فروش سهام عدالت، منطقی یا اشتباه جبران ناپذیر؟

امروز سه‌شنبه، ششم خردادماه ۹۹ را بسیاری سه‌شنبه بزرگ بازار بورس و سرمایه نام نهاده‌ بودند. طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده قرار بود که از امروز به بعد سهامداران سهام عدالت بتوانند تا ۳۰ درصد از سهام خود را بفروشند. البته چنین نشد و این رخداد تا شنبه هفته بعد به تاخیر افتاد. فروش این سهام منطقی است؟ برای یافتن پاسخ سوال خود با نایب‌رئیس پیشین سازمان بورس و اوراق بهادار به گفت‌وگو نشستیم.

دو نظر متفاوت

در پاسخ به این سوال دو نوع طرز فکر وجود دارد. موافقان فروش می‌گویند که بورس ایران به ثبات نرسیده و از شفافیت کامل برخوردار نیست بنابراین سرمایه‌گذاری در آن پرمخاطره است و سهامی مثل سهام عدالت را باید در نخستین فرصت فروخت. مخالفان فروش بر این اعتقاد هستند که وضعیت بازار سرمایه ایران در مقایسه با یک دهه قبل تغییرات عمیقی داشته است و در این شرایط سرمایه‌گذاری در آن به‌خصوص برای کسانی که امکان سرمایه‌گذاری در بازارهای سنتی مثل مسکن و طلا را ندارند انتخابی مقرون‌به‌صرفه است. به باور گروه دوم رونق بورس به معنای رونق کل اقتصاد کشور خواهد بود.

در این میان موضوع دیگری هم وجود دارد که ذهن سهامداران به‌خصوص آنهایی که از چند سال قبل به این حوزه وارد شده‌اند را به خود مشغول کرده است: ۵۰ میلیون نفر سهام عدالت دارند و ممکن است شاهد شکل‌گیری صف‌های طولانی فروش باشیم. بسیاری از شرکت‌های حاضر در سبد سهام عدالت همان‌هایی هستند که بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و به‌قول‌معروف بورس‌باز، در آنها سرمایه‌گذای کرده‌اند. فروش ناگهانی‌ای که شنبه و روزهای آتی ممکن است شکل بگیرد به معنی افت فاحش ارزش سهام این شرکت‌ها باشد. بعضی کارشناسان اقتصادی هم بر این اعتقاد هستند که فروش گسترده سهام عدالت و ورود این حجم از نقدینگی به بازار، تورم‌زا خواهد بود. البته وزرای کنونی و پیشی، نظر دیگری دارند و ظرف چند روز گذشته به وفور دراین‌باره سخن گفته‌اند. فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته است که عرضه سهام عدالت، تدریجی و مدیریت‌شده خواهد بود. طهماسب مظاهری رئیس پیشین بانک مرکزی هم نقدینگی ناشی از سهام عدالت را مثبت ارزیابی کرده و معتقد است که مقدار این سهام آن‌قدر نیست که تلاطمی جدی ایجاد کند.

سهام خود را نگه دارید

در همین راستا علی سعیدی، نایب‌رئیس پیشین سازمان بورس و اوراق بهادار تهران هم به خبرنگار گسترش‌نیوز گفت: «سهامداران سهام عدالت می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم سهام خود را مدیریت کنند. در شکل مستقیم همان موارد در نظرگرفته شده در سهام عدالت به افراد تعلق می‌گیرد

اما در شکل غیرمستقیم، کارگزاری می‌تواند سهام را مدیریت کند. به‌هرحال سهام عدالت، قدم‌به‌قدم پیش می‌رود. نکته بسیار مهمی که مردم باید از آن مطلع باشند آن است که دارندگان سهام عدالت حتی اگر نیاز دارند بهتر است سهام خود را سریع نفروشند چون این سهام زایش خواهد داشت و ارزش آن هرسال افزایش پیدا می‌کند. شاخص سهام عدالت حدود یک میلیون است اما در سال ۸۷ از ۹ هزار شروع شد. در واقع یک سرمایه‌گذاری نه میلیونی به حدود یک میلیون تومان افزایش یافته است. پیام واضح این افزایش ارزش آن است که مردم سهام خود را نگه دارند. با نگهداری سهام هم می‌توان از منافع این سرمایه بهره‌مند شد و هم از افزایش قیمت آن در آینده سود برد».

حسن بزرگ افزایش تعداد سهامداران

به این ترتیب می‌توان گفت که ارزش سهام عدالت در فاصله سال‌های ۸۷ تا ۹۹ حدود ۱۱۱ برابر افزایش یافته است.

نایب رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه افزود: «در مجموع اتفاق مبارکی در اقتصاد ما افتاده است چون هم نقش‌آفرینی مردم در نظام اقتصادی را افزایش داده است و هم به رونق اقتصادی که آن را اقتصاد خصوصی می‌نامیم کمک می‌کند. هر چه تعداد سهامداران بیشتر شود نقش نهادهای مختلفی که در قیمت‌گذاری نقش دارند به حداقل می‌رسد. به این ترتیب تاریخ ده ساله بازار سهام دستخوش یک تغییر جدی می‌شود. در گذشته تعیین نرخ کالاهای تولیدی توسط پتروشیمی‌ها، شرکت‌های پالایشگاهی و نیز حق انتفاع دولت از معادن و تغییر و تحولات همراه با آنها به شدت روی سرمایه‌گذاران اندک گذشته، تاثیر گذاشت اما با افزایش تعداد سهامداران نهادهای تعیین‌کننده قیمت یا به عبارت دیگر یک یا چند نفر نمی‌توانند با این شدت و حدت نقش‌آفرینی کنند».

علی سعیدی در ادامه افزود: «درست است که عرضه سهام ظاهرا توسط دولت انجام می‌شود اما فاعل واحدی ندارد. بنابراین موفقیت یا عدم موفقیت آن را نمی‌توان صرفا به دولت ربط داد. با یک اقدام ملی سروکار داریم. طرحی که مشابه بین‌المللی بسیار کمی دارد».