آیا دارا یکم ارزان است؟

جالب توجه اینجاست که سهام زیرمجموعه این صندوق نیز امروز عمدتا با رشد قیمت مواجه شده‌اند و دو نماد «وتجارت» و «وبصادر» که در نزدیکی صف خرید معامله می‌شوند. همه این‌ها این پیام را به ذهن سهامداران مخابره می‌کند که «دارا یکم» ارزان است. اما نکته قابل توجهی نیز وجود دارد که به ساختار جدیدی است که به اسم ETF دولتی به مردم واگذار شد.

«دارا یکم» نخستین ETF دولتی بود که در آن چند نماد بانکی و بیمه‌ای گنجانده شد. احتمالا نیازی به توضیح دوباره ندارد که این صندوق چگونه خود عاملی برای داغ شدن سهام بانکی بود و حالا این صندوق با اختلاف فاحش با NAV معامله می‌شود. اما آیا چنین اختلافی میان ارزش بازار و خالص ارزش دارایی‌های این صندوق منطقی است؟ پاسخ به این سوال باعث می‌شود که ببینیم آیا صندوق ارزنده است یا خیر.

اگر «دارا یکم» را واقعا یک ETF در نظر بگیریم در نتیجه چنین اختلافی چندان منطقی نیست و این اختلاف باید کم شود. اما نکته اینجاست که آن‌چه دولت در قالب صندوق واسطه‌گری یکم به عموم مردم فروخته است هیچ نشانه‌ای از ETF ندارد و بیشتر شبیه سایر شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورس و فرابورس است. شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورس و فرابورس نیز به صورت عرف در ۷۰ درصد تا ۸۰ درصد خالص ارزش دارایی‌ها ارزش‌گذاری می‌شوند.

شاید علت اصلی لحاظ چنین ضریبی به عدم خاصیت نقدشوندگی آنی سهام زیرمجموعه این شرکت‌ها باز می‌گردد. در واقع، اگر شرکت واقعا بخواهد به قیمت روز سرمایه‌گذاری‌های خود را واگذار کند هم بر قیمت سهام اثر منفی می‌گذارد و در نتیجه خالص ارزش دارایی فروخته‌شده بعد از واگذاری می‌تواند از خالص ارزش دارایی‌های کنونی کمتر باشد و هم نکته مهم زمان واگذاری این سهام است که طبیعتا ارزش زمانی کمتری را در خالص ارزش دارایی‌ها می‌تواند داشته باشد.

حالا جالب توجه است که «دارا یکم» دقیقا وضعیتی مشابه با سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بورس و فرابورس دارد. در یک صندوق ETF امکان ابطال و صدور واحد می‌تواند از انحراف ارزش بازار نسبت به ارزش ذاتی جلوگیری کند. بر این اساس دارایی‌های یک صندوق ETF از نقدشوندگی بالایی برخوردار است که برای مثال اگر ارزش بازار با اختلاف از ارزش ذاتی کمتر بود با فروش دارایی‌ها و ابطال واحدها به بازارگردانی و حفظ ارزش ثروت دارندگان صندوق کمک کند.

اما دقیقا آن‌چه در دارا یکم قرار داده شده است به نظر به هیچ‌وجه امکان نقدشوندگی مشابه را ندارد. تصور کنید «دارا یکم» قصد فروش سهام در بانک تجارت و صادرات داشته باشد تا به این ترتیب ارزش بازار خود را که کمتر از ارزش ذاتی است تنظیم کند چه واکنشی از سوی بازار و بورسی‌ها خواهد دید.

بر این اساس نام ETF بر «دارا یکم» بیشتر زینتی بوده و شاید باید همان نام شرکت سرمایه‌گذاری را بر آن نهاد. در این شرایط آن تخفیفات دولت نیز زینتی بوده و از این به بعد در خصوص سهام پالایشی یکم نیز این موضوع باید مور توجه قرار گیرد.

ذکر این موضوع تنها برای عنوان برخی از واقعیت‌های موجود است و درحالی‌که ممکن است این صندوق با پمپاژ نقدینگی به ارزش ذاتی خود نزدیک شود ولی حتی در صورت رخداد این موضوع نمی‌توان واقعیت موجود را منکر شد.