طرحی که به بورس آسیب شدید زد

مهمترین ویژگی بازار سهام که همه ی سهامداران و کارشناسان تا پیش از قانون ممنوعیت نوسان گیری مثال می‌زدند، نقد شوندگی است. اما نقدشوندگی که یکی از ویژگی‌های مهم این بازار بود به دلیل قانون ممنوعیت نوسان گیری هم به خطر افتاد تا منتظر اقدامات و تصمیمات بعدی مسوولین سازمان بورس باشد. کارشناسان راه‌های مختلفی برای جلوگیری از نوسان سازی‌ها بیان کرده‌اند چرا که بیشتر آنها معتقدند این قانون به شدت سهامداران را از بازار سهام دور می‌کند و نقدینگی را به سمت بازارهای دیگری هدایت می‌کند. بی‌شک تداوم این روش موجب کاهش جذابیت بورس شده و ریسک خروج سرمایه‌ها را در بازار به شدت افزایش می‌دهد. حسین محمودی اصل؛ اقتصاددان و کارشناس بازار سرمایه درباره لغو نوسان‌گیری یا خرید و فروش سهم در یک روز نکاتی را برای رادار اقتصاد تشریح کرده است.

ممنوعیت نوسان گیری در بازار سرمایه را اگر تحلیل کنید به نظر شما مدیران بورس دست به چه اقدام تازه‌ای در شرایط کنونی بازار زده اند؟ آیا اقدامات جدید مناسب وضعیت بازار است؟

بازار سرمایه در روزهای بسیار حساسی به سر می‌برد. بازار شکننده در این روزهای حساس شاهد اتخاذ تدابیر و تصمیمات خلق الساعه‌ای است که متاسفانه به شدت آثار منفی بر بورس به جا می‌گذارد. با اینکه بازار سرمایه روزهای پر التهابی را پشت سر می‌گذارد و نیازمند آرامش هر چه بیشتر است اما شاهد تصمیماتی هستیم که عمدتا نه تنها در روند روزهای منفی بازار تاثیرات مثبتی به جا نمی‌گذارد، بلکه بازار را بیش از پیش دچار التهاب و آسیب می‌کند. تصمیمات جدیدی که عنوان شد از جمله عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، خرید سهام خزانه، بازارگردانی و دریافت یک درصد صندوق توسعه ملی. هر کدام از پیشنهادات ارائه شده در جلسات دولت و مجلس منجر به اخذ تصمیماتی شد که در مقام اجرا بسیار ضعیف است و از آن بدتر بسیار ضعیف به مرحله اجرا درآمده است. بسیاری از وعده‌های داده شده برای حمایت از بورس عملی نشد، در نهایت در این بین شاهد تصمیمات خلق الساعه‌ای هستیم که باعث به هم ریختن بازار می‌شود. تصمیمی چون ممنوعیت معاملات روزانه یا day tray یکی از این تصمیمات است به این معنا که سهمی که خریداری کرده‌اید دیگر نمی‌توانید این سهم را همین امروز بفروشید. هر چند که عدم خرید و فروش در یک روز در راستای جلوگیری از نوسان گیری بوده است، اما از این موضوع به سادگی گذاشته‌اند که نوسان گیری جزء ذات بازار سرمایه است. این موضوع خاص ایران نیست بلکه در همه ی دنیا چنین روالی امری عادی است.

به جای ممنوعیت نوسان گیری چه راهکاری باید اتخاذ می‌شد؟

موضوع نکوهیده و مسئله‌ای که اتفاقا باید پیگیری شود بحث نوسان‌سازی است. حتما باید با نوسان‌سازی مبارزه کنیم، نه نوسان گیری. در شرایطی که بازار گردان‌های قوی در بازار حضور ندارند، در شرایطی که بسیاری از شرکت‌ها بازار گردان ندارند و موفق به خرید سهام خزانه نشدند و حتی اوراق اختیار فروش منتشر نکردند، نوسان گیر همان اقدامی را انجام می‌دهد که بازار ساز انجام می‌دهد، پایین می‌خرد و به قیمت بالاتری می‌فروشد اما اینکه چرا فضای نوسان گیری تلورانس بالایی دارد، ناشی از عملکرد مسئولان است که زمینه را برای این نوسانات فراهم کرده، یعنی فروشندگان بازار را ترغیب و تسلیم این دست از نوسانات می‌کند به این دلیل که سهامداران مستاصل شده و بی‌پناه شده اند؛ سهامداران در درگیر خروارها وعده مانده‌اند و خواستار ثبات هستند. وقتی ثبات به بازار برگردانده شود نوسان گیر و نوسان ساز خنثی خواهند شد. درحال‌حاضر عملا در شرایطی که بازار خریدار حداقلی دارد با این تصمیمات زمینه را برای اخراج بخشی از فعالان بازار آماده کرده‌ایم در حالی که ما بازاری براساس قوانین و ضوابط مشخص داریم که کارکرد خاص خود را دارد. عده‌ای هم بر اساس همین ضوابط وارد بازار شده‌اند تا سهم امروز را بخرند و امروز هم بفروشند، با چنین تصمیماتی مگر می‌توان با یک تصمیم خلق الساعه بخشی از فعالان را از بازار محروم کرد و باعث خروج نقدینگی از بازار شد.

چه مشوق‌ها و چه محدودیت هایی برای باقی ماندن سهامداران در بورس می‌تواند کمک‌کننده باشد؟

مسوولان بازار سرمایه باید برای ماندگاری در بازار مشوق تعیین کنند، برای تقویت بحث سهامداری مشوق هایی را تعریف کنند مثلا کسانی که امروز سهام خریدند اما نفروختند امتیاز بگیرند نه اینکه از طریق تغییر قوانین و تصمیمات خلق الساعه بازار را به هم بریزیم. به هر حال بسیاری از کارشناسان بازار با این موضوع به شدت مخالف هستند، با نحوه اعلام این موضوع و متاسفام بابت چنین تصمیمی که صدمات بسیار جبران ناپذیری را به بازار سرمایه وارد کرده است. بنده بر این موضوع تاکید می‌کنم نوسان گیری ایرادی ندارد چرا که جزء ذات همه بازارهای سرمایه در جای جای دنیاست، ما باید به دنبال مانع برای نوسان‌سازی باشیم. نوسان‌سازی مثل چاقوست از چاقو هم می‌توان استفاده خوب کرد هم آدم کشت. حالا که چاقو یک بعد بد دارد باید به شدت همه ی چاقوها برداشته شود؟

بازار سرمایه از خلاء وجود بازارگردان‌های قوی به شدت رنج می‌برد. بازارگردان‌ها قرار است پایین بخرند و بالا بفروشند تا ایجاد تعادل شود که در خلاء بازار گردان‌ها نوسان گیرها این کار را انجام می‌دهند. موضوع را باید از این زاویه ببینیم فی النفسه خود نوسان گیری ایرادی ندارد اما ممکن است در این بین برخی‌ها نوسان‌سازی کنند، سهم را صف خرید یا صف فروش کنند تا نوسان‌های جدیدی ایجاد کنند بنابراین می‌توان گفت نوسان‌سازی اتفاق نامیمونی است، با این روش باید مقابله کرد اما نه با شیوه و روش غلطی که اعلام شود سهمی که امروز خریدی، همین امروز نمی‌توانی آن را بفروشی. قطعا مسوولین سازمان بورس باید بازارسازاها را شناسایی و با بستن کدها آنها را محدود کنند نه اینکه این ابزار را به کل بردارند.

آیا معتقد هستید که این قانون باید تغییر کند؟

این طرح به سرعت باید برداشته شود، تصمیم تغییر کند هر چند این موضوع باعث آسیب شدیدی به بازار سرمایه شد و دوره بازگشت به وضعیت عادی اندکی زمان بر خواهد بود. متاسفانه برگشت از تصمیم هم نمی‌تواند ما را به شرایط اول برگرداند اما چون بحث منافع ملی است گاها باید ایثار و از خود گذشتگی کرد بایستی کوتاه آمد و به شیوه‌های مناسب دیگری به انجام وظایف پرداخت.