اتفاقی جدید در بورس از سه شنبه این هفته

این خبری است که روز چهارشنبه روی خروجی سایت بورس و فرابورس رفت. پیش‌تر ۲۰ آبان بود که دستورالعمل جدید معاملاتی مبنی بر کاهش زمان پیش‌گشایش بازار جامعه سهامداری را غافلگیر کرد. پیش‌گشایشی که در گذشته ساعت ۸:۳۰ دقیقه تا ساعت ۹ به طول می‌انجامید اما در ابلاغیه‌ای به گفته معاون بازار شرکت بورس تهران از این روز معاملاتی به ۱۵ دقیقه (از ۸:۴۵ تا ۹) کاهش یافت.

این دستورالعمل معاملاتی در حالی مورد استقبال اهالی بازار سهام قرار گرفت که به اعتقاد صاحب‌نظران اقتصادی گامی رو به جلو در راستای انطباق قوانین و مقررات داخلی با بورس‌های بزرگ دنیا محسوب می‌شود.به هر ترتیب اکنون از اتخاذ سیاستی تازه در غالب یک دستورالعمل جدید معاملاتی پرده‌ برداری شده است. بنابر این ابلاغیه زمان پیش‌گشایش بازار سهام همان ۱۵ دقیقا (از ساعت ۸:۴۵ تا ساعت ۸:۵۵) خواهد بود، اما در ۵ دقیقه پایانی (۸:۵۵ تا ۹) امکان هیچ‌گونه ویرایش و حذف در اردرهای ارسالی وجود نخواهد داشت. هر چند این قانون در راستای سامان‌دهی و ممانعت از ایجاد رانت در فضای معاملاتی بورس و فرابورس اتخاذ شده است، اما بررسی سایر بورس‌های دنیا حاکی از این است که یا به‌طور کلی موضوعی تحت عنوان پیش‌گشایش وجود ندارد یا به‌صورت پنهان سفارش‌ها پیش از شروع بازار ارسال می‌شوند، به‌طوری که قابلیت رویت سفارشات خرید و فروش برای سرمایه‌گذاران وجود نداشته و از این رو بر روند معاملات اثرگذار نیست.

بررسی‌ها حاکی از این است که قانون‌گذار با چنین استراتژی به دنبال کاهش قدرت دستکاری در زمان سفارشات است. اتخاذ چنین تدابیری علاوه بر اینکه می‌تواند منجر به بازگشت فضای شفاف به جریان معاملاتی بازار سهام شود، زمینه کاهش جولان سفته‌بازان و سرمایه‌گذارانی که قصد جهت‌دهی غیر‌متعارف به بازار دارند را نیز فراهم ‌می‌کند. سرمایه‌گذارانی که با سفارش‌گذاری‌های غیر‌واقعی بعضا به صف‌های خرید و فروش سهام دامن می‌زدند و با استفاده از زمان طولانی پیش‌گشایش و امکان حذف سفارشات خود، سایر معامله‌گران بازار سرمایه را به نوعی فریب می‌دادند اکنون به محض اجرایی شدن دستورالعمل جدید تاحدودی با کاهش قدرت دستکاری در فضای معاملاتی بورس و فرابورس مواجه می‌شوند.برآورد‌ها از عدم ایجاد ممانعت در دقایق پایانی حاکی از این است که برخی از سفارش‌دهندگان به‌صورت مصنوعی یکسری از سهم‌ها را به سمت مثبت یا منفی هدایت می‌کردند و به دلیل اینکه در دقایق پایانی همچنان امکان حذف یا ویرایش سفارش‌های ارسالی وجود داشت به محض شروع بازار سفارش سنگین ثبت شده در صف خرید به یکباره حذف و در صف فروش نمایان می‌شد.