ظن دستکاری قیمت در سهام واقعیت دارد؟

دستکاری در کوچک‌ترها آسان‌تر است

محمد نوربخش کارشناس بازار سهام در این خصوص گفت: دستکاری در قیمت سهم‌های کوچک خیلی راحت‌تر از سهم‌های بزرگ می‌تواند اتفاق بیفتد و عملیاتی‌تر است به‌خصوص اینکه سهم‌های بزرگ با عرضه‌های شدید از سوی بازارگردان یا سهامدار عمده مواجه می‌شوند و ابهامی که در سهم‌های بزرگ وجود دارد باعث شده اثر را روی سهم‌های کوچک هم بگذارد.

وی افزود: بنابراین دستکاری قیمت در سهم‌های کوچک خیلی راحت‌تر می‌تواند اتفاق بیفتد اما اینکه اکنون در بازار چنین اتفاقی در حال روی دادن است یا نیاز به بررسی دارد را نمی‌توان به همین سادگی حکم داد. در کل می‌توان گفت در سهم‌های کوچک ساده‌تر از سهم‌های بزرگ می‌شود دستکاری روی دهد.

نوربخش ادامه داد: دستکاری قیمت در سهم‌های بزرگ از سوی حقوقی‌های بزرگ امکان‌پذیر است. مثلا فولاد مبارکه ۳۰۰ هزار میلیاردی را نمی‌توان به سادگی بالا و پایین کرد اما سهمی را که ۵ هزار میلیارد ارزش بازار و ۱۰ درصد شناوری دارد، می‌توان به سادگی دستکاری کرد. دستکاری در قیمت سهم‌‌های کوچک هم الزاما از سوی حقوقی‌ها نیست و چه بسا ممکن است از طرف حقیقی‌های بزرگ نیز اتفاق بیفتد. آنها به سادگی می‌توانند با زد و بند در جریان عادی قیمت خلل ایجاد کنند.

دستکاری‌ قیمتی همیشه وجود داشته

مجتبی شهبازی کارشناس بازار سهام هم در این خصوص گفت: موضوع دستکاری قیمت سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه باید از دو منظر بررسی شود. هر چیزی که در بازار سرمایه در این حد بزرگنمایی می‌شود آنقدر بزرگ و حاد نیست. نمی‌گوییم دستکاری در قیمت‌ها اصلا وجود ندارد اما باید خیال راحت باشد که این مسئله با آن شدتی که این روزها از آن صحبت می‌کنند، نیست. چون خاصیت بازار این است یکسری اخبار را بیش از حد داغ و بزرگ کند. این اتفاق برای موضوع دستکاری قیمت‌ها نیفتاده و در این مدت موارد شبیه به آن را زیاد داشتیم. این بزرگ‌نمایی‌ها ذات بازار است.

وی افزود: اعمال دستکاری در بازار همیشه وجود داشته و در آینده هم همین خواهد بود. بنابراین مسئله جدید و مختص این دوره هم نیست. وقتی شاخص حول و حوش دو میلیون واحد بود کسی چنین مسائلی را مطرح نمی‌کرد چون همه در سود و خوشحال بودند. اما بازار که با افت قیمت روبه‌رو شد به تبع آن مسائل مختلف شروع شد. مثلا یک بار گفتند حقوقی‌ها فروختند و بازار ریزش کرد بنابراین همه تقصیر‌ها گردن حقوقی‌ها است.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: برای اثبات هم به TSE استناد می‌کردند و می‌گفتند آنجا آمده بیشترین فروش مربوط به فلان حقوقی بوده است. در صورتی که این حقوقی ظاهر قضیه است و پشت هر فرد حقوقی، حقیقی‌ها قرار دارند. چون حقیقی‌ها سبدها را ابطال می‌کنند و می‌بندند، حقوقی مجبور است بفروشد اما چه کسی دیده می‌شود؟ حقوقی‌ها! همه هم فکر می‌کنند سهامدار عمده است در صورتی که این‌گونه نیست هرچند برخی اوقات هم بوده که آنها هم فروختند.

شهبازی عنوان کرد: البته اگر به آن دوران هم نگاه کنیم می‌بینیم همه فشار می‌آوردند که حباب شکل گرفته و حقوقی‌ها باید عرضه کنند تا عطش بازار برطرف شود و آنها هم عرضه کردند. طبیعی است که هر حقوقی در روزهای مثبت باید بفروشد که بتواند در روزهای منفی سهم را حمایت کند حالا چه در قالب صندوق بازارگردانی یا کدهای بازارگردانی.

به گفته وی، بازار پر شده و نوسان خاصیت بازار است اما بازار همیشه دنبال دلیلی می‌چرخد که تقصیرها را گردن آن بیندازد. همه جای دنیا هم همین است. وقتی قصه حقوقی‌ها تمام و بازار کمی پایدار شد و تا محدوده ۴. ۱ میلیون واحد بالا آمد حالا بحث‌ها به شکل دیگری دنبال می‌شود که حقوقی‌ها سهم‌های بزرگ را دستکاری می‌کنند و سهم‌های کوچک را هم یک عده دیگری دستکاری می‌کنند! در صورتی که چنین چیزی به این شدت که از آن حرف می‌زنند، وجود ندارد.

کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: به جز یکسری تک‌نمادهای خاص یا یکسری صنایع خاص که شاید این مسائل در آنها به‌صورت غیررسمی بوده، نمی‌توان این مسئله را به کل بازار تعمیم داد. می‌توانیم درباره تک‌تک نمادها و یکسری نمادهای خاص این مسائل را عنوان کنیم اما در کلیت بازار چنین چیزی وجود ندارد و نداشته است.

شهبازی اضافه کرد: بازار باید راه خود را برود ولی در همین مسیر هم صندوق‌های بازارگردانی می‌توانند کارها را انجام دهند که خیلی هم بجا و درست و قانونی است ولی اینکه به‌صورت غیررسمی چنین کاری انجام شود آن را تایید نمی‌کنم. منتها برخی مغرضانه همین‌ها را در سایه دستکاری قیمت می‌برند چون الان چنین بحث‌هایی خریدار دارد. بازار رشد بالایی داشت و بعد از آن هم ریزش شدیدی را شاهد بود. دولت هم مقصر بود چون برنامه نداشت.

وی ادامه داد: دولت زمانی که شاخص در حال رشد بود فقط مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری کرد و در زمان ریزش شاخص هم برنامه‌ای نداشت که همه اینها اشتباه بود. همه اشکال‌ها را از چشم سازمان دیدند! سازمان یک نهاد ناظر است، سرمایه‌گذار و ناشر نیست که سود ببرد. بنابراین با ریزشی که بازار داشت طبیعی است که کف بسازد و بعد رشد کند. این نوسانات هم کاملا طبیعی است. در این میان یکسری بحث‌ها خریدار دارد.

شهبازی گفت: از سوی دیگر در این دو سال اخیر بازار پر از افراد تازه‌کار شده و به‌عبارتی ۶ برابر شده که همه اینها تازه کارند و شایعه، خوراک آنان است. همیشه دستکاری در بازار در حد محدودی وجود داشته در آینده هم خواهد بود اما اینکه بخواهیم آن را در این حد بزرگ کنیم و کل بازار را زیر سایه آن ببریم اشتباه است. وقتی یک سهمی ۲۰۰ میلیون در روز معامله می‌شود و خریدار می‌خرد و فروشنده هم می‌فروشد دستکاری چه معنایی دارد؟!