این امر با ماهیت بورس در تضاد است

مدتی است که در محافل خبری، موضوع تعیین سقف رقابت برای محصولات پتروشیمی در بورس کالا مطرح می‌شود؛ موضوعی که می‌تواند به ضرر تولیدکنندگان پایین دستی تمام شود و دست سوداگران را در بازار بازتر کند. فعالان صنعت پلیمر بر این باورند که ایجاد سقف برای رقابت‌ها نمی‌تواند به نفع تولیدکنندگان واقعی باشد و این در حالی است که اصولا تعیین سقف و قیمت‌گذاری دستوری با ماهیت بورس در تضاد است و چنین موضوعی می‌تواند بازار را با تنش هایی بیشتر همراه کند.

رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات پی وی سی در گفت‌وگو با اینپیا رسانه انجمن ملی پلیمر ایران، مشکل اساسی بورس را این موضوع دانست که طرف تقاضا ترکیبی از تولید‌کننده نما، دلال و تولید‌کنندگان واقعی شناسنامه دار است و تا زمانی که ساختار درست نباشد و سیستم رگلاتوری که متشکل از عرضه، تقاضا و قیمت است به درستی مدیریت نشود، مجبور می‌شوند مولفه هایی جدا از این سه عامل در بورس ایجاد کنند.

عباسعلی متوسلیان اظهار کرد: این مولفه به شرطی می‌تواند درست عمل کند که هم طرف عرضه و هم تقاضا کنترل شود.

 وی با اشاره به اینکه طرف تقاضا تنها دست بخش خصوصی نیست، افزود: ترکیب بخش تقاضا علاوه بر تولید‌کنندگان شناسنامه دار، از دو گروه دیگر دلال و تولید‌کننده نما نیز تشکیل شده که پروانه و مجوز خود را هم از وزارت صمت دریافت کرده‌اند و هرگونه درخواست اضافی از طرف این دو گروه در بخش تقاضا می‌تواند سیستم را برهم بزند.

متوسلیان ادامه داد: برای مثال اگر سقف ۱۰ تا ۲۰ درصد هم برای رقابت تعیین گردد، کسی می‌تواند مواد بیشتری خریداری کند که سهم بیشتری داشته باشد و تولید‌کننده نماها که معمولا کارگزاری خاصی برای اجماع سهمیه‌ها با حجم بالا دارند، می‌توانند با بالاترین سقف رقابت، حداکثر سهم واحدهای شناسنامه دار را جذب نمایند و نتیجتاً، تأمین مواد و رقابت قیمتی، برای تولید‌کننده واقعی، به بازار موکول می‌شود.

رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات پی وی سی، اقتصاد کشور را سیاسی و اقتصاد دستوری مبتنی بر سیاست دانست و افزود: شناسایی گروه‌های مشکل دار در طرف تقاضا، فقط به وسیله ذینفعان شناسنامه دار و واقعی امکان دارد تا از رقابت‌های غیر اصولی جلوگیری شود.

 وی تاکید کرد: انجمن‌های تخصصی به دلیل سوابق بالایی که هم در فعالیت تولیدی و هم در فعالیت تشکلی دارند می‌توانند در این موارد نقش موثری ایفا کنند.

به جای مداخله در میزان رقابت، عرضه باید اصلاح شود

 یکی دیگر از فعالان صنعت پلیمر و پلاستیک راهکار وضعیت موجود بازار مواد اولیه پتروشیمی را افزایش عرضه و حضور پتروشیمی‌های کشورهای خارجی برای عرضه مواد خود در بورس کالا دانست.

 محمد تقی غیاثی، در خصوص اینکه آیا ایجاد سقف رقابت می‌تواند باعث کاهش التهابات و مانع افزایش غیر منطقی قیمت‌ها شود، اظهار کرد: علت اصلی رقابت‌های بالا، کمبود عرضه مواد اولیه به صورت عمدی است که باعث ایجاد رقابت‌های بالای ۴۰ درصد شده و این وضعیت قیمت‌ها را به شدت افزایش می‌دهد.

 غیاثی تاکید کرد: نتیجه این وضعیت به ضرر مردم است چرا که قیمت محصولات نهایی پلاستیکی برای مصرف‌کننده افزایش می‌یابد و فقط سود غیر رسمی پتروشیمی‌ها بیشتر می‌شود.

وی با بیان اینکه هم ایجاد محدودیت برای رقابت‌ها تبعات منفی دارد و هم آزاد بودن آن، خاطر نشان کرد: مشکل اصلی بازار، عرضه مواد پلیمری است و باید پتروشیمی‌ها همه مواد تولیدی خود را در بورس عرضه کنند نه اینکه در رقابت‌ها مداخله شود تا مشکلات کارخانجات صنعت پلیمر در تامین مواد اولیه برطرف شود.

 غیاثی تاکید کرد: صادرات مواد پتروشیمی باید در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد.

 به گفته این فعال اقتصادی اگر عرضه افزایش یابد رقابت‌ها بیش از یک الی دو درصد نخواهد شد.

 غیاثی گفت: اگر هم پتروشیمی‌های داخل ایران توان تامین ندارند، باید اجازه بدهند پتروشیمی‌های خارجی به عرضه مواد اولیه تولیدی خود در بورس کالا بپردازند.

ایجاد سقف رقابت به شرط نظارت

 محسن صفایی از دیگر فعالان صنعت پلیمر با وجود سقف رقابت در بورس کالا موافق است اما به شرطی که دستگاه نظارتی ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته شود.

 صفایی در این گفت‌وگو اظهار کرد: در شرایط آشفته بازار مواد اولیه پتروشیمی که با افزایش قیمت‌های سرسام آور مواجه شده است، ایجاد سقف رقابت ۱۰ درصد می‌تواند باعث شود تا مواد به‌دست تولیدکنندگان واقعی با قیمت مناسب تری برسد و این وظیفه دستگاه‌های نظارتی است که مانع واسطه گری و فعالیت دلالان شوند.

ایجاد سقف رقابت باید به صورت شناور باشد

 مجید کرباسی زاده، عضو هیات مدیره انجمن صنایع پلیمر اصفهان پیشنهاد ایجاد سقف رقابت شناور را در صورت برقرار بودن سامانه نیما داده است.

 کرباسی زاده توضیح داد: در سقف رقابت شناور باید درصد اختلاف نرخ دلار در سامانه نیما و نرخ دلار در صرافی ملی به عنوان سقف مجاز رقابت در نظر گرفته شود.

 وی افزود: با توجه به رفتارهای هیجانی، سفته بازی و رقابت‌های ناشی از کمبود عرضه در هنگام معاملات در تالار بورس با ایجاد سقف خریدشناور، کالا در بورس معادل قیمت بین‌المللی با نرخ دلار آزاد معامله می‌شود و تولید‌کننده پایین دست قدرت رقابت در بازارهای صادراتی را خواهد داشت. همچنین پتروشیمی کالای خود را معادل قیمت صادراتی با شرایطی به مراتب آسان تر ابه ویژه در خصوص برگشت ارز فروخته است.

کرباسی زاده تاکید کرد: ذکر این نکته خالی از لطف نیست که معاملات پلی پروپیلن نساجی و شیمیایی در هفته‌های آخر مهر با بیش از ۱۰۰ درصد رقابت و بر اساس دلار ۵۰ هزار تومان معامله شد.

مداخلات دولتی در بورس کالا با ماهیت این بازار متناقض است

 یک کارشناس صنعت پلیمر نیز در این خصوص هرگونه مداخله دولت در بورس کالا و قیمت‌گذاری دستوری از جمله سیاست‌هایی مثل تعیین سقف رقابت را برخلاف ماهیت بورس یعنی کشف قیمت، دانست و گفت: این سیاست‌ها باعث شده این بازار با بازار آزاد اختلافاتی داشته باشد و همین موضوع موجب بروز مشکلات عدیده شده‌است.

 مهندس روح الله وحید کیانی، کارشناس صنعت پلیمر و پلاستیک با ابراز مخالفت با هرگونه مداخله دولتی در بورس کالا تاکید کرد: البته این شرایط نیاز به الزامات و زیرساخت هایی دارد تا تولید‌کنندگان مجبور نشوند مواد اولیه را ۴۰ درصد بالاتر از قیمت بخرند.

کیانی افزود: راهکارهایی نیز مثل مدیریت عرضه و کف عرضه در نظر گرفته شده اما همین کف عرضه باید در زمان‌های مختلف متفاوت باشد و گرید به گرید مورد توجه قرار گیرد که امروز اینگونه نیست.

 وی اظهار کرد: زمانی که عرضه مواد اولیه می‌تواند هم وارداتی باشد هم داخلی و این مجوز به عرضه‌کننده داده شده که بتواند به عرضه مواد وارداتی نیز اقدام کند، پس باید اختیارات متقاضی و خریدار نیز بیشتر باشد.

کیانی با تاکید بر اینکه باید به طور کلی نگاه به مدیریت بازار را متفاوت کرد، گفت: محدودیت‌ها و یا آزادی‌ها برای هر دو طرف عرضه و تقاضا یکسان باشد. اینکه مداخله دولت فقط برای یک سمت باشد مثلا فقط سمت عرضه یا فقط سمت تقاضا باشد درست نیست.

کیانی اظهار کرد: بهترین راه این است که سهمیه بندی سه ماهه در نظر گرفته شود و البته با لحاظ اینکه میزان تولید فصلی‌ها را هم در مدت سه ماهه و هم در مدت یک سال گذشته در نظر بگیریم. یعنی ما فرمولی داشته باشیم که ضریب ارتباطی میان تولید یک سال و سه ماه در نظر گرفته شود.

 وی بیان کرد: به طور کلی مهم‌ترین کارکرد بورس کشف قیمت است اما بورس ما به این صورت نیست و شبیه بازار دولتی و کوپنی شده است به همین دلیل هم همیشه تفاوتی با بازار آزاد دارد و شاهد تبعات و مشکلات تفاوت‌ها میان این دو بازار هستیم‌.