بایدها و نبایدهای عرضه خودرو در بورس
عرضه خودرو در بورس ازجمله طرح‌هایی است که قرار است با اهدافی نظیر ساماندهی بازار و صنعت خودرو به‌زودی به مرحله اجرا درآید. طرحی که محور اصلی آن شفافیت معاملات و تبدیل خودرو از کالایی سرمایه‌ای به یک کالای مصرفی است.
به دنبال افزایش قابل توجه قیمت در بازار خودرو، ورود این محصول به بورس کالا مطرح شد. به طور کلی هدف از ورود این محصول به بورس کالا، ایجاد شفافیت در فروش و کشف قیمت‌های عادلانه برای این محصولات عنوان شد.
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران، درباره این مسئله اظهار کرد: در صحبت‌های مطرح‌شده با رئیس‌جمهوری، انجمن پیشنهاد داده که با توجه به حمایت دولت از بازار سرمایه، بهتر است تدابیری اتخاذ شود تا خودروسازان هم به بورس کالا ورود و خودروهای تولید داخل را در این بورس عرضه کنند. با این توجیه که راهکار فعلی برای کنترل بازار خودرو استفاده از ظرفیت بورس کالا برای عرضه خودرو است.
به عقیده برخی، ورود خودروسازان به بورس به دلایل و بهانه‌های آنها برای گرانی‌های بی‌مورد را از بین می‌برد و زمینه را برای عادلانه شدن قیمت مهیا می‌سازد. نکته قابل توجه در این میان این است که با ورود خودروسازان به بورس تعهدی الزام‌آور برای تولید و عرضه محصولات پدید می‌آید که همین مسئله می‌تواند قیمت محصولات را کاهش داده و بنابراین احتمال دارد در اجرای این موارد چالش‌هایی ایجاد شود. همچنین ممکن است از این عرضه‌ها استقبال چندانی نشود و رونقی به دنبال نداشته باشد.
مزایای عرضه خودرو در بورس کالا
پیشنهاد عرضه خودرو در بورس کالا مانند هر طرح دیگری با بایدها و نبایدها و در واقع موافقت‌ها و مخالفت‌هایی روبه‌رو است. موافقان بر این باورند که با عرضه خودرو در بورس کالا، فروش خودروسازان شفاف‌تر و کشف قیمت نیز عادلانه انجام خواهد شد.
برخی هم بر این اعتقادند که این عرضه و ورود به نفع خودروسازان خواهد بود و میزان نقدینگی آنان را افزایشی می‌دهد و درنهایت به بهبود کیفیت خودروها می‌انجامد در حالی که این افزایش کیفیت با افزایش قیمت همراه نخواهد بود و زیانی برای مشتریان به دنبال ندارد.
به‌هرحال مبنای این طرح، اصلاح توزیع خودرو بوده و قرار است تمام راه‌های توزیع خودروی صفر به‌غیراز مسیر بورس بسته شود تا خودروسازها نتوانند از درب‌های پشتی خودرو را به فروش برسانند. بنابراین با فروش خودرو در بورس کالا، عرضه و تقاضا است که قیمت را تعیین می‌کند و عملاً قیمت‌گذاری دستوری به دلیل ناکارآمد بودن حذف می‌شود.
لازم به ذکر است که بر اساس این طرح، به هر کد ملی تنها یک مدل خودرو در سال تعلق می‌گیرد. همچنین پیشنهادهایی نیز مبنی بر وضع مالیات بر فروش خودرو صفر تا دو سال پس از خرید مطرح شده است. در این پیشنهاد ۲۰ درصد از مالیات اخذ شده به خزانه رفته و صرف توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی می‌شود، ۷۰ درصد هم جهت افزایش تولید به خودروسازان وام و ۱۰ درصد نیز پاداش داده می‌شود.
به عقیده رسول سعید پور، کارشناس اقتصادی، همواره دولت‌های مختلف در جهت کنترل بازار خودرو تلاش کرده‌اند. البته خودروسازان هم این اقدام دولت را دخالتی عنوان کرده‌اند که نتیجه‌اش تأثیرات منفی بر این بازار بوده و به افت کیفیت محصولات انجامیده است.
وی اظهار می‌کند: به عقیده خودروسازان نرخ خودرو نه توسط نهاد خاصی بلکه باید با عرضه و تقاضا و در حاشیه بازار مشخص شود که در این حاشیه دلالان هم منفعت زیادی می‌برند.
این کارشناس تصریح می‌کند: اما این بار، ظاهراً دولت مصمم است با ورود خودرو به بورس از این وضعیت جلوگیری شود و به عبارتی بازار خودرو از این حالت‌های دو و چند نرخی خارج شود. که پیامدش شفافیت در بازار خواهد بود. به همین علت، عده‌ای از خودروسازان با چنین فرآیندی مخالفت می‌کنند زیرا احتمالاً از شفافیت قیمت‌ها هراس دارند.
سعید پور یادآورمی‌شود: ممکن است عرضه خودرو در بورس باعث افزایش نرخ‌ها هم بشود اما از رانت‌خواری و نرخ‌گذاری‌های دستوری ممانعت می‌شود. درواقع در بورس کالا معاملات خودرو به‌صورت واقعی انجام شده، قیمت واقعی کشف می‌شود و از قیمت‌سازی جلوگیری می‌شود.
وی در ادامه تأکید می‌کند:: مهم‌ترین منفعت در عرضه خودرو در بورس کالا تک‌نرخی شدن قیمت خودرو در بازار است که این مورد به نفع خودروساز و خریدار خواهد بود زیرا سوددهی برای دلالان باقی نمی‌ماند و تنها خودرو به قیمت واقعی خود در بازار خریدوفروش می‌شود. از طرفی هم اگر وام و تسهیلات وعده داده‌شده برای افزایش تولید به خودروسازان تعلق گیرد و این وام پس از دریافت، در راستای همین موضوع به کار می‌رود قطعاً با افزایش تولید، نرخ‌ها هم واقعی‌تر می‌شود.
طرحی برای سرگرم کردن مردم
در برابر موافقان طرح مذکور، مخالفانی هم وجود دارند. برخی از مخالفان معتقدند که نتیجه عرضه خودرو در بورس، تنها کشف قیمت‌ها است و نفعی برای عرضه‌کننده و متقاضی وجود ندارد. حتی شاید در میانه اوج بازار و افزایش قیمت‌ها، این ورود به نفع خودروسازان هم باشد.
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: ورود خودرو به بورس کالا کمکی به حل مشکلات بازار خودرو نمی‌کند؛ زیرا زمانی کالایی به بورس کالا عرضه می‌شود که دارای چند تولیدکننده و مصرف‌کنندگان متعدد باشد که سازوکار کشف قیمت به‌درستی انجام گیرد و مشتری حق انتخاب داشته باشد.
بهرام احمدی، فعال بازار خودرو، نیز معتقد است: با ورود خودرو به بورس هیچ تغییری درجهت کاهش نرخ‌ها اتفاق نمی‌افتد فقط شفافیت به وجود می‌آید که ممکن است دراین قیمت‌ها نیز افزایش یابد.
وی اظهار می‌کند: زمانی که نرخ این کالا بدون دخالت نهادها و توسط عرضه و تقاضا در بورس مشخص شود تنها پیامد، کشف قیمت‌ها است اما اگر دولت هم بخواهد در این جریان دخالتی داشته باشد باز با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهیم بود که تفاوت چندانی با شرایط فعلی نخواهد داشت بنابراین چنین راه‌حلی کمکی در بهبود شرایط نمی‌گذارد و در کل منطقی نیست.
این فعال بازار خودرو می‌گوید: مشابه چنین طرح‌هایی همیشه وجود داشته اما هر بار با ظاهری متفاوت بازگشته است. چنین طرح‌هایی برای سرگرم کردن مردم برای پیدا کردن مقصران گرانی و ایجاد امیدواری برای تعدیل قیمت‌ها است این در حالی است که مقصر اصلی، بی‌مدیریتی‌هایی است که تا به حال انجام شده و چنین تدابیری را بی‌ثمر می‌کند.
احمدی می‌افزاید: به‌هیچ وجه مردم انتظار تغییرات قیمتی در این بازار را نداشته باشند حتی انتظار ثبات هم غیرممکن است چه‌بسا هرچه می‌گذرد با رشد نرخ‌ها روبه‌رو هستیم حتی اگر طرح عرضه خودرو در بورس هم اجرایی شود.
قیمت‌ها واقعی شود
اگرچه مسئولان با با طرح ورود خودرو به بورس کالا درصدد مقابله با روند صعودی قیمت‌ها هستند. اما این طرح تا چه حد می‌تواند در تحقق هدف ساماندهی این بازار مؤثر واقع شود؟
هدفی که از عرضه خودرو در بورس کالا ترسیم می‌شود تعادل قیمتی این محصولات در بازار است اما دیدگاه اغلب کارشناسان و فعالان بازار خودرو نسبت به این طرح افزایش قیمت پس از ورود است. همچنین با توجه به حمایت بازار و برخی از سهامدارانی که سواد مالی چندانی ندارند، ایجاد صف‌های طولانی خرید و فروش دور از تصور نیست.
همچنین به نظر می‌رسد تنها کارکرد بورس کالا برای بازار خودرو کشف قیمت از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا باشد. واقعیت آن است که ورود خودرو به بورس کالا موجب می‌شود که خرید این محصول تنها به‌صورت حرفه‌ای صورت گیرد و این حرفه‌ای شدن دست دلالان و واسطه‌گران را از بازار کوتاه می‌کند و درنهایت خودرو به‌صورت حرفه‌ای و باقیمت مصوب در بازار خرید و فروش می‌شود.
اما باید توجه داشت که عرضه خودرو در بورس کالا نه باسلیقه‌های خودروسازان بلکه باید با نظارت کامل سازمان بورس انجام شود زیرا هرگونه دخالتی خارج از محدوده بورس باعث ایجاد حباب‌هایی دیگر در این بازار خواهد شد.
ارسال نظر