اینکه باعث خواهد شد که پول از بازار خارج نشود و تورم را مهار خواهد کرد.
عضو انجمن توسعه سرمایه‌گذاری حرفه‌ای گفت: بانک مرکزی باید یک خزانه بسیار بزرگ ایجاد کند و سکه‌ها را به‌صورت گواهی دربیاورد تا افراد بتوانند بر اساس این گواهی‌ها از بانک‌ها وام بگیرند. قطعاً این وثیقه بسیار معتبر خواهد بود و چون پشتوانه آن طلا و سکه خواهد بود و می‌تواند نقش مهمی در به چرخش درآمدن سرمایه‌های راکد داشته باشد. بانک‌ها نیز می‌توانند با این وثیقه‌ها، طلا خریداری کرده و در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.
وی افزود: از این گونه سرمایه‌گذاری‌ها قبلاً در مورد زعفران و زیره نیز صورت گرفت که شاهد بودیم چقدر پیشرفت خوبی داشتند. به هر حال حضور مردم در بورس اتفاق بسیار خوبی است که باعث توسعه و رونق اقتصادی خواهد شد؛ اما باید برای آموزش آنها نیز اقدام شود؛ در حالی که متأسفانه مردم در این زمینه آموزش کمی دیده‌اند و خیلی با ارزش ابزارهایی که باید از آن استفاده کنند آشنایی ندارند و این مسئله هم آنها را دچار مشکل می‌کند و هم باعث التهاب بازار می‌شود؟
ارسال نظر