دوای درد این روزهای بورس

با وجود همه جلسات و اقدامات پدرمآبانه سازمان بورس، دولت و مجلس برای بازگرداندن ثبات به بازار و در کنار آن گزارش‌های مثبت ۶ ماهه صنایع مختلف دربازارسرمایه، پشت پای شاخص به سهامداران همچنان ادامه دارد و روند نزولی شاخص شیب تندتری به خود گرفته است.

در حالی که کمتر کسی فکرش را می‌کرد اصلاح قیمت سهام ۳ ماه به طول بینجامد برخی کارشناسان از احتمال ادامه‌دار شدن ریزش شاخص خبر می‌دهند. این در حالی است که به گفته برخی تحلیلگران با تعیین تکلیف ابهامات موجود، بورس تهران متعادل خواهد شد و معاملات این بازار طی هفته‌های آتی وارد فاز منطقی‌تری خواهد شد.در شرایطی که تالارشیشه‌ای در نوسانی‌ترین حالت ممکن به سر می‌برد یکی از سناریوهایی که برای رونق بازار سهام مطرح می‌کنند عرضه‌های اولیه است. موضوعی که همواره برای گسترش عرضی بازار و عمق بخشی به آن مورد تاکید قرار گرفته است ؛ اما ماه‌ها حتی خبری از عرضه‌های اولیه کوچک مقیاس نیز نیست.

عرضه‌های اولیه به وضعیت نرمال بازار موکول شد

اگرچه در مورد عرضه اولیه شرکت‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد و هیچ تصمیم قطعی درخصوص این عرضه‌ها صورت نگرفته؛ اما مجید نوروزی معاون امور ناشران شرکت بورس در‌باره علت توقف عرضه‌های اولیه می‌گوید: علت عدم عرضه اولیه سهام این شرکت‌ها، بخشی به دلیل نیاز به تکمیل برخی اقدامات از سوی شرکت‌ها و بخش دیگر ناشی از فضای هیجانی فعلی حاکم بر بازار سرمایه است. از این رو عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در روزهایی که بازار در وضعیت نرمال و به دور از هیجان به سر ببرد با استقبال مناسب‌تری مواجه می‌شود. این مقام مسوول در پاسخ به اینکه آیا درخواستی از سوی شرکت‌ها برای عرضه در بازار سهام ارسال شده یا نه اظهار می‌کند: در حال حاضر ۶ شرکت در بازار دوم بورس تهران درج نماد شده و در مرحله عرضه اولیه قرار دارند.

نوروزی عنوان می‌کند: یکی از اقداماتی که همواره در راستای افزایش عمق بازار سرمایه سرلوحه اقدامات بورس تهران قرار دارد، پذیرش و عرضه سهام شرکت‌های جدید است. بازار اوراق بهادار نیازمند عرضه‌های اولیه است که به دلیل زمان‌بر بودن آماده‌سازی شرکت‌ها از طرف ناشر در فرآیند پذیرش و درج، باید در دوران عدم رونق بازار این اقدامات انجام شود تا در زمان درخواست شده آمادگی عرضه اولیه وجود داشته باشد. در حال حاضر نیز فرآیند پذیرش و درج نماد شرکت های جدید متوقف نشده و از ۱۹ مرداد ماه ۱۳۹۹ تا کنون بالغ بر ۴۲ شرکت در بورس تهران پذیرفته شده و ۳۱ شرکت نیز درج نماد شده اند. علاوه بر این پرونده‌ بالغ بر ۶۰ شرکت نیز به منظور طرح در جلسه هیات پذیرش در حال تکمیل مدارک و بررسی است.

مجید نوروزی در ادامه خاطرنشان می‌کند: سهام شرکت‌ها پس از درج نماد در بورس تهران، با انجام مجموعه اقداماتی از قبیل اخذ توکن و بارگذاری صورت‌های مالی، اطلاعات فعالیت و... در تارنمای اطلاع‌رسانی ناشران اوراق بهادار (کدال)، ارائه گزارش ارزش‌گذاری، تعیین بازارگردان، سپرده کردن سهام و... آماده عرضه اولیه می‌شوند.

معاون امور ناشران شرکت بورس درخصوص شرکت‌هایی که آماده عرضه در بازار سهام هستند بیان می‌کند: در حال حاضر سهام ۶ شرکت بزرگ و متوسط در بازار دوم بورس تهران درج شده ودر مرحله عرضه اولیه هستند. این شرکت ها عبارتند از: شرکت صنعت غذایی کوروش (سرمایه ۳.۰۰۰ میلیارد ریال)، شرکت تأمین سرمایه تمدن (سرمایه ۵.۵۰۰ میلیارد ریال)، شرکت سپید ماکیان (سرمایه ۱.۰۰۵ میلیارد ریال)، شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس (سرمایه ۲۰.۰۰۰ میلیارد ریال)، شرکت سرمایه گذاری مدیریت سرمایه مدار (سرمایه ۲.۳۰۰ میلیارد ریال) و شرکت پتروشیمی بوعلی سینا (سرمایه ۳.۵۰۰ میلیارد ریال).

وی به زمان مناسب عرضه‌های اولیه اشاره می‌کند و می‌گوید: عرضه اولیه به منزله بزرگ شدن بازار است و هر چه بازار بزرگ‌تر شود، در راستای تأمین مالی که کارکرد اصلی بازار است سوق پیدا کند. در همه زمان می‌توان عرضه اولیه انجام داد، به شرط آنکه عرضه جذابیت لازم را برای خریداران داشته باشد. تکمیل بودن مدارک و مستندات، به ویژه افشای اطلاعات روی تارنمای کدال و بدون ابهام بودن گزارش ارزش‌گذاری سهام شرکت از جمله شرایط لازم برای عرضه اولیه سهام شرکت ها است.

بورس نیازمند خون تازه

برآیند تحلیل کارشناسان از وضعیت بورس تهران نشان می‌دهد با آغاز اصلاح قیمت سهام، نقدینگی کمتری وارد بازارسرمایه شده است. ضمن آنکه صفوف طولانی فروش از بی رغبتی سرمایه گذاران وکاهش تقاضا برای ورود به این بازار خبر می‌دهد این در حالی است که به گفته غلامرضا کرد زنگنه رئیس سابق خصوصی‌سازی عرضه اولیه سهام شرکت‌ها می‌تواند بورس را از بحران فعلی خارج کند. وی اظهار می‌کند: عرضه اولیه، مشتری‌های خاص خود را دارد. با توجه به اینکه در حال حاضر سهام با کف قیمت عرضه می‌شود سهامداران زیادی دراین شرایط برای خرید اعلام آمادگی می‌کنند.

رئیس سابق خصوصی‌سازی عنوان می‌کند: در حال حاضر نیاز است تا خون جدید به بازار تزریق شود. از این رو با عرضه‌های جدید انگیزه‌ فعالان بورسی برای انجام داد‌وستد‌های بیشتر بالا می‌رود. وی با انتقاد از توقف عرضه‌های اولیه در بورس می‌گوید: توقف عرضه‌های اولیه در حالی که می‌تواند منجر به رونق بازار سهام شود، سیاستی غیر‌منطقی است و بازار را به سایه می‌کشد. کرد زنگنه با بیان اینکه عرضه شرکت‌های معتبر و شناخته شده و شرکت‌هایی که پشتوانه مالی مستحکمی دارند در این مقطع سرعت جذب نقدینگی در بازار را بیشتر و روند فعلی معاملات را تغییر خواهد داد، تاکید می‌کند: تا زمانی که شرکت‌های جدید وارد بازار سرمایه می‌شوند بورس می‌تواند نفس بکشد.

اولویت و زمان عرضه شرکت‌ها

آیا عرضه‌های اولیه می‌تواند در این شرایط باعث بازگشت تعادل در بازار شود؟ در همین رابطه احسان حاجی تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: عرضه‌های اولیه‌ همواره در کنار افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در جامعه، نقش عمق بخشی به بازار را نیز ایفا کرده‌اند که این موضوع به رشد تاثیر‌گذاری بازار سرمایه در اقتصاد کمک می‌کند.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، زمان ورود عرضه‌های اولیه به بازار مخصوصا شرکت‌های بزرگ که به نقدینگی قابل توجهی درروز عرضه نیاز دارند اهمیت بالایی دارد. وی اظهار می‌کند: زمان ورود شرکت‌های جدید به بازار بسیار حیاتی است و کوچک‌ترین اشتباهی در زمان عرضه این شرکت‌ها می‌تواند بخشی از نقدینگی موجود در بازار را که می‌تواند به تقاضای بازار در روزهای بحرانی کمک کند از بازارخارج کند. تجربه نشان می‌دهد سهامداران عمده‌ای که شرکت‌های زیر مجموعه خود را وارد بورس کرده‌اند برای حمایت از زیر‌مجموعه‌ها نقدینگی خارج شده از بازار را مجدد وارد بازار نکرده‌اند.

به‌طور مثال مجموعه تامین اجتماعی برخی از زیرمجموعه‌های خود از جمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری سیمان تامین(سیتا)، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، تامین سرمایه امین (امین) و سرمایه‌گذاری صدر تامین(تاصیکو) را بعد از عرضه اولیه که بازار روند نزولی به خود گرفت حمایت نکرد.

حاجی در ادامه می‌گوید: سایر مجموعه‌ها نیز کم و بیش تاحدی همین شرایط را دارند به طور مثال شرکت پلیمر آریا ساسول (آریا) از زیرمجموعه‌های پتروشیمی پارس که به طور غیر مستقیم متعلق به مجموعه پتروشیمی خلیج فارس است نیز تقریبا همین شرایط را دارد، یا شرکت گروه توسعه مالی مهر آیندگان (ومهان) از زیرمجموعه‌های سرمایه‌گذاری اهداف نیز بعد از عرضه اولیه در بازار عملا به حال خود رها شده است و می‌توان گفت مبالغی که روز عرضه از بازار خارج شده، دیگر وارد بازار نشده و پیامدی جز خروج نقدینگی و تضعیف تقاضا در بازار نداشته است. البته سهامی نیز بوده‌اند که بعد از روز عرضه اولیه مورد حمایت قرار گرفته‌اند به‌طور مثال شرکت تامین سرمایه سپهر (وسپهر) به واسطه ایجاد صندوق بازار گردانی توسط سهامدار عمده در روزهای منفی مورد حمایت واقع شده است.

وی تصریح می‌کند: عرضه اولیه‌ها مخصوصا شرکت‌های بزرگی که نقدینگی قابل توجهی از بازار را خارج می‌کنند در روزهایی که ضعف تقاضا وجود دارد در صورتی که سهامدار عمده برنامه‌ای برای این نقدینگی خارج شده در جهت حمایت از زیرمجموعه‌ها نداشته باشد منجر به تشدید فشاردر بازار می‌شود. بر همین اساس این شرکت‌ها بهتر است در شرایط نرمال و تعادلی بازار  یا زمانی که تقاضا در بازار غالب است عرضه اولیه شوند.