هشدار جدی به بورس بازان

عطا بهرامی کارشناس اقتصادی در یادداشتی نوشت: بورس ایران در امسال به سوژه اصلی مباحث اقتصادی تبدیل شده که هجوم میلیونی اوایل سال و سرخوردگی عمومی پس از سقوط شاخص کل در پایان مرداد ماه را به دنبال داشته است.

رسیدن شاخص کل به بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد و سپس کاهش سریع تا کانال کنونی ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد باعث شد تا میلیون‌ها نفری که با سرمایه‌های خرد وارد بازار شده بودند با زیان مواجه شوند. این زیان عمدتا به کسانی وارد شده است که از تیر ماه امسال وارد بازار شدند.

فارغ از اینکه چرا بورس تهران با جهش سنگین و سقوط بی‌سابقه متعاقب آن روبه‌رو شد، پیش‌بینی آینده بازار برای مردم اهمیت دارد.

شواهد میدانی نشان می‌دهد که نرخ ارز ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌یابد و اگرچه می‌توان گفت که قیمت سهام شرکت‌ها با رقمی در حدود ۲۰ تا ۲۲ هزار تومان بسته شده است، اما شرکت‌های صادراتی جایگاه خود را به دلیل کاهش سود انتظاری از دست داده و از مدار توجه خریداران خارج می‌شوند. بنابراین اثر کاهش قیمت سهام آنها بر شاخص کل اتفاق خواهد افتاد.

اما این تمام ماجرا نیست و شرکت‌های با وزن زیاد مانند خودروسازان و سیمانی‌ها وضعیت بهتری خواهند داشت. افزایش کارخانه‌ای قیمت خودروهای داخلی و افزایش قیمت سیمان که از بازار جا مانده است هم بر بازار اثرگذار شده و وضعیت این شرکت‌ها که اثر زیادی بر شاخص بورس دارند، وضعیت بازار سرمایه را بهبود خواهد بخشید.

کاهش قیمت دلار منجر به کاهش قیمت طلا هم شده و این دو بازار سفته بازانه را از دور خارج می‌کند. بنابراین انگیزه‌ها برای ورود به بازار بورس افزایش می‌یابد که ابزار آن که همان حجم پول است به وفور وجود دارد.

نکته مهمی که نباید از آن غفلت کرد این است که حجم پول تا پایان سال ۱۳۹۹ در مقایسه با پایان سال ۱۳۹۲ حدود ۷ برابر شده است و اگر یک نسبت خطی بین عدد شاخص در قله ۹۳ هزار واحد در سال ۹۲ با عدد شاخص در مقطع کنونی برقرار شود، مشاهده می‌کنیم که تنها نقدینگی کل بر شاخص اثر نگذاشته و یک نوع کانالیزه شدن خلق پول در نظام بانکی به سمت بازار بورس هم اتفاق افتاده است.

میدان داری بانک‌های خصوصی در این ابرسفته بازی باعث شد تا شاخص کل به عدد بیش از ۲ میلیون واحد برسد و نباید انتظار داشت بدون یک کانالیزه کردن مجدد خلق پول، آن اعداد بار دیگر دست یافتنی شوند.

بخشی از؛ رشد بیش از نسبت حجم نقدینگی در عدد شاخص کل؛ به غلبه شدید سفته بازی نسبت به بخش واقعی اقتصاد در دوره حسن روحانی باز می‌گردد که یقینا در تاریخ ایران بی‌سابقه بوده است. بنابراین نباید انتظار داشت تا شاخص کل به عدد ۷۰۰ هزار واحد برسد.

بانک‌ها و بیمه‌ها هم با تجدید ارزیابی دارایی‌ها و در مورد بیمه‌ها با کاهش پرداخت خسارت به دلیل تعطیلی‌های مکرر به بهانه فراگیری ویروس کرونا وضعیت سودآوری خوبی دارند و گزارش‌های مالی آنها نشان می‌دهد گزینه‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند.

نتیجه اینکه انتظار می‌رود تعدیل بازار متوقف شده و شاهد رشد شاخص کل و بهبود وضعیت بازار باشیم. البته سهامداران خرد که وزن زیادی هم در بازار ندارند، اما وزن ارقامی که سرمایه‌گذاری می‌کنند در معیشت آنها پررنگ است، باید احتیاط کرده و برای خرید هر سهمی به صف‌های متشکل از افراد از همه جا بی‌خبر اضافه نشوند. در هر صورت، این حقوقی‌ها هستند که بازار را اداره می‌کنند.