استارتاپ‌ها چگونه می توانند بورسی شوند؟
در شرایطی که حدود سه ماه از وعده وزیر امور اقتصادی و دارایی برای عرضه نخستین استارتاپ در بازار سرمایه می‌گذرد هنوز این اتفاق رخ نداده است؛ ولی آیا بر اساس قوانین، تیم‌های استارتاپی امکان حضور در بورس را دارند؟
بر اساس وعده مسئولان دولتی، قرار بود هفته نخست مرداد ماه شاهد حضور دی جی کالا در بورس باشیم. با وجودی که بنیانگذاران و مسئولان این مجموعه می‌گویند مدارک لازم به این منظور را به نهادهای قانونی ارائه کرده‌اند، هنوز این اتفاق رخ نداده است.
به گفته برخی از کارشناسان و فعالان اکوسیستم استارتاپی، موضوع عرضه سهام تیم‌های فناورانه در بازار سرمایه، تنها در حد حرف بوده و هنوز هیچ اقدام عملی‌ای در این زمینه انجام نشده است؛ آنها معتقدند اشتیاق اولیه مسئولان برای حضور استارتاپ‌ها در بورس، که البته در جای خود پرسش‌برانگیز بود، اکنون فروکش کرده است.
در این میان پرسش‌هایی نیز در مورد شرایط قانونی ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه مطرح شده؛ اینکه آنها به چه صورت و در کدام بازار می‌توانند حضور داشته باشند از نظر برخی کارشناسان محل تردید است.
ایده‌هاب در مقاله‌ای در مورد عرضه اولیه استارتاپ ها به همین پرسش پاسخ داده است.
عرضه سهام شرکت‌های دانش‌بنیان
بر اساس این مقاله، با توجه به روال اقتصادی اخیر ایران و روند جهانی، شکی در ضروری بودن تغییر جهت اقتصاد ایران از یک اقتصاد نفتی به اقتصاد دانش‌بنیان نیست. اولین اقدام ملی قابل توجه ایران، تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۳۸۹ بود که می‌توان از آن به عنوان نقطه عطف این صنعت یاد کرد.
هرچند که تا سال ۱۳۹۲ تنها دو شرکت دانش‌بنیان تایید صلاحیت شده بودند، هم اکنون ۵۳۲۷ شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد که نشان‌دهنده توسعه قابل توجه این بخش از اقتصاد کشور است.
طبق گزارش‌های منتشر شده، تقاضا برای اخذ کد بورسی طی ۴ ماه اول سال ۹۹، حدود ۴ برابر تقاضا در کل سال ۹۸ بوده است البته بخشی از این تقاضا ناشی از آزادسازی سهام عدالت است و هجوم سرمایه‌گذاران خرد به بازار سرمایه در سال جاری کاملاً عیان است.
اختلاف میان رشد عرضه و تقاضا به خوبی از تفاوت رشد ثبت‌نام سرمایه‌گذاران در مقایسه با رشد شرکت‌های ناشر در بازار بورس قابل درک است. به طور مشابه، پیشی گرفتن رشد ارزش معاملات در مقایسه با رشد تعداد معاملات مردادماه که در جدول زیر به آنها اشاره شده است مؤید همین امر است.
|
شاخص‌ها |
بورس اوراق بهادار |
فرابورس ایران |
| تغییر ارزش معاملات در مرداد ماه 1399 نسبت به مرداد 1398 | ۱۵۰۱٪ | ٪۶۵۰ |
| تغییر تعداد معاملات در در مرداد ماه 1399 نسبت به مرداد 1398 | ۸۰۵٪ | ٪۵۴۵ |
| تغییر حجم معاملات در مرداد ماه 1399 نسبت به مرداد 1398 | ۲۱۶٪ | ٪۹۷ |
سرعت زیاد رشد بازار سهام، عوامل متعددی داشته و در مجموع نگرانی‌هایی نیز به همراه داشته است، ریزش ارزش بازار در هفته‌های اخیر نشان از همین عدم اطمینان و نگرانی‌ها دارد.
بورس ایران؛ تهدیدی برای استارتاپ‌ها؟
از طرفی، مقایسه بازار بورس ایران با بازار بورس آمریکا، به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین بازارهای مالی دنیا، می‌تواند نشان‌دهنده غیرپایدار بودن رشد بازار ایران نیز باشد. برای نمونه میانگین وزنیP/S, P/E بازار بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس، چند برابر بازار سهام نزدک (Nasdaq) است که با توجه به کارایی بالاتر نزدک و محدودیت‌های کمترِ ناشران این بازار، نشان از نوعی گرانی در بازار ایران داشت که وقوع اصلاح یا ریزش را از پیش خبر می‌داد.
نرخ بالای این نسبت‌ها در ایران به وضوح نشان می‌دهد که اولاً، قیمت‌های بازار نه فقط به دلیل شاخص‌های مرتبط با صنعت، بلکه به دلیل شاخص‌های اقتصاد کلان و اندازه بازار باید اصلاح شوند و در ثانی بازار سهام ایران در آینده نه چندان دور، به سقف رشد خود می‌رسد.
به بیان دیگر روال رشد مثبت بازار بیش از حد برای بلندمدت بودن خوشبینانه است. برخورد اکوسیستم استارتاپی با یکی از این امواج اصلاح یا ریزش، به علت آسیب‌پذیری بیشتر نسبت به شرکت‌های بورسی دیگر و تعداد کم استارتاپ‌ها، به شدت خطرناک است.
همچنین ممکن است عرضه اولیه سهام با توجه به افزایش سایز سرمایه مورد نیاز در مواردی، آخرین راه جذب سرمایه برای این گروه باشد و عدم کارایی آن، موجب محدود شدن دسترسی به منابع مالی شود.
اولین استارتاپ‌هایی که مجوز انتشار و ورود به بازار را کسب می‌کنند، تعیین‌کننده سرنوشت اقتصاد دانش‌بنیان ایران و صنایعی خواهند بود که امید دارند در آینده از این سازوکار بهره‌مند شوند.
مهم‌تر از آن، ذی‌نفعان این صنعت باید در نظر داشته باشند که هر رونق و رکودی که این صنعت نوپا تجربه کند، سرنوشت بخش جوان و بااستعداد فعال در آن را نیز تحت تأثیر زیادی قرار می‌دهد.
ورود استارتاپ‌ها به بورس یا فرابورس؟
با توجه به دستورالعمل‌های پذیرش، عرضه و نقل‌و‌انتقال اوراق بهادار در سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان فرابورس ایران (با توجه به شرط عدم وجود زیان انباشته و سودآوری)، به ترتیب در حداقل یک و سه دوره منتهی به پذیرش، در عمل امکان پذیرش استارتاپ‌ها در بازارهای بورس و بازار اول فرابورس وجود نخواهد داشت.
بنابراین، مطابق دستورالعمل‌های موجود، امکان پذیرش استارتاپ‌ها تنها در بازار دوم و شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس وجود خواهد داشت.
هر چند هنوز برنامه قطعی برای عرضه سهام استارتاپ‌ها اعلام نشده است، اما در تبصره ۲ از ماده ۴ همین دستورالعمل، تصریح شده است که امکان تشکیل تابلوهای مختلف از جمله تابلوی شرکت‌های دانش‌بنیان، در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط وجود دارد. بنابراین به نظر می‌رسد، عرضه سهام استارتاپ‌ها در تابلوی اختصاصی، در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط محتمل‌ترین سناریو باشد.
به گزارش تجارت‌نیوز عرضه اولیه استارتاپ‌ها، موضوعی مهم و پردامنه است که باید برای اثرگذاری مثبت آن بر اکوسیستم، به همه جوانب ماجرا دقت داشت؛ در سه مطلب با موضوع‌های استارتاپ در بورس، ارزش استارتاپ ها و عرضه علی بابا، اوبر و لیفت در بورس، به جنبه‌های دیگری از این مبحث پرداخته شده است.
آخرین اخبار و گزارش‌ها در حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه اختصاصی استارتاپ تجارت‌نیوز دنبال کنید.
ارسال نظر